Başkurt destanlarının tipolojisi
The typology of the Bashkir sagas
- Tez No: 209495
- Danışmanlar: PROF. İSA ÖZKAN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Halk Bilimi (Folklor), Türk Dili ve Edebiyatı, Folklore, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Destan, Başkurtlar, Tip, Tipoloji, Kahraman, Saga, Bashkirs, Type, Typology, Hero
- Yıl: 2007
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gazi Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 848
Özet
Tezde Başkurt destanlarında yer alan tiplerin tipik özellikleri, tipoloji yöntemi kullanılarak incelenmiştir. Tez, giriş hariç dört bölümden oluşmaktadır. ?Giriş? bölümünde Başkurt Türklerinin tarihi ve destancılık geleneği üzerinde durulmuştur. Birinci bölümde ?Edebî Eserde Tip Kavramı ve Tipin Özellikleri? başlığı altında, edebî eserlerde tip kavramının tanımı yapıldıktan sonra, tipi ortaya çıkaran kıstaslar hakkında bilgi verilmiştir. İki alt başlığa ayrılan bu bölümde, konu ile ilgili yapılan yerli ve yabancı çalışmalar değerlendirilmiştir. Birinci bölümün ?Sözlü Türk Edebiyatında Tip Kavramı ve Tiplerin Özellikleri? adını taşıyan bölümde masal, fıkra, halk hikâyesi, geleneksek halk tiyatrosu türlerinde yer alan tiplerin oluşum ve gelişim aşamaları değerlendirilmiştir. İkinci bölüm iki ana başlığa ayrılmakta olup, ?Sözlü Edebiyat Verimlerinden Destan ve Destan Tiplerinin Özellikleri? başlığı üç aşamada incelenerek, destanın teşekkülü, destan tiplerinin oluşum ve gelişimi, Türk destan kahraman tiplerinin özellikleri incelenmiştir. ?Türk Destan Kahramanı Kalıbı? başlığı altında Türk destanlarında yer alan merkezî kahraman tipi yirmi dört özelliğe bağlı olarak ele alınmıştır. Tezin üçüncü bölümünde Başkurt destanları arasından seçilen beş destanın merkezî kahraman tipleri, ikinci bölümde oluşturulan Türk destan kahramanı kalıbına göre değerlendirilmiştir. Elde edilen sonuçlar, ?Başkurt Destanlarında Merkezî Kahraman Tipinin Değerlendirilmesi? başlığı altında bir tablo ile ortaya konularak yorumlanmıştır. Başkurt destanlarında yer alan alt tiplerin incelendiği dördüncü bölümde; kadın, at ve düşman tiplerinin tipik özelliklerinin belirlenmesine çalışılmıştır. Tezde çalışılan konu ?Sonuç? bölümünde genel hatları ile anlatılmıştır.
Özet (Çeviri)
The thesis discusses typological characteristics of Bashkir sagas using the method of typology. The thesis consists of four sections excluding introduction. In the section of ?Introduction?, the history of Bashkir Turks and the saga tradition are examined. In the first section, after the definition of type concept is made under the title ?The Type Concept in Literary Works and the Characteristics of Type?, the elements which constitute the type are explained. In this section which is divided into two sub-sections the domestic and foreign works on this subject are evaluated. The sub-section ?Type Concept in Turkish Verbal Literature and the Characteristics of Types? of first section evaluates formation and development stages of the types which are seen in the narratives such as fairy tales, jokes, folk-stories and traditional folk-theater. The second section consists of two sub-sections. In the first subsection, the title ?The Saga as the Example of Verbal Literature and the Characteristics of Characters in the Saga? is discussed in three stages: formation of saga, formation and development of the characters in the saga, and the characteristics of characters in the Turkish sagas. The general characteristics of an ordinary protagonist in Turkish sagas are discussed depending to twenty-four features under the title ?The Pattern of Turkish Legendary Protagonist.? The central characters of five sagas which have been selected from the Bashkir sagas are examined in the third section of the thesis according to the pattern which was formed in the second section. The resulting evaluations are interpreted in a table under the title ?The evaluation of Central Characters (Protagonists) of Bashkir sagas.? The sub-characters in the Bashkir sagas are discussed in the fourth section which also tries to explain the typical characteristics of women, horses and foes in these sagas. The subject which was studied in scope of thesis is explained by generally.
Benzer Tezler
- Tatar, Başkurt destanları ile Çuvaş Alp hikayelerinde anne ve baba motifi
Mother and father motif in Tatar, Baskurt epics and Chuvash Alp stories
AYCAN ÇAKAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Türk Dili ve EdebiyatıAnkara Hacı Bayram Veli ÜniversitesiÇağdaş Türk Lehçeleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NACİYE YILDIZ
- Başkurt mitolojik destanlarının söz varlığı
Lexicology of Bashkir mythological epics
MERTCAN AKGÜN
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Türk Dili ve EdebiyatıEge ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MEHMET YASİN KAYA
- Edige Destanları edisyon kritiği (Bütünleştirilmiş yeni metin tespiti)
Edige Destans edition critical (Integrated new text detection)
SHYRYN KOZHABEKOVA
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Halk Bilimi (Folklor)Muğla Sıtkı Koçman ÜniversitesiÇağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. EKREM AYAN
- Başkurt Destanlarında Şamanistik unsurlar
Shamanistic elements in Bashkir Epics
METİN METE
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
Halk Bilimi (Folklor)Uşak ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. DERYA ÖZCAN
- Tatar ve Başkurt destanlarında kadın
Women in Tatar and Bashkir epics
ÜMMÜGÜLSÜM ALUÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Halk Bilimi (Folklor)Afyon Kocatepe ÜniversitesiÇağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MURAT ÖZŞAHİN