Geri Dön

Ondokuzuncu yüzyıla ait bir baytarnamede at kültürü (yazılı ve basılı kaynaklarla karşılaştırma)

Başlık çevirisi mevcut değil.

  1. Tez No: 21182
  2. Yazar: ALİ ABBAS ÇINAR
  3. Danışmanlar: DOÇ.DR. ZİYA AKKOYUNLU
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Halk Bilimi (Folklor), Folklore
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 1992
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  12. Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  13. Sayfa Sayısı: 167

Özet

ÖZET Türkler, kültürlerinin birinci aşaması olan atlı-göçebe kültür ve medeniyet dairesinde olduğu kadar, bu kültürün ikinci aşaması olan islâm kültür ve medeniyet dairesinde de ata önem yermişlerdir. Bunun ekonomik, kültürel ve askerî birçok sebebi vardır. Türklerin Çin'den Avusturya'ya, Rusya'dan Arabistan'a kadar uzanan coğrafî mekânlarda kurmuş oldukları devletleri, atlı birliklerin öncü ve belirleyici kuvvetinden yararlanarak oluşturdukları tarihî gerçektir. Atın gerek bir binek hayvanı olarak savaşlarda oynadığı rol, gerekse ekonomik ve kültürel statüsü, ona özel bir ilgi ve sempatinin doğmasına yol açmıştır. Aslında bu, bir mecburiyetti. Bakımı, beslenmesi ve tedavisi yapılmayan atın hızlı koşması, pratik, dayanıklı, dolayısıyla savaş şartlarına uygun olması beklenemezdi. Üstelik, kazanılan toprakların da korunması gerekiyordu. Atlı birliklerin iki temel unsuru vardı: Akıncı ve atı. Bu noktalar; atın bakımı, beslenmesi ve hastalıklarının tedavisini esas alan eserlerin teşekkül etmesi ve yaygınlaşmasında etkili olmuştur. Bu çerçevede gelişen ve genel olarak at, atçılık ve at hastalıkları ile tedavisini esas alan baytarnamelerin yazılışı tesadüfi değildir. Baytarnamelerin yazılışında temel sebep, kanaatimize göre, atın ekonomik, kültürel ve askerî alanda oynadığı rol bulunmaktadır. At kültürünün önde gelen kaynaklarından olan bu eserlerde; atların iyi ve kötü vasıfları, donları, nişanları, güzellikleri, bakım, beslenme ve yaş tayinleri, hastalık ve tedavileri vb. konulara değinilmektedir. Bunlar, Türk kültürünün ikinci aşaması olan islâm kültür ve medeniyet dairesinde ortaya çıksalar bile, atlı-göçebe kültür ve medeniyet dairesinden tamamen kopuk değildirler. Baytarnamelerin, uzun tarihî dönemlerde edinilen, özellikle atlarla ilgili kültür birikimini yansıttıkları anlaşılmaktadır. Bu eserlerden biri de incelememize esas olan baytarnamedir. Tezimizde, 19.yüzyıla ait Bursa inebey Yazma ve £ski Basma Eserler Kütüphanesi 2112/2 numaraya kayıtlı olan bir ' baytarnameyi yazılı ve basılı kaynaklarla karşılaştırarak inceledik, incelediğimiz baytarnamede yalnızca at, atçılık ve at hastalıklarının tedavisine yer verilmişti. Atlarda belirli vasıflar isteniyordu. Tercih edilen vasıfların ve yapılan sınamaların bağlı olduğu bir kültür çevresi ve tarihî kök olmalıydı. Baytarnamedeki at kültürünü, bu kültürü meydana getiren etkenlerden ayrı incelemek sübjektif bir sonuç çıkarmamıza yol açabilirdi. Bu düşüncelerden hareketle, her şeyden önce, baytarnameyi, dolayısıyla da baytarnamede verilen atçılık ve at hastalıklarının tedavisini mensubu olduğu kültür ortamında ele alarak inceledik.II! Tezimizde; Giriş dışında, üç ana bölüm oluşturduk. Girişte; tezimizin amacını, kullandığımız yöntemi, hedeflerimizi belirttik. Baytarnamelerin niteliği ve karşılaştırmada kullanılan baytarnameler ile bu baytarnameler üzerinde, varsa, yapılan çalışmalar hakkında bügi verdik. Birinci bölümde 'Türk Kültüründe At“ konusuna yer verdik. Bunu vermekteki amacımız hem konuyu bir bütün olarak sunmak, hem de incelemeye esas olan baytarnamede yansıtılan değer yargılarının tarihi köklerini vermekti. Bu bölümde temel kaynağımız Divanu Lügati't-Türk oldu. Buradan hareketle, çeşitli altbaşlıklar altında, atın Türk kültürümde; buna bağlı olarak da ekonomisinde, askerî hayatında, tarihinde, halk edebiyatında vb. oynadığı rolü belirtmeğe çalıştık. Tezimizin ikinci bölümünü incelemeye esas baytarnameden yol çıkarak ”Atçılık“ başlığı altında inceledik. Atlarda olması ve olmaması istenen vasıflar, atların yaratılışı hakkındaki efsaneler, atların cinsleri ye tipleri, yaş tayinleri, bakımı, beslenmesi vb. konular bu bölümde ele alındı. Hareket noktamızın merkezini burada, daha çok, baytarnameler oluşturdu. Basılı kaynaklarla da karşılaştırarak Türk atçılığının yapısını değerlendirdik. ”At Hastalıkları ve Tedavileri“ tezimizin üçüncü bölümünü oluşturdu. Burada da hareket noktamız yazılı ve basılı kaynaklarla incelemeye esas baytamameyi karşılaştırmak oldu. Ancak sözlü veya yazılı kaynaklardan basılı kaynaklara aktarılan değerli çalışmalardan da yararlandık. Hastalıkları, sadece baytarnamede geçen şekliyle art arda değil, belirli bir sınıflamaya giderek inceledik. Dış, iç, salgın ve paraziter hastalıklar olarak sınıflandırdığımız hastalıkları, gerekli görülen yerlerde bazı alt başlıklara ayırarak inceledik. incelememize esas olan baytarnamenin Arap harfli Türkçe'den Lâtin harfli Türkçe'ye çevirisini yaptığımız metnine de yer verdik. Eserin I9.yüzyılda yazılmış olduğunu göz önüne alarak transkripsiyon işaretlerine yer vermedik. Sonuç kısmında, incelemeden çıkardığımız dersleri, atın Türk kültüründeki fonksiyonunu, baytarnamelerin bu yapı içindeki yerini tartıştık. Dipnotlarda gösterdiğimiz veya yararlanmasak bile araştırma konusuna fayda sağlayabileceğine inandığımız kaynakları; kitap, makale veya yazılı kaynaklar şeklinde ayırmadan ”Kaynakça“ kısmında, olduğu gibi verdik. Tezimizin en sonuna, ”Ekler" başlığı altında çalışma konusu ile ilgili olarak bazı baytarnamelerin ilk ve son varaklarının fotokopisini ve Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Veteriner Tarihi ve Deontoloji Kürsüsü'nde bulunan üç baytarnameden tesbit ettiğimiz at resimlerinin fotoğraflarını ekledik.

Özet (Çeviri)

IV SUMMARY Horse had been taking important place either in period of Nomadic culture or in period of islamic culture of the Turks' life, because of economic, culturel, and military reasons, but the most Important reason is that horses could define the end of wars. That's a hitorical truth the Turks hodl established many states on the geographical districts fro^n China to Austria and from Russia to Arabia in assistance of horse. Horse was made to have special attention because of its role in wars and its economic and culturel importance. In fact it was an obligation, to have fast, strong and suitable horses for conditions of wars. A horse had two elements; raider and his horse. Consequently Baytarnames, on the subjects of horse^horse breeding, ilnesses and their cures, weren't written by chance. The main factor to writting of Baytarnames is the function of horse in military field. Baytarnames which are principal works on horse culture, ^otain subjects such as bad-good gualities, beauties caring and feeding of horses and their nişan, dlon, ilnesses, cures. Baytarnames had been written in period of Islamic culture, but they ara related to Nomadic culture as well. One of these baytarnames is the main subject of my study. This baytarname was studied by comparing printed and inscribed sources and it was tried to study considering the cultural environment to avoid from subjective interpretations There are three main parts in the thesis expect introduction. In introduction intentions, objectives and methods were introduced. In addition it was informed about natures of Baytarnames and the Baytarnames used for comparison and studies on these Baytarnames. The topic in first part is“Horse in Turkish cultureMt was intended to present the subject in Integrity and to explain historical roots of Herns in the studied Baytarname, by this subject. The main source was Divanu Lugati't-Turk it was tried to define the role of horse in Turkish culture economy, army, folk literature and history» Horse breeding took place in the second partp of thesis. The subjects such as good-bad gualiflcp^ons of horse, legends on creation of horse, types and genuses of horses, caring, ”feeding and appointment the age of horses, were studied in this part, the studies were condensed on Baytarnames. The structure of Turkish horse breeding was appreciated by comparing inceribedl sources.r:“:C.”Ilnesses of horse and their cures were studied in the third part it was benefited from the valuable sources, transleted from verbal and inscribed ones to printed ones, as well as comparing the main Baytarname with the others. The illnesses were studied by classifing, not just backwards as their form in Baytarname. The baytarname whic was focus of the thesis, took place at the end of thesis. The text of Baytarname translated form Arabic characters in to Latin characters, was put in this part. Considering the work was written in 19th century, transcription signs were out of study. In the final part it was discussed the function horse In Turk&h cultre and place of Baytamames in this environment. The sources indicated in footnot or the sources which weren't use for this sutudy but were believed that are useful, listed in bibliographies part without doing classifaction of articles, books or inscribed sources. In the end of the thesis under the title of additions, the protocopy of the first or last pages of some Baytamames and a few horse photographs founded out from three Baytamames in Ankara Üniversitesi, Chair of History of Veterinary, were added.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    144226

    The Linguistic analysis of 'T and 'V' forms: Describing the systematicity of the interpretations of the translators in translating address terms from English into Turkish

    İkinci tekil şahıs adıllarının dilbilimsel incelemesi: Hitap biçimlerinin İngilizce' den Türkçe' ye çevirisinde çevirmen seçimlerinin betimlenmesi

    YEŞİM DİNÇKAN

    Doktora

    İngilizce

    İngilizce

    2004

    DilbilimHacettepe Üniversitesi

    İngiliz Dilbilimi Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. GÜRAY KÖNİG

  2. Tez No

    20362

    Ondokuzuncu ve yirminci yüzyıl Türk resim sanatında müzik betimlemeleri

    Başlık çevirisi yok

    F.FEYZA AKSU

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    1992

    Güzel Sanatlarİstanbul Üniversitesi

    PROF.DR. AYLA ÖDEKAN

  3. Tez No

    669179

    On the threshold of the Black Sea: Intersecting discourses of identity and empire in the paintings of Ivan Konstantinovich Aivazovsky

    Karadeniz'in eşiğinde: Ivan Konstantinovich Aivazovsky'nin resimlerinde kesişen kimlik ve imparatorluk söylemleri

    FATMA COŞKUNER

    Doktora

    İngilizce

    İngilizce

    2021

    Güzel SanatlarKoç Üniversitesi

    Arkeoloji ve Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı

    PROF. GÜNSEL RENDA

    DOÇ. DR. A. AHMET ERSOY

  4. Tez No

    135064

    Representation and identity in Jean Rhys's Wide Sargasso Sea: A rewriting of Charlotte Bronte's Jane Eyre

    Jean Rhys'in Wide Sargasso Sea adlı eserinde temsil ve kimlik: Charlotte Bronte'nin Jane Eyre yapıtının yeniden yazılımı

    BAHRİYE ŞAHİN PİRE

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2003

    İngiliz Dili ve EdebiyatıEge Üniversitesi

    İngiliz Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı

    YRD. DOÇ. DR. REZZAN KOCAÖNER SİLKÜ

  5. Tez No

    250715

    Savoir Vivre Cosmopolite: Ahmed Midhat's Avrupa Adab-i Muaşereti yahut Alafranga as a source for modernization of the codes of social behavior in the late nineteenth century Ottoman Empire

    Savoır Vıvre Cosmopolite: Geç ondokuzuncu yüzyıl Osmanlı İmparatorluğunda ictimai davranış kaidelerinin modernleşmesi sürecine bir kaynak olarak Ahmed Midhat?ın Avrupa Adab-ı Muaşereti yahut Alafranga?sı

    CAN EYÜP ÇEKİÇ

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2009

    MimarlıkOrta Doğu Teknik Üniversitesi

    Mimarlık Tarihi Ana Bilim Dalı

    DR. NAMIK GÜNAY ERKAL

    YRD. DOÇ. DR. AHMET ERSOY

Geri Dön