Rus misyoner kaynaklarına göre İdil-Ural bölgesinde misyoner faaliyetleri ve Türkler (1552-1917)
Orthodox missionary activities and the Turks in the region of Idil-Ural according to Russion missionary sources
- Tez No: 208749
- Danışmanlar: PROF.DR. MUSTAFA FAYDA
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2007
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Marmara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 393
Özet
Bu tez İdil-Ural Bölgesinin 1552?1917 yılları arasında Türklerin hakimiyetinden çıkıp Rusların egemenliğine girmesiyle başlayan Ortodoks misyon sürecini anlatmaktadır. Sürecin ilk iki yüzyılı yani 16 ve 17. yüzyıllarda Rus devletinin ve kilisenin bölgede gayri rus halka uyguladığı ruslaştırma ve hıristiyanlaştırma metodu cebrilik üzerine kurulmuş nihayet bu uygulama 18. yüzyılın ortalarında Yeni Vaftizler İdaresi adıyla kurumsallaşmıştır. Ancak cebri yöntemin bir sonuç vermediği devlet tarafından anlaşılınca yeni arayışlar başlamış ve devlet misyoner yetiştirme projesini geliştirmiştir. 19. yüzyılın ikinci yarısına kadar gayri ruslar arasında bir ilerleme sağlayamayan bu çabalar bu tarihlerde yeni bir misyon ekolünün temsilcisini ortaya çıkarmış ve bu kişi de N. İ. İlminskiy olmuştur. E. Malov ve Vasiliy Timofoyev ile beraber kurduğu eğitim sistemiyle hıristiyanlaştırma ve ruslaştırmanın eğitimle sağlanabileceğini bunun anahtarının da ana dille yerel eğitim olacağı düşüncesiyle hareket ederek İslam karşısında devamlı nüfus kaybeden Hıristiyanlığa yeni bir umut olmuştur. Kurduğu yüzlerce okulla dini eğitimi güçlendirmiş ve her kabileye ayrı dil oluşturmaya yönelik alfabe hazırlayarak gelecekteki millet ayırışımın temelini atmıştır. Yaptığı Kiril karakterli alfabeler Çuvaş, Çeremiş, Mari, Tatar, Kazak ve Kırgızları Arap harfli Türkçeden kopardığı gibi zamanla her birine bir millet olma şuuru aşılamıştır. Tez İdil-Ural'daki Rus misyon hareketini incelerken bu sosyal süreci de ortaya koymaya çalışmıştır. Tezin ana temasını Rus ortodoks misyon hareketinin tarihsel gelişim sürecidir. Bu nedenle kronolojik sıra kurguda önemli bir yere sahiptir. Kronolojiye hem tarihsel hem de görev yapan misyoner ve din adamları nezdinde önem verilmiş, bu arada kurumsal yapılar yerinde incelenmeye çalışılmıştır. Tez altı bölümden ibarettir. Birinci bölüm İdil-Ural Bölgesinin coğrafi ve nüfus yapısıyla Ortodoksluğun Rus topraklarında yerleşip gelişmesine ayrılmıştır. İkinci bölümde ise, Ortodoks misyonun bölgede 16 ve 17. yüzyıllardaki uygulanışı ve toplumsal sonuçları incelenmiştir. Üçüncü bölüm 18. yüzyıldaki misyon ve Yeni Vaftizliler Dairesine ayrılmıştır. Tezin dördüncü bölümünde ise, 19. yüzyıl'da Müslümanların Ortodoks misyona karşı hareketi olan ihtida incelenmiştir. Beşinci bölüm Devletin ve kilisenin üç yüzyıl sonra başarısızlığını itiraf ederek yeni arayışlara girmesi sonucunda yeni bir metodun bulunması süreci işlenmiştir. Bu sürecin ve metodun kurucusu N. İlminskiy biyografisiyle sistemi iç içe yine Rus misyoner bakışı ve metoduyla ortaya konulmuştur. Bu arada sistemin etkileri ve kurduğu kurumlarda bu bölümde yer almıştır. Altıncı ve son bölüm 1910 Kazan Misyoner Kongresinin Müslüman Bölümünde alınan kararlara aittir. Bu kararlara dayanak oluşturan Maşanov'un hazırladığı rapor derinlemesine bir incelemeye tabi tutulmuş ve raporun içerdiği konular sırası atlanmadan başlıklarla verilmeye çalışılmıştır. Böylece tezin bütününde başlangıcından bitimine misyon projesi yine Rusların kendi yazdıklarıyla ortaya koyma amacı gerçekleştirilmeye çalışılmıştır
Özet (Çeviri)
This thesis explained the historical process of Russian Orthodox Missionary between 1552-1917 in the region of Idıl-Ural. Because of the reason that the main subject of this thesis is the process of Orthodox missionary, the chronological order is important. For that reason the religious functionaries and missionaries charged in this region investigated chronologically. Also religional associations tried to investigated in their centuries. This thesis consist of six chapters. First chapter consist of historical geography and population of the region of Idıl-Ural. It is also explained the settling and development of Orthodox in Russian lands. The second chapter investigated the putting into practice of orthodox missionary in 16. and 17. centuries in this region and the social results of this event. The third chapter explained the missionaries and ` Yeni Vaftizliler dairesi? in 18. century. The fourth chapter explained the apostasy that is opposite of orthodox missionary in 19. century. The fifth chapter investigated the new method that is come out after the understanding of that was applicated unsuccessfully for three hundert years by the state and churches. This chapter also consist of the methods of Ilminskiy. The last chapter consist of decisions that was carried out in Kazan Congress in the part of Muslims in 1910. It is also investigated the report of Maşanov which is related about this subjects. So the missionary project that was the aim of this thesis tried to investigate detailly according to the Russian missionary sources.
Benzer Tezler
- Rus Ortodoks misyoner kaynaklarına göre Yakut Bölgesi (1632-1917)
Yakutsk region according to Russian Orthodox missionary sources (1632-1917)
YUSUF KILIÇASLAN
- Rus Ortodoks Kilisesinin Kuzey Azerbaycan'daki faaliyetleri (1828-1905)
Russian Orthodox Church activities in North Zzerbaycan (1828-1905)
TELMAN QULİYEV
- İdil-Ural'da İslam karşıtı misyon hareketi: Yevfimiy Aleksandroviç Malov
Anti-Islamic missionary movement in Idıl-Ural region: Evfimii Aleksandrovich Malov
SAİME SELENGA GÖKGÖZ
Doktora
Türkçe
2003
DinHacettepe ÜniversitesiAtatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MUSTAFA YILMAZ
- XIX. yüzyıl Batı ve Rus seyyahlarının eserlerinde Kırgızistan
Kyrgyzstan in the works of western and russian travelers of the 19th century
ŞEYDA NUR BARTIK
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
TarihKırgızistan-Türkiye Manas ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALPASLAN AŞIK
- I.Dünya Savaşı öncesinde nesturiler ve misyonerlik faaliyetleri
Nestorians prior to World War I and actions of missionaries
SELAHATTİN SATILMIŞ