Türk romanında mekân
Place in Turkish novel
- Tez No: 209054
- Danışmanlar: Y.DOÇ.DR. VEDAT KURUKAFA
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2007
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Muğla Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 248
Özet
Mekân, olay örgüsündeki temel çatısmanın tespit edilmesinde, karakterlerin psikolojik ve sosyal taraflarının ortaya konulmasında ve dönemin kültürel atmosferini yansıtarak edebi eserlerin tahlilinde önemli ipuçları olarak yer alabilen bir unsur, bir alandır. Yani mekân, simdiye kadar yapılan birtakım çalısmalarda belirtildigi üzere, anlatıcı/yazarın sadece kahramanlarını üzerine yerlestirdigi bir zemin ya da olay örgüsünde sadece sahne olma özelligini tasıyan islevsiz bir öge degildir. Mekânın edebi eserlerde önemli islevlerinin oldugu düsüncesinden yola çıkılarak çalısmada, Tanzimat'tan bugüne kadar gelen Türk romancılıgında yazarların mekânı ne derece islevsel/fonksiyonel olarak kullanabildikleri sorusuna yanıt aranmaya çalısılmıstır. (1876-2002) yılları arasında yazılmıs olan eserlerden on besi (ntibah, Nâmık Kemal / Mâi ve Siyah, Halid Ziya Usaklıgil / Ayaslı ile Kiracıları, Memduh Sevket Esendal / Gönül Hanım, Ahmet Mithat Müftüoglu / Kiralık Konak, Yakup Kadri Karaosmanoglu / Fatih-Harbiye, Peyami Safa / Yaban, Yakup Kadri Karaosmanoglu / Dokuzuncu Hariciye Kogusu, Peyami Safa / Huzur, Ahmet Hamdi Tanpınar / Sagır Dere, Kemal Tahir / Kör Duman, Kemal Tahir / Onuncu Köy, Fakir Baykurt / Anayurt Oteli, Yusuf Atılgan / Çanakkale Mahseri, Mehmed Niyazi / Bit Palas, Elif Safak) üzerinde çalısılarak yapılmıs olan bu çalısma, fiziksel atmosferi yansıtan mekânlar, karakterlerin ruhî atmosferlerini yansıtan mekânlar, kültürel atmosferi yansıtan mekânlar, dini (mistik) önem tasıyan mekânlar, ülkülestirilmis mekânlar, savunulma ihtiyacına baglı olarak düsünülmüs mekânlar ve mekânlasma egilimindeki esyalar baslıkları altında sınıflandırılmıstır. Yaklasık olarak 126 yıllık bir zaman dilimini ihtiva eden çalısmada, mekânın Tanzimat'tan bugüne gelisme kaydeden bir sekilde islevsel olarak kullanıldıgı gözlemlenmistir. Tanzimat döneminin ilk edebi eseri olarak bilinen ve daha çok fiziksel atmosferi yansıtan mekânlara yer verildigi görülen ntibah'ta mekânın olay örgüsünden kimi kez kopuk bir sekilde yer aldıgı, fakat ilerleyen dönemlerdeki eserlerde roman türünde kaydedilen gelismelerle mekânın, yazarlarca olay örgüsüne baglı ve bazen de simgesel olarak kullanıldıgı gözlemlenmistir. Ayrıca, bahsedilen süre içerisinde gerek belirli bir amaç etrafında gerekse sosyal ve kültürel sartların getirdigi kaostan etkilenerek yalnızlasmaya baslayan birey düzeyinde mekâna daha çok psikolojik açıdan bakılmaya baslandıgı yani karakterlerin duygularını yansıtan bir alan olarak görüldügü fark edilmistir. Bu durum her ne kadar anlatıcı/yazarın vermek istedigi tema ve real olma kaygısına göre degiskenlik gösterebilse de, kullanılan mekân türlerindeki farklılıklarda seyrin, genellikle karakterlerin ruhî atmosferlerini yansıtmak amaçlı olma yolunda ilerledigi söylenebilir.
Özet (Çeviri)
Place is a key element for determining the main conflicts of the plot, the physiological and sociological perspectives of the characters and the cultural atmosphere of the period in the analyses of the literary works. So the place is not a non-functional element as it is treated in some of the researches carried up to date which handle it only as a setting where the narrator/ writer places the characters or as a background for the plot. Setting out from the idea that place has remarkable functions in literary texts, this research tries to analyse how functional place could be used by the novelists from Tanzimat to present. The possible answers to this question are inquired in fifteen texts which are written between 1876- 2002 (ntibah, Nâmık Kemal / Mâi ve Siyah, Halid Ziya Usaklıgil / Ayaslı ile Kiracıları, Memduh Sevket Esendal / Gönül Hanım, Ahmet Mithat Müftüoglu / Kiralık Konak, Yakup Kadri Karaosmanoglu / Fatih-Harbiye, Peyami Safa / Yaban, Yakup Kadri Karaosmanoglu / Dokuzuncu Hariciye Kogusu, Peyami Safa / Huzur, Ahmet Hamdi Tanpınar / Sagır Dere, Kemal Tahir / Kör Duman, Kemal Tahir / Onuncu Köy, Fakir Baykurt / Anayurt Oteli, Yusuf Atılgan / Çanakkale Mahseri, Mehmed Niyazi / Bit Palas, Elif Safak). The classification made for the analysis covers places that reflect the physical atmosphere, places that reflect the psychological state of the character, places that reflect the cultural atmosphere, places that have a religious (mystic) importance, places that are idealized, places that are created with a need to defend and objects that have a tendency to turn into a place. In this research, which handles a 126 years of period in Turkish novel, the progress in the functional usage of place from Tanzimat period to present is analysed. In Nâmık Kemal?s ntibah, which is known to be the first literary work of Tanzimat, place is displayed as an element for reflecting the physical atmosphere and is given free from the plot. But it is realized that with the progress in novel as a literary genre, in the later works, place is presented related to the plot and in some cases used in a symbolic way by the writers. Also within the period mentioned both with specific aims and with the loneliness of the individual affected by the chaos brought by cultural and sociological conditions, place gained a psychological importance and is considered as a field which reflects character?s feelings. Although this case is changeable depending on the narrator/ writer?s aimed theme and his/her anxiety to be real, it can be said that the main tendency in the usages of place is that it is generally used as an element for reflecting the psychological atmospheres within a novel.
Benzer Tezler
- Türk romanında mekân olarak otel
Hotel as a place in Turkish novel
EZGİ AYAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Türk Dili ve EdebiyatıGiresun ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ FİKRET USLUCAN
- Türk romanında mekânın dönüştürücü etkisi (1940-1960)
Transformative effect of space in Turkish novel (1940-1960)
CANSU ORAL
Doktora
Türkçe
2023
Türk Dili ve EdebiyatıNevşehir Hacı Bektaş Veli ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HACİ ABDULLAH ŞENGÜL
- Toplumcu gerçekçi Türk romanında mekân (1940-1980)
Space in socialist realistic Turkish novel
YUNUS NASIR
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Türk Dili ve EdebiyatıSiirt ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HÜSEYİN YAŞAR
- Zihniyet değişimi bağlamında Türk romanında mekân
Place in Turkish novel in the context of mentality change
İBRAHİM ÇALAN
Doktora
Türkçe
2024
Türk Dili ve EdebiyatıEge ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FAZLI GÖKÇEK
- Türk romanında modernleşme sürecinin yaşam alanı olarak Nişantaşı
Nişantaşi as a life area of the modernization process in the Turkish novel
MELİH ÖZEL
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Türk Dili ve EdebiyatıBolu Abant İzzet Baysal ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ HANİFE ÖZER