Ayvalık ve yakın çevresinin erozyon ve heyelan duyarlılığının coğrafi bilgi sistemleri tabanlı incelenmesi
GIS-based erosion and landslide susceptibility assessment of the ayvalik and surroundings
- Tez No: 213159
- Danışmanlar: PROF.DR. NECDET TÜRK
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Jeoloji Mühendisliği, Geological Engineering
- Anahtar Kelimeler: Erozyon, Heyelan, Coğrafi Bilgi Sistemleri, Çok Değişkenli İstatistik, Çok Ölçütlü Karar Analizi, Erosion, Landslide, Multivariate Statistics, Geographical Information Systems, Multicriteria Decision Analysis
- Yıl: 2007
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Dokuz Eylül Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Jeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 400
Özet
Bu tezin amacı, arazi ve laboratuvar destekli veriler kullanılarak, Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) ve Uzaktan Algılama yöntemleri yardımıyla Ayvalık ve yakın çevresine ait 424 km2' lik bir bölgenin erozyon ve heyelan açısından duyarlılık değerlendirmesi yapmaktır. Çalışmada, uzaktan algılama ürünü olan 30 m yersel çözünürlüklü Landsat TM / ETM+ ve 15 m yersel çözünürlüklü Aster 3A0 uydu görüntüleri ve 1/35.000 ölçekli hava fotoğrafları, 1/25.000 ölçekli jeolojik haritalar ve topoğrafik haritalar olmak üzere üç temel veri grubu kullanılmıştır. 1995 yılına ait hava fotoğrafları ve 1987, 2001 ve 2004 yıllarına ait uydu görüntüleri kullanılarak inceleme alanına ait heyelan envanteri çıkartılmıştır. Yine aynı uydu görüntüleri kullanılarak oyuntu erozyon alanları tespit edilmiştir. Jeolojik haritalardan yararlanılarak ve laboratuvar verileri ile desteklenerek inceleme alanında yüzeylenen kayaların bozunma derecesi haritası üretilmiştir. Topoğrafik haritalar sayısallaştırılarak elde edilen sayısal topoğrafik veriden yamaç eğimi, yamaç yönelimi, akarsu güç indeksi, topoğrafik ıslaklık indeksi, drenaj yoğunluğu ve drenaj hatlarına uzaklık verileri üretilmiştir. Jeolojik haritalar üzerinden ve topoğrafik verilerden de yararlanılarak süreksizlik hatları yoğunluğu ve süreksizlik hatlarına uzaklık verileri elde edilmiştir. Uydu görüntüleri yardımıyla arazi örtüsü ve bitki yoğunluk verileri çıkartılmıştır. Araziden toplanan kaya örneklerinin laboraturda birim hacim ağırlıkları, porozite, boşluk oranı, su muhtevası, Suda Dağılmaya Karşı Duraylılık indeksi, çabuk su emme ve donmaçözünme sonrası ağırlık kaybı değerleri bulunmuş, bu değerler CBS ortamında noktasal interpolasyon yöntemiyle harita formatına dönüştürülmüştür. Üretilen tüm bu verileri birlikte analiz edebilmek için, 30x30 m'lik bir raster veri türüne dönüştürülmüştür. Üretilen parametreleri, ortak bir veri ölçeğine dönüştürmek için Bulanık Küme yöntemi kullanılmıştır ve 0-250 ölçeğinde tüm veriler standartlaştırılmıştır. Standartlaştırılan bu veriler, farklı veri setleri oluşturularak, İki Değişkenli istatistik (Benzerlik Oranı-BO), Çok Değişkenli istatistik (Lojistik Regresyon-LR) ve Çok Ölçütlü Karar Analizi (ÇÖKA-Ağırlıklandırılmış Lineer Birleştirme) yöntemleri ile değerlendirilmiş, erozyon ve heyelan açısından duyarlı alanlar belirlenmiştir. Heyelan duyarlılık analizleri sonucunda elde edilen veriler, envanter haritasındaki heyelan lokasyonları ile karşılaştırılmış ve doğruluk analizleri yapılmıştır. Üretilen erozyon duyarlılık haritaları ise güncel oyuntu erozyon alanları, Suda Dağılmaya Karşı Duraylılıkve donma-çözünme sonrası ağırlık kaybı verileri ile karşılaştırılmıştır ve üretilen haritalar doğrulanmıştır. İnceleme alanındaki heyelanlı alanların %58'i, %42'si ve %8'i sırasıyla ÇÖKA, BO ve LR yöntemleriyle belirlenen yüksek ve çok yüksek hassiyet sınıflarına düşmüştür. Bu veriler ışığında, Çok Ölçütlü Karar Analizi yönteminin heyelan duyarlılık analizleri içinde en makul ve gerçeğe en uygun yöntem olduğu sonucuna varılmıştır. Yine Çok Ölçütlü Karar Analizi ile elde edilen erozyon duyarlılık haritalarının, lojistik regresyon ile elde edilen erozyon duyarlılık haritalarına göre daha kabul edilebilir sonuçlar verdiği görülmüştür. Heyelan duyarlılık analizi sonuçlarına göre inceleme alanında yüksek ve çok yüksek derecede Bozunmuş kayaların, orta ve yüksek derecede eğimli, görece olarak daha çok yağış alan Kuzey Batı yönelimli yamaçlarda, az yoğunluklu bitki örtüsüne sahip, drenaj yoğunluğu yüksek alanlarda yüksek ve çok yüksek heyelan duyarlılığı gösterdiği belirlenmiştir. Yine orta dereceden çok yüksek dereceye bozunmuş, yüksek eğim dereceli, Kuzey Batı yönelimli ve dış bükey morfolojik yapı gösteren yamaçların, akarsu akış gücünün yüksek olduğu alanlarında yüksek erozyon duyarlılığı gösterdiği tespit edilmiştir.
Özet (Çeviri)
The purpose of this thesis is to make an erosion and landslide susceptibility assessment of an a area of about 424 km2 around Ayvalık by Geograpical Information Systems (GIS) and remote sensing techniques using the field and laboratory based data. In this study, three main data set were used. They are 30 m spatial resolution Landsat TM/ETM+ and 15 m spatial resolution Aster 3A0 satellite images and 1/35.000 scale aerial photographs, 1/25.000 scale geological maps and topographical sheets. A landslide inventory of the investigation area was obtained using the aerial photographs obtained in 1995 and satellite images acquired in 1987, 2001 and 2004 years. Gully erosion sites were also detected using the same satellite images. Weathering grades map of the area was produced using the geological maps and the laboratory determined data. From the digital topographical data which was obtained by digitizing the topographical sheets, slope gradient, slope aspect, stream power index, topographical wetness index, drainage density and distance to drainage paths data were produced. Lineament density and distance to lineaments data were obtained from the geological maps and the topographical sheets. With the help of the satellite images, land-cover and vegetation density data were extracted. Unit weight, porosity, void ratio, water content, slake durability index, quick water absorption and mass loosing after the freezing-thawing cycles of the rock samples collected from the field were found in laboratory. The labarotory determined were converted to map type in a GIS environment using point interpolation method. In order to anlyse the all data together, they were converted into a 30x30 m raster data type. Fuzzy logic approach was used to standardize the data produced in a common scale changing from 0 to 250. The standardized data were assessed by Bivariate statistics (Likelihood Ratio), Multivariate Statistics (Logistic Regression) and Multiix Criteria Decision Analysis (Weighted Linear Combination) methods by constructing the different data sets and the areas susceptible to erosion and landslide were determined. The data obtained at the end of the landslide susceptibility assessments were compared with the landslide localities in the landslide inventory map, and so the validation process was carried out. The erosion suscepibility maps produced were also compared with the actual gully erosion sites, slake durability and mass loosing of the rocks after the freezing-thawing data and the maps obtained were verified. The 58 %, 42% and 8% of the slided areas in the area fall into the high and very high susceptibility classes determined using Multi Criteria Decision Analysis, Likelihood Ratio and Logistic Regression methods respectively. In the light of these results, the Multi-Criteria Decision Analysis method was concluded to be the most reasonable and the most realistic method among the other methods used for landslide susceptibility assessments. The erosion susceptibility maps obtained by Multi- Criteria Decision Analysis technique was found to be more acceptable method than the erosion susceptibility maps produced using the logistic regression analysis. According to the landslide susceptibility analysis results, the areas, where the rocks show high to very high weathering grades, the hillslopes having moderately to high slope gradients, NW facing hillslopes having relatively high precipitation, sparse vegetated areas and the areas having high drainage density were determined to be highly and very highly susceptibile to sliding. In addition, the areas where moderately to highly weathered rocks present in steep slopes, NW facing convex hillslopes and the areas having high stream power index were determined to be showing highly susceptibile to erosion.
Benzer Tezler
- Edremit-Burhaniye Ovası ve yakın çevresinin beşeri ve iktisadi coğrafyası üzerine bir araştırma
Başlık çevirisi yok
MUSTAFA MUTLUER
- Ayvalık Küçükköy kırsal yerleşmesi geleneksel mimari dokusunun koruma bağlamında incelenmesi
Investigation of traditional architectural fabric in Kucukkoy rural area within the context of conservation
ŞURA ERTAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
MimarlıkMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ZELİHA HALE TOKAY
- Preservation and rehabilitation project for Çınarlı Square in Ayvalık
Ayvalık'ta Çınarlı Meydanı için koruma ve sağlıklaştırma projesi
MELTEM OKUR
Yüksek Lisans
İngilizce
1996
MimarlıkOrta Doğu Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. GÜL ASATEKİN