Kur'ân'ın yorumlanmasında amaçsal yaklaşımlar
Teleological approaches in the interpretation of the Quran
- Tez No: 218118
- Danışmanlar: PROF. DR. MEHMET PAÇACI
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2007
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Tefsir Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 304
Özet
Kur'ân'ın her bir hükmünün gerçekleştirmeyi hedeflediği bir takım amaçlarının bulunduğu inkar edilemez. Bu amaçlar öncelikle Hz.Peygamber ve sonrasında sahabe ile tabiun tarafından biliniyordu. Onlar hükmü naslarda bulunmayan yeni olaylarla karşılaştıklarında Kur'ân'ın ihtiva ettiği bu cüz'î ve küllî esasları dikkate alarak ictihad yapıyorlardı. Verdikleri hükümlerde en genel anlamıyla ümmetin maslahatlarını gözetiyor, toplumun zarara uğramasını engellemek ve faydasına olan hususları temin etmek amacıyla, zaman ve şartların gerektirmesiyle, Kur'ân ve sünnetin naslarını tahsis ve kayıtlama yoluna gidebiliyorlardı. Kimi zaman da yine aynı gerekçelerle nasların hükümlerini uygulamayı tehir ediyorlardı.Daha sonra gelen nesiller tarafından da Kur'ân'ın anlaşılmasında ve yorumlanmasında bu amaçsal yaklaşım devam ettirilmeye çalışılsa da lafzî ve şekilci anlayışlar her zaman varlıklarını sürdürdü. Bu iki yol öncelikle daha çok lafızcılık olarak görülen `tefsir' ile ruha ve öze ulaşmaya çalışan `tevil' kavramlarıyla ifade edilen yöntemlerde kendisini göstermiştir. Müçtehid imamlar döneminde bir çok unsuru içinde barındıran ve Kur'ân'ın en genel amacı olarak kabul edilen maslahat prensibine dayalı ictihatlar yapılmıştır. Bu esasın öncelendiği, istihsan, zerâi', istıslah, örf, hiyel ve benzeri amaçsal yorumlama mekanizmaları geliştirilmiştir.Diğer taraftan Cüveynî ile başlayıp Gazâlî ile gelişen ve Şatıbî de zirve noktasına ulaşan Şer'î amaçlar (Makasıd-ı Şeria) sistemi kurulmuştur. Kur'ân'ın aslî ve araçsal amaçları belirlenmeye çalışılarak bunlara dayalı ictihad anlayışı oluşturulmaya gayret edilmiştir. Kur'ân'ın en temel/zorunlu amaçlarının; hayatın, dinin, aklın, neslin ve malın korunması olduğu ifade edilerek bunların sayısını beş ile sınırlı olduğu ileri sürülmüştür. Temel amaçların belli sayıyla sınırlandırılması ve bunlar arasındaki hiyerarşik sınıflama hep tartışma konusu olmuştur. Temel amaçlara yenilerinin eklenmesi gerektiği, ahlak, insan hakları gibi bir takım ilkelerin ihmal edildiği iddia edilmiştir.Ayrıca çağdaş hukuk sistemlerinin yorum teknikleriyle İslam Hukuku'nun yorum yöntemleri arasında, mota mot bir özdeşlikten söz edilemese de, yaklaşım itibariyle benzerlikler olduğu görülmektedir. Müslüman hukukçuların diğer yöntemleri de içinde barındıran karma yorum tekniğini daha çok benimsedikleri anlaşılmaktadır.Ancak Kur'ân'ın amaçları (Makasıd-ı Kur'ân) ile Şer'î amaçların (Makasıd-ı Şeria) birbirinden farklı olduğu, Makasıd-ı Kur'ân'ın şer'î amaçları da içeren daha kapsamlı amaçlardan oluştuğu görülmektedir. Şer'î amaçlarla daha çok insanların fiilleriyle ilgili hedeflere vurgu yapılırken Kur'ân'ın amaçları ihmal edilmiştir. Mesela, beşeri hukuk sistemlerinde, hukukun en genel amaçları olarak ön plana çıkarılan, adalet, eşitlik, özgürlük gibi kavramlara Şer'î amaçlar arasında yer verilmediği, ancak Kur'ân'ın amaçları arasında sayıldığı görülmektedir. Kur'ân'ın amaçları en genel tasnifle tevhid, nübüvvet, ahiret ve adalet kavramları altında toplanmış, adalet amacının; eşitlik ve hukuk yanında ahlak ve ibadet gibi amaçları da içinde barındırdığı fikri ileri sürülmüştür.Çağdaş Müslüman bilginler tarafından da ele alınan, Kur'ân'ın temel amaçları çerçevesinde yorumlanması anlayışı daha çok serbest yorum anlayışına kayarak maslahatlar ve nasların genel ruhu nazara verilerek manaların kalıpları olan lafızların tamamen göz ardı edilmesiyle sonuçlanmıştır.
Özet (Çeviri)
It is evident that all verses of the Quran have its own specific objectives to establish. These objectives were known in the first place by the the Prophet Muhammad, His companions and tabiun. They were making judgements in accordance with the particular and general principles contained in the Quran when they faced with the new events not covered by the nass. They take into account the interests of the ummah in the generic sense, and in order to protect the Muslim community from harms, and assuring what is to its benefit, they opt for the assignment and restrictment of the injunctions of the Quran and Sunnah, given the limitations of time and space. Occasionally, with the same arguments, they postpone the application of those injunctions.Although the later generations tried to pursue the same teleological course in the comprehension and interpretation of the Quran, literalist and formalist understandings have survived. These two schools expressed themselves primarily in the concepts of tefsir, viewed as literalism, and of te?vil, which tried to catch up the gist and the spirit. In the period of muctehid imams (jurist leaders), ictihads(jurisprudence) were made in accordance with the principle of maslaha (good cause), considered to be the most general objective of the Quran. Accordingly, such mechanisms of teleological interpretations as istihsan, zerai, orf, hiyel and the like, as the corollary of this principle, were developed.On the other hand, the system of the objectives of the Sharia (Makasıd-ı Sharia) beginning from Cuveyni through Gazali and reaching its peak with Şatıbi, was devised. An understanding of ictihad was tried to be established based on the primary and secondary objectives of the Quran. It has been contended that the principal objectives of the Quran are five: the protection of life, religion, intellect, family and property. The limitation of the principal objectives with a specific number and the hierarchical classification among them have been controversial. It has been claimed that new ones should be added to the list of objectives and that such principles as morality and human rights have been disregarded.Although one cannot mention a one to one correspondence between the interpretive techniques of modern legal systems and of the Islamic law, there are some similarities in terms of their approaches. It is understood that Muslim jurists have adopted a mixed interpretation technique involving other methods as well.It is argued, however, that the objectives of the Quran differ from the objectives of the Sharia and that the objectives of Quran are more comprehensive and inclusive of the objectives of Sharia. Because the objectives of Sharia refer more to the actions of people, it neglects the objectives of Quran. To illustrate, one can point to the fact that justice, equality and liberty treated in secular legal systems as the all-encompassing objectives are not listed among the objectives of the Sharia yet cited within the objectives of the Quran. It has been claimed that the objectives of the Quran can be summarized under the concepts of unity (tawhid), prophethood (nubuvve), the hereafter (haşr) and justice (adl), and the the objective of justice encompasses not only the objectives of equality and law but also morality and worship.The treatment of the interpretation of the Quran, particularly by the modern Muslim scholars, within the context of the fundamental objectives of Quran has led to an understanding of free interpretation and caused to disregard the letters as the containers of meanings by paying special attention to the general spirit of the nasses.
Benzer Tezler
- Kur'an'da yer alan hukuksal amaçlar (ilk beş sure)
The legal aims included in Quran (first five suras)
ÖMER ŞERİF BİLGİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2007
DinUludağ ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF.DR. HAMDİ DÖNDÜREN
- Klâsik dönem ahkâm tefsirlerinde yorum farklılıkları -Nisâ Sûresi bağlamında-
Differences in the interpretation of the classical period ahkām commentaries -In the context of Surah Nisa-
LATİF KADİR AKARSU
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
DilbilimManisa Celal Bayar ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. NURTEN ZELİHA ŞAHİN
- El-Maide suresinin kıraat açısından incelenmesi
Examination of Al-Ma'idah Surah from the reading (kıraat) point of view
MUSTAFA İZCİ
- Fahreddin er-Râzî'ye göre Kur'ân'da mecâz meselesi
The problem of majāz in the Qur'ān according to Fakhr al-Dīn al-Rāzī
HALİL İBRAHİM KAYGISIZ
- أثر علوم البلاغة في التفسير الإشاري(دراسة موضوعية)
İşari tefsirde belagat ilminin etkisi (Konu çalışması)
ALI MAHMOOD JASIM ALJAMO
Yüksek Lisans
Arapça
2022
DinÇankırı Karatekin ÜniversitesiTefsir Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ KUTAİBA FARHAT