Çağataycanın Türk dilleri arasındaki yeri üzerine bir değerlendirme
An evaluation on the position of chagatai Turkish among Turkic languages
- Tez No: 217214
- Danışmanlar: PROF. DR. ZÜHAL ÖLMEZ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Chagatai, Chagatai Turkic, Chagatai Language, Nevai?s Language, Middle Turkic, New Uighur Language, Uzbek Language
- Yıl: 2008
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Yıldız Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Edebiyatı Bölümü
- Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 383
Özet
Bu çalışmada, Şinca? Daşösi İlmiy Jurnili'nde yayınlanan (1993) Mir Sultan Osmanov ve Hemit Tömür'ün ?Ça?atay Tili To?risidiki Karaşlirimiz?(1993) adlı makalesi ele alınarak Çağataycanın Modern Özbekçe ve Yeni Uygurca ile olan ilişkisi değerlendirilmiş böylece Çağataycanın Türk dilleri arasındaki yeri ve öneminin belirtilmesi amaçlanmıştır. Türkoloji çalışmalarında bir kısım Türkologlar Çağataycanın Modern Özbekçenin temelini oluşturduğu ve Çağataycaya ait dil özelliklerinin günümüz dillerinden Modern Özbekçede korunduğu görüşünü savunmaktadır. Bunun yanı sıra Çağataycanın Yeni Uygurcaya kaynaklık ettiği ve Çağataycanın Yeni Uygur Türkçesi içinde muhafaza olduğu yönündeki farklı görüşü savunan Türkologlar da bulunmaktadır. Dolayısıyla Çağataycanın varisinin Özbekçe mi yoksa Çağatayca mı olduğu Türkoloji çalışmalarında henüz netlik kazanamamış bir konudur. Tez çalışmamızın da kaynağını oluşturduğu, Hemit Tömür ve Mir Sultan Osmanov'un ?Ça?atay Tili To?risidiki Karaşlirimiz? (1993) adlı bu makalesi, Çağataycanın Modern Özbekçe ve Yeni Uygurca ile olan yakınlığını detaylı bir biçimde inceleyerek Çağataycanın Yeni Uygurcanın temeli olduğuna dolayısıyla Çağataycanın günümüzde Yeni Uygurcada korunmakta olduğuna dair görüşlerini Sesbilgisel (Fonetik), Biçimbilimsel (Morfolojik), Dilbilgisi (Gramer) ve söz varlığı (Leksikolojik) dil verilerinine dayandırarak açıklamaktadır. Türkoloji çalışmalarında henüz netlik kazanmamış, tartışmaya açık olan bu konu bu tez çalışmasında sözkonusu makaleden yola çıkılarak yeniden değerlendirilmiş sonuç olarak, her iki dilinde Çağatayca ögeler taşıdığı kabul edilmekle birlikte temel kurallar göz önünde bulundurularak Çağataycanın günümüz dillerinden Yeni Uygurcada korunmakta olduğu sonucuna varılmıştır.Anahtar Kelimler: Çağatayca, Çağatay Türkçesi, Çağatay Dili, Nevayi Dili, OrtaTürkçe, Yeni Uygurca, Özbekçe, Modern Özbekçe.
Özet (Çeviri)
In this study, the article whose title is ?Ça?atay Tili To?risidiki Karaşlirimiz? 1993) written by Mir Sultan Osmanov and Hemit Tömür, which was published in ?Şincañ Daşösi İlmiy Jurnili?, was dealt with and the relationship between Chagatai and Modern Uzbek Language together with New Uighur was evaluated in order to emphasize the place and importance of Chagatai among Turkish languages.In Turkology studies, Some Turkologists are in favor of the view that Chagatai forms the essence of Modern Uzbek Language and the language principles belong to Chagatai are protected in Modern Uzbek Language which takes place in our current languages. Besides, there is also another point of view claming that Cagatai is the basis of New Uighur and is protected in New Uighur. As a conclusion, the issue whether Chatagi or Uzbek Language is the heritor of Chatagi has not come to light in Turkology studies. In the article named ?Ça?atay Tili To?risidiki Karaşlirimiz? (1993) written by Hemit Tömür and Mir Sultan Osmanov, which is also the basis of this thesis study, the closeness of Chatagi with Modern Uzbek language and New Uighur is examined in detail. Then it is explained that Chatagi is the basis of New Uighur and Chatagi is currently protected in New Uighur by analysis based on the data including Phonetics, Morphology, Grammar and Lexicology. This topic, which has not come to light yet and is open to discuss, has reevaluated in this thesis study in terms of the article mentioned above. Finally, it has been come out that Chatagi is protected in New Uighur, which is our current language, by considering the basic principles, even though both of languages have got Chatagi functions.
Benzer Tezler
- Türkmencenin morfofonolojisi
Morphophonology in Turkmen
MARAL TÖRE
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
DilbilimHacettepe ÜniversitesiÇağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SEMA ASLAN DEMİR
- Sekkaki divanında yapım ekleri üzerine bir çalışma
A study on construction attachments in the Sekkaki court
HATİCE TAPIK
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Türk Dili ve EdebiyatıNiğde Ömer Halisdemir ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ SADİ HİNCAL NAKİBOĞLU
- Wpływ jezyka czagatajskiego na jezyk kazachski i uzbecki
Başlık çevirisi yok
MALGORZATA HUDYGA
Yüksek Lisans
Lehçe
2007
DilbilimUniwersytet im. Adama MickiewiczaTürkoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HENRYKA JANKOWSKIEGO
- Çağataycanın son dönemine ait bir Köroğlu destanı (İnceleme, transkripsiyon, aktarma, dizin)
Короглу» малый эпос относящийся к последней эре чагайтайской письменности
ERHAN TAŞBAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
Türk Dili ve EdebiyatıKırgızistan-Türkiye Manas ÜniversitesiTürkoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEVLÜT GÜLTEKİN
- Чагатайчанын акыркы дооруна таандык үч дастан: «көроглы», «жанчар хан падыша газалы», «кыз жибек» (транскрипция, тилдик анализ, индекс)
Çağataycanın son dönemine ait üç destan: 'Köroğlu', 'Cançar Han Padişah Gazalı', 'Kız Cibek' (Transkripsiyon, inceleme, dizin)
AYMİRA MARAT KIZI
Doktora
Kırgızca
2016
Türk Dili ve EdebiyatıKırgızistan-Türkiye Manas ÜniversitesiTürkoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. KADIRALI KONKOBAYEV