Geri Dön

Orhon Türkçesi ile Yakutçanın sözvarlığı ve sözyapımı bakımından karşılaştırılması

A comperative study of Orkhon Turkic vocabularies and their derivations

  1. Tez No: 210035
  2. Yazar: HÜLYA YILDIZ
  3. Danışmanlar: PROF.DR. MEHMET ÖLMEZ
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2007
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Anadolu Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Yeni Türk Dili ve Edebiyatı Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 159

Özet

Türkolojide Sibirya etnik topluluklarının dilleri karsılastırmalı dil tarihi arastırmaları için degerli bir malzemedir. Sibirya Türk dillerinin sözvarlıgı birçok özelligiyle eski Türk yazıtlarını andırır. Bu çalısma Orhon Türkçesinin üç büyük yazıtı olan Kül Tigin, Bilge Kagan, Tuñukuk yazıtları ile Sibirya Türk dillerinden biri olan Yakutçayı sözvarlıgı ve sözyapımı bakımından karsılastırmak amacıyla hazırlanmıstır. Kimi önemli seslik ve biçimlik farklarla Yakutçadan ayrılması ve bir süredir bagımsız bir yazı dili haline gelmis olması nedeniyle çalısmada Dolgancaya da yer verilmistir. Yakutçanın Orhon Türkçesi ile karsılastırma amacıyla seçilmesindeki temel ölçüt ortak Türk dilinden uzun bir zaman önce ayrılan Yakutçanın birtakım eskicil ögeleri barındıran bagımsız bir Türk dili olmasıdır. Bu çalısma sonucunda, tarama kapsamına alınan üç büyük yazıtta geçen sözcüklerden Yakutçada ve Dolgancada varlıgını sürdürenlerin daha çok Orhon Türkçesindeki yalın ad ya da eylemler oldugu, türemis ad ya da eylemlerin büyük bir çogunlugunun Yakutçada ve Dolgancada görülmedigi belirlenmistir. Yakutçada ve Dolgancada varlıgını sürdüren sözcükler içinde en büyük grubu ise fonetik olarak degistikleri halde anlamsal olarak örtüsenler olusturmaktadır.

Özet (Çeviri)

The languages of Sibirian ethnic groups are considered to be an important source in the Turkic historical and comperative linguistics. The vocabularies of Sibirian Turkic languages have many common features with the linguistic features found in Old Turkic inscriptions. This study aims at comparing the vocabulary of Orkhon Turkic found in Kül Tegin, Bilge Kagan, Tuñukuk inscriptions to the current vocabulary of Yakut, one of the Sibirian Turkic languages. Dolgan language is also included to this research since it has some allophonic and allomorphic variations compared to Yakut and it has an independent writing systems. The basic reason of choosing Yakut as a means of comparision to old Turkic is that Yakut has long been an independent Turkic language and it bears many archaic features. The results of the study show that the non derived nouns and verbs found in Orkhon Turkic still survive in Yakut and Dolgan while derived nouns and verbs do not. The nouns and verbs that survive in Yakut and Dolgan are typically those words that have undergone to a phonetic variation without any change in their meanings

Benzer Tezler

  1. Kerkük Türkçesi ile Orhun Türkçesinin sözvarlığı bakımından karşılaştırılması

    Comparison of Kirkuk Turkish and Orhun Turkish in terms of vocabulary

    NOOR İBRAHİM AHMED BAYATİ

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2023

    DilbilimGazi Üniversitesi

    Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. FATMA ÖZKAN

  2. Orhon Türkçesinde nesne

    Object in Orkhon Turkic

    FATMA YELDA ŞAHİN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2019

    DilbilimYıldız Teknik Üniversitesi

    Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. MEHMET ÖLMEZ

    DOÇ. DR. BALKIZ ÖZTÜRK BAŞARAN

  3. On üçüncü yüzyıl öncesi Türkçesinde soru

    Interrogatives of pre-thirteenth century Turkish

    ENGİN ÇETİN

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2008

    Türk Dili ve EdebiyatıÇukurova Üniversitesi

    Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. A. DENİZ ABİK

  4. Orhon Türkçesinde Söz Yapımı: Birleştirme

    Word Formation in Orhon Turkish: Compounding

    GÜLFİDAN ÇİÇEKLİ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2019

    DilbilimBilecik Şeyh Edebali Üniversitesi

    Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. İBRAHİM TAŞ

  5. İç rekonstrüksiyon bağlamında Ana-Oğuzca durum morfemleri

    Case morphemes in Proto-Oghuz in the context of internal reconstruction

    KENAN AZILI

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2020

    DilbilimEskişehir Osmangazi Üniversitesi

    Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. FERRUH AĞCA