Fuzuli'nin Leyla ve Mecnun Mesnevisinde tabiat tasvirlerinin estetik olarak kullanımı
Aesthetic use of naturel portrayings in Leyla and Mecnun story by Fuzuli
- Tez No: 215053
- Danışmanlar: PROF. DR. MUHAMMET NUR DOĞAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2007
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 130
Özet
?Fuzuli'nin Leyla ve Mecnun Mesnevisinde Tabiat Tasvirlerinin EstetikOlarak Kullanımı? adını taşıyan ve Hüseyin Yakar tarafından hazırlanan bu tezdegenel itibariyle Fuzuli'nin tabiat unsurlarına estetik bakışı ele alınmaktadır. Araplaraait efsanevi bir çöl hikayesi olan ?Leyla ve Mecnun? , ortak İslam medeniyetininoluşturduğu müşterek edebiyatta büyük bir rağbet görerek şairler tarafından defalarcaişlenen bir konu olma hüviyetini kazanmıştır. İnsanlık tarihinin günümüzde bileulaşamadığı bir medeniyet tasavvuru sunan büyük bir dinin şekillendirdiği İslamdünyası bu sade çöl efsanesini mucizevi bir muhayyile ile yeniden yorumlamış ve osade özü tasavvufi harcın yardımıyla mükemmel bir bina halinde sunmayıbaşarmıştır. Bütün bu söylenenlerden de anlaşılacağı gibi ?Leyla ve Mecnun?mesnevisinin insanı büyüleyen başarısı hikayenin özünde değil onun yenidenkurulmasında ve yorumlanmasındadır. Bu yorumun zirveye ulaştığı noktada isekuşkusuz Fuzuli bulunmaktadır.Leyla ve Mecnun kıssası Araplarda doğmakla birlikte Türk ve İranedebiyatlarında akis bularak en güzel örneklerini vermiştir. Önce başka eserler içindeparça parça görülen bu kıssa ilk defa Nizâmî-i Gencevî (ölm. 1204) tarafından tambir mesnevi haline getirilmiş ve tasavvufi unsurlar eklenmiştir. İran Edebiyatındakien başarılı Leyla ve Mecnun hikayesi örneği olan bu eseri Ali Nihat TarlanTürkçe'ye çevirmiştir. İran edebiyatında Leyla-Mecnun kıssasını işleyen şairler,Genceli Nizâmî, Emir Hüsrev-i Dehlevî (ölm.1325), Abdurrahmân-ı Câmî (ölm.1492) ve Âtifî'dir.(ölm.1521). Bu isimler aynı zamanda daha sonra Türk şairlerin bualanda örnek alacakları şairlerdir.Türk Edebiyatında da bu konu 15. yüzyıldan itibaren birçok şair tarafındanele alınmaya başlamıştır. Önce İran şairlerine ait Leyla ve Mecnun mesnevilerine sıkısıkıya bağlı kalınarak ele alınan eserler zamanla yerini yerli çizgiler barındıranorijinal eserlere bırakmıştır. Bütün olarak edebiyatımızda ilk Leyla ve Mecnunhikayesini Edirneli Şâhidî yazmıştır. 1478 yılında yazılan bu mesnevi, bütün Leylave Mecnun eserlerinin en uzunudur. İkinci Leyla-Mecnun mesnevisi ise Çağataysahasının ünlü şairi Ali Şir Nevâî'ye aittir. Bu mesnevi, Türk EdebiyatındaFuzuli'nin eserinden sonra en başarılı Leyla-Mecnun mesnevisi olarak tanınır. Türkdilinde Leyla ve Mecnun mesnevisi yazanlardan ismini tespit edebildiğimiz yazarlarşunlardır: Şâhidî, Nevâyî, Bihiştî, Hamdullah Hamdi, Ahmed Rıdvan, Kadîmî, Celîlî,Sevdâyî, Hakîrî, Fuzûlî, Larendeli Hamdi, Halife, Atâyî, Fâizî, Urfî, Andelîb,Nakam.?Fuzuli'nin Leyla ve Mecnun Mesnevisi'ndeki Tabiat Tasvirlerinin EstetikAçıdan Değerlendirilmesi? adını taşıyan tezin giriş bölümünde Fuzuli'nin hayatı,sanat anlayışı ve eserleri hakkında kısaca bilgi verildikten sonra tezin temelinioluşturan tasvir kavramı üzerinde durulmuştur. Tezin iki temel kavramından biri olantabiat kavramı ise günümüzde anlaşıldığı şekliyle sadece dünya ilesınırlandırılmamış, evrende belli statik kurallara bağlı olan her unsur tezin kapsamalanına dahil edilmiştir. Bu bağlamda tez, kevnî (evrenle ilgili) ve dünyevi olmaküzere iki başlık altında ele alınmıştır. Konuların tasnifinde genelden özele birsıralama takip edilmiş, konu karışıklığının önlenmesi amacıyla mümkün mertebe hertabiat unsurunun ayrı başlık altında incelenmesine çalışılmıştır. Özellikle ilkbölümde astronomik tasvirler ayrıntılı bir sınıflamaya tabi tutulmuş, eski Türk şiirgeleneğinin önemli tasvir kaynaklarından biri olan bu unsurlar, bu gelenekteki seçkinkonumuna uygun biçimde ele alınmıştır.Eserdeki tasvirler beyitler halinde açıklanırken, tasvirin daha net anlaşılmasıaçısından bağlamın da zikredilmesi uygun görüldüğünden beyit açıklamalarında buhususa dikkat edilmiştir. Konu bütünlüğünün sağlanabildiği, birbiriyleilişkilendirilebilecek beyitler olay bütünlüğü içerisinde birbirine bağlanarak ifadeedilirken, bu bütünlüğün sağlanamayacağı durumlarda beyitler münferit olarak elealınmıştır. Genel olarak önce beyitlerdeki tasvirler, bağlamları da dikkate alınmakşartıyla kısaca zikredilmiş, kullanılan kelimelerin cemiyetli olmaları durumundabeytin altında ayrıntılı izahlara girilmiştir. Tezin sonuna ise, eserdeki önemlikonumuna binaen savaş ve gölge tasvirleri eklenmiştir.
Özet (Çeviri)
This thesis, written by Huseyin Yakar and named ? Aesthetic use of naturelportrayings in Leyla and Mecnun story by Fuzuli? takes up Fuzuli?s aesthetic viewon the naturel elements in general. Leyla and Mecnun, a legendary desert storybelonging to Arabian literature, being popular in shared literature formed bycommon İslamic civilization is narrated time and again by poets. A sublime religion,having showed a civilization imagining not reached now, having shaped the İslamicworld, interpreted this basic desert story with miraculous imagination and presentedan outcome in a magnificent structure, by assistance of the sufistic mortar. It?s easyto understand with this explanation that, Leyla and Mecnun has got the fascinatingsuccess through setting up and interpretting not the essence of it. And it is undeniablethat Fuzuli is the best poet to fit on the peak of interprettting this story.In spite of being born in Arabian literature, story of Leyla and Mecnun has setoff a big reaction in Turkish and Farsi literature and has given its best examples inthese areas. Having been an item in other works previously, this story was made as acomplete work for the first time by Nizami-i Gencevi and added sufistic materials.This work, the best example of Leyla and Mecnun in Farsi literature, is translated inTurkish by Ali Nihat Tarlan. The poets, narrating this story in Farsi literature are:Nizami-i Gencevi, Emir Husrev-i Dihlevi (death.1325), Abdurrahman-ı Cami(deaht.1492) and Atifi (death.1521). These names at the same time are the prototypeof the Turkish poets, will narrate this story.Story of Leyla and Mecnun is narrated by a lot of poet in Turkish literatureespecially from 15. century on. After being dependent very tightly upon stories ofLeyla and Mecnun written in Farsi literature, these works acquired its local stripes astime passed and gave its original examples in Turkish literature. The first undividedLeyla and Mecnun story in Turkish literature is composed by Şahidi of Edirne. Thisis the longest in Leyla and Mecnun stories and composed in 1478. The second storyon Leyla and Mecnun belongs to well-known poet of Chagatay area, Ali Şir Nevai.This mesnevi (poem made up of rhymed couplets) is the best best story on Leyla andMecnun after Fuzuli?s work in Turkish literature. The determined names thosecomposed Leyla and Mecnun mesnevi in Turkish literature are: Şahidi, Nevai,Bihişti, Hamdullah Hamdi, Ahmed Rıdvan, Kadimi, Celili, Sevdayi, Hakiri, Fuzuli,Hamdi of Larende, Halife, Atayi, Faizi, Urfi, Andelib, Nakam.İn this work, after clarifying Fuzuli?s life, artistry understanding and works atthe beginning section it is explained that how the concept of portraying has adeveloping line in the literature of Turks. Nature ?one of the basic concepts of thethesis- is not considered as bounded up with the earth like thought nowadays butevery element which possesses static rules is inserted in the extent of the thesis. İnthis context this work is taken up in two titles as cosmic and worldly. To preventconfusion of the subject, every element on nature is studied in a different title andfollowed an arranging from general to special in the classification of the topics.Regarding to their important position in classical Turkish literature, astronomicalportrayings is classified in detail.Because of the fact that the context is vital in comprehending portrayings incouplets, it is paid attention to explain couplets with their contexts. Some coupletswhich suited to arranging related to each other are explained with integrity of thesubject. Couplets, not suitable for this integrity, are studied in apart style. Portrayingsin couplets are explained briefly with regard to their contexts but in regard tocouplets having profound meanings are explained in detail. Thinking of theirimportant position in the thesis, portrayings of struggle, tent and shadow areappended at the end of the thesis.
Benzer Tezler
- Fuzûlî'nin Leylâ vü Mecnûn mesnevisinde anlatı söylemi ve köken incelemesi (-Nizâmî'den Fuzûlî'ye- yeniden yazılan Leylâ ve Mecnûn mesnevileri bağlamında)
Analysis of narrative discourse and origins in Fuzûlî's Leylâ vü Mecnûn (In the context of rewritten Leylâ and Mecnûn masnavis from Nizâmî to Fuzûlî)
BURHAN CAN
Doktora
Türkçe
2024
Türk Dili ve EdebiyatıAnkara Hacı Bayram Veli ÜniversitesiEski Türk Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYŞE YILDIZ
- Fuzûlî'nin Leyla ve Mecnun'unda dil ve üslup
The language and stylistics of Fuzûlî's Layla and Majnun
RABİA DERYA ÖZKARA
Doktora
Türkçe
2021
Türk Dili ve EdebiyatıGazi ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. YAŞAR AYDEMİR
- Fuzûlî'nin 'Leylâ ve Mecnûn'unda tasavvufî kavram ve unsurlar
Mystic term and elements in Leyla and Mecnun of Fuzuli
NURGÜL KARAYAZI
Yüksek Lisans
Türkçe
2007
Türk Dili ve EdebiyatıMarmara Üniversitesiİlahiyat Ana Bilim Dalı
PROF.DR. MUSTAFA TAHRALI
- Läyli-Mäcnün kıssası
Tale Layla and Majnun
YERLAN ALASHBAYEV
Doktora
Türkçe
2016
Türk Dili ve EdebiyatıGazi ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İSMAİL HAKKI AKSOYAK
- Fuzûlȋ'nin Leylâ vü Mecnûn mesnevisinde tasvir ögesi olarak teşbih
The literature descriptions in Fuzûlî's Leylâ and Mecnûn
MEHMET KUNDUZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
Türk Dili ve EdebiyatıBülent Ecevit ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. MUHİTTİN TURAN