Geri Dön

Gazalî'de irade özgürlüğü

Free will in Gazalî

  1. Tez No: 207842
  2. Yazar: HÜSNÜ ÖZTÜRK
  3. Danışmanlar: DOÇ.DR. OSMAN BİLEN
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Din, Felsefe, Psikoloji, Religion, Philosophy, Psychology
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2007
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Dokuz Eylül Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Felsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  13. Sayfa Sayısı: 84

Özet

rade özgürlügü yasamımızı kendi irademizle biçimlendirme özgürlügümüz felsefenin en derin problemlerinden biridir. Felsefî açıdan iradeyle ilgili temel sorun; doganın bir parçası olarak insanın eylemlerinde ne kadar özgür oldugu problemidir. Kelamî açıdan irade özgürlügünü ele aldıgımızda ise doga Tanrı'nın yarattıgı bir varlık olarak kabul edilirken insan eylemlerinin bunun dısında bir istisna olup olmadıgı problematigi ile karsılasmaktayız. Kelamî açıdan iradeyle ilgili temel problem, insan iradesine zorunlu tabiatta bir istisna tanınıp tanınmadıgı sorunudur. Gazâlî bu felsefî ve kelamî problemi bir arada ele almaktadır. Gazâlî bir taraftan insanı sorumlu tutmaktan vazgeçmez. Diger taraftan Tanrı'nın sonsuz kudretini sınırlayacak baska bir fail tanımaz. Gazâlî ikisinin arasında bir iliski kurmaya çalısmaktadır. nsan iradesine istisna tanınmadıgı takdirde insan güç ve tercih yetenekleri olmayan bir varlık haline gelir. Tanrı ise.keyfî bir varlık olarak anlasılabilir. nsan aciz bir yaratık olarak görülür. Bu baglamda Gazâlî'nin amacı, insanın sorumlulugunu insanla iliskilendirmektir. Eger insan iradesi islevsel degilse insanı sorumlu tutmanın bir anlamı kalmaz. Fizik alanında bagımlılıgımız olmakla birlikte asıl olan insanın kendisini gelistirebilmesi için fiziksel sınırları zorlayabilecek bir özgürlügünün bulunmasıdır. Her ne kadar sınırlı olsa da insanların yapageldiklerinden hareketle, insan iradesinin özgür oldugu, istedigini yapabilecegine dair bir izlenim vardır. Bu çalısmada irade kavramı, insan iradesinin özgürlük alanı ve Gazâlî'de irade özgürlügü ele alınmıs, çalısmaya yardımcı olacak metinlere analiz edilerek atıfta bulunulmustur. Çalısmanın ana amacı Gazâlî'nin irade özgürlügü alanındaki mantıgını ortaya koymaktır. Son çözümlemede Tanrı'nın bilgisi, iradesi, kudreti ve yaratmasıyla birlikte düsünüldügünde Gazalî'ye göre insan iradesinin özgür oldugunu düsünmek imkansız hale gelmektedir. Diger taraftan ahlakî ve hukukî açıdan insanların eylemlerinden sorumlu tutulacagı ve huyların degisebilecegine inandıgından dolayı Gazalî'nin irade özgürlügünü kabul ettigini görüyoruz.

Özet (Çeviri)

Free will, freedom of shaping our life by our own will, is one of the most profound problems of philosophy. It is philosophically fundamental question about free will that to which extent man, as a part of the nature, might and should be free in his actions. When free will is considered from theological standpoint, we are faced with a problem that whether human actions, while nature is the creature of God, is free from it, i.e. whether human actions are created by God and thus they are subject to natural determinism. It is essential problem about will in theological respect that whether human will is exempted or independent from natural necessity or determinism. Gazali takes up this philosophical and theological problem together. Gazali, on the one hand, consents not to give up the idea of making man responsible for his actions, on the other, rejects any other agent but God in universe without delimiting his power, absoluteness of his might. He tries to bridge between them. When human will is accepted not as an exempt, this means that man?s freedom of will become an illusion. Moreover, if acknowledged so, God remains to be an arbitrary being and also human being is seen as an impotent creature. Gazali?s aim, in this context, is to associate human actions with man and render men responsible agents of their actions. If human will is not functional, then it is nonsense to regard man as liable. As a matter of fact that we are of dependent nature in physical realm, yet it is rather crucial and essential that someone has a freedom transcending the physical realm in order to improve his personality. We have an impression from human making and doings that men are free, though not limitless, in his actions to a certain extent, human will is free, and they are of freedom to do whatever they want. In this study, we have discussed the concept of will, the domain of freedom of human will and the free will in Gazali and in additon, analized and referred to the texts and works which can contribute to our study. The main object of the study is to show Gazali?s conception of free will. In the final analyses, according to Gazalî, metaphysically it seems impossible to saying about free will, when taken account God?s knowledge, His will, His mighty and His creation. However, he accept human?s free will on the ethical and judicial realm, because he finds it necessary to takes human being are responsible for their actions.

Benzer Tezler

  1. Gazali'de insan hürriyeti problemi

    The problem of human's freedom in Gazali's thought

    SERDAR EROĞLU

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2004

    DinCumhuriyet Üniversitesi

    Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı

    YRD. DOÇ. DR. MEHMET BAKTIR

  2. İslam filozoflarında mucize ve nedensellik

    Miracle and causality in Islamic philosophers

    İMDAT BALKİS

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2019

    FelsefeAğrı İbrahim Çeçen Üniversitesi

    Felsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. İSMAİL ŞİMŞEK

  3. İbn Rüşd'e göre nedensellik ve mucize problemi

    The problem of causality and miracle according to Ibn Rushd

    ORHAN ÖZDEMİR

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2024

    Dinİstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi

    Felsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. TURAN KOÇ

  4. Seyyid Nizamoğlu Divanı

    Başlık çevirisi yok

    CANAN ÖZDEMİR

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    1996

    Türk Dili ve EdebiyatıGazi Üniversitesi

    Türk Halk Edebiyatı Ana Bilim Dalı

    YRD. DOÇ. DR. ALİ YAKICI

  5. Gazali'de ilahi ilim ilahi irade ilişkisi

    The relationship between divine knowledge and divine will in Ghazali

    RABİYE ÇETİN

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2010

    DinAnkara Üniversitesi

    Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. AHMET AKBULUT