Ekonomik özgürlüklerin anayasal rejimi
Constitutional regime of economic liberties
- Tez No: 218128
- Danışmanlar: PROF.DR. MERİH ÖDEN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Hukuk, Law
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2007
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Kamu Hukuku Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 380
Özet
Cumhuriyet dönemi Türk Anayasaları, bireyin önemli ekonomik aktivitelerini farklı tercihlerle düzenlemiştir. Bireyin ekonomik talepleri hukuk düzenine 1924 Anayasasında birey-devlet ilişkileri bakımından bireyin tercih edilmesi, 1961 Anayasasında ise toplumun temsilcisi olarak devletin tercih edilmesi şeklinde yansımıştır. 1982 Anayasası bakımından bu tercih önceki iki Anayasanın eğilimleri arasında sarkaç biçiminde salınmaktadır. Her üç Anayasamız da kendi dönemlerinin hakim ekonomik yaklaşımını ve hukuk-ekonomi ilişkilerini normatif yapıya aktarmışlardır. Anayasalarımızın, özellikle 1961 ve 1982, aynı dönem Avrupa anayasalarına paralel yaklaşımları dikkat çekici düzeydedir. Tezimizde, bireyin ekonomik hayatının temel parametreleri olan ekonomik özgürlüklerin Türk Hukuk düzenindeki yeri inceleme konusu edilmiştir. Çalışma iki bölümden oluşmaktadır. İlk bölüm ülkemiz hukuk literatüründe pek incelenmemiş bir konu olan `ekonomik özgürlük' kavramının tanımlanması, kaynağının ve bileşenlerinin tespit edilmesi, insan hakları literatüründeki yeri konularıyla başlamaktadır. Müteakiben ekonomik özgürlükler ve eksen kavramların (ekonomik özgürlüklerin ölçülmesi, ilgili anayasa normlarının yapısı vb.) ilişkilerinin açıklanmasıyla çalışmanın kavramsal kısmı tamamlanmaktadır. İlk bölüm ekonomik özgürlük olarak benimsenen mülkiyet hakkı ile sözleşme, çalışma ve özel teşebbüs özgürlüklerinin Anayasalarımızdaki rejiminin, Anayasa Mahkemesi kararlarıyla, irdelenmesiyle tamamlanmaktadır. Bu kısımda anılan özgürlüklerin anayasal rejimi sistematik ilişkiler çerçevesinde ortaya konulmaktadır. Anayasa Mahkemesinin daha çok 1982 Anayasası dönemindeki içtihadları dikkate alınmıştır. Ancak gerektikçe 1961 Anayasası dönemi kararları da incelenmektedir. Böylece ülkemiz hukuk anlayışının izlediği çizgi, geçirdiği değişim ve yaşadığı gelişim ortaya konulmaktadır. İkinci bölüm ekonomik özgürlükler ile sosyal devlet, kamu hizmeti ve özelleştirme kavramlarının/konularının incelenmesine ayrılmıştır. Bilindiği üzere ekonomik özgürlükler hukuk devleti, demokrasi, yürütmenin düzenleyici işlem yapma yetkisi, devletin ekonomiye müdahalesi, planlama, rekabet, bağımsız idari kurumlar vb. başka birçok kavramla da etkileşim içindedir. Ancak anılan üç kavram, ekonomik özgürlüklerle etkileşimleriyle hukuk düzeninin genel yapısını, gelişim çizgisini ve mevcut durumunu simgeleme yeteneğine sahip oldukları için seçilmiştir. Çalışmanın ikinci bölümünde her bir kavramın tarihsel ve düşünsel çerçevesi, normatif gelişimi ile norm yapısı incelenmiş ve dikkat edilmesi gereken ayrıntılar öne çıkarılmıştır. Ayrıca her kavramın ekonomik özgürlüklerle etkileşimleri açıklanmış ve hukuk düzenindeki yerleri ile normatif ve dönüştürücü etkileri incelenmiştir. İlaveten her bir kavramın bireyler ile bireylerin ekonomik özgürlükleri bakımından sonuçları ayrı ayrı değerlendirilmiştir. İkinci bölümde mülkiyet hakkına özel bir önem verilmiştir. Her konu mülkiyet hakkı bakımından ayrıntılı olarak ele alınmıştır. Çalışmamızda Anayasanın ne olduğunu söylemeye yetkili Anayasa Mahkemesinin kararları öncelikle dikkate alınmış, uygulamanın sorunları ile Anayasa Mahkemesi'nin yaklaşımı arasındaki gerilimlere dikkat çekilmiştir. Son olarak çalışmamızda incelenen konular kapsamında uygulamada karşılaşılan sorunlara dair çeşitli değerlendirme ve önerilere de yer verilmiştir.
Özet (Çeviri)
Turkish constitutions of the republican era have regulated basic economical actitivites of individuals in various ways with different choices. As for the relations between state and individual, the 1924 constituion envisages preference over the individuals while the 1961 constitution prefers the state as the representative of the society regarding indivduals? demands in economics. 1982 constitution, on the other hand, swings within the settings of these previous two constitutions. All the three constitutions have transformed into the normative structure the pravailing understanding in economics and relations in law and economics of their respective periods. It is noteworthy that the constitutions, especially the 1961 and 1982, have paralel approaches with the European constitutions of the same era. In the thesis, we have examined the place of economic liberties in turkish law which are the basic parameters for perception of individuals in economics. It consists of two sections. The first section starts with definining the concept of economic liberties which has rarely been elobareted under Turkish law, as well as examining its sources and constituencies. It follows thereon with finalizing the conceptual framework by explaining relations between economic liberties and such basic concepts as determination of economic liberties and structure of related constitutional norms. The first section is eventually completed by elobarating on the regime under our constitutions regarding property rights that are deemed to fall under economic liberties and freeedom of contract, freedom to work and freedom to establish and enterprise with respect to our constitutions, taking into account the court decisions. In this section, the constitutional structure of such liberties are put forward within the framework of systematic relations. Mainly the Constitutional court?s decisions pertaining to the 1982 constitution have been taken into account. However, if required, Constitutional court?s decisions pertaining to the 1961 constitution are also studied. The route, revolution and evolution of Turkish judicial perception is thereby stated. Second part of the thesis has been dedicated to the examination of economic freedom and social state, public service and privatization notions. As would be acknowledged, there is an interaction between economic freedom and a state governed by the rule of law, democracy, regulatory authority of the administration, state interferences in the economy, central planning, competition, independent administrative authorities, etc. However, these three notions mentioned here have been selected as they have the characteristics to represent general structure, revolution and current circumstances of legal order through interactions with economic freedom. In this second part of the study, historical and theoretical aspects of each notion, normative evolution and norm structure has been investigated and details that one should pay attention have been highlighted. Moreover, interactions of each notion with economic freedom has been explained and their status in current law order and normative and transformer effects have been investigated. In addition, results of each notion with respect to individuals and economic freedom of individuals have been seperately evaluated. A special emphasis has been devoted on property rights; each subject has been seperately examined in details within this perspective. In the study, Constitutional court decisions have in advance been considered since the Court has the right to state what the Constitution is projecting. Also, atention is given on the tension between problems arising out of applications and Constitutional court?s understanding. Finally, various evaluations and suggestions regarding the problems in the field of legal applications with respect to those issues discussed in this study.
Benzer Tezler
- İlliberalizmin yükselişinde liberal demokrasilerin rolü
The role of liberal democracies in the rise of illiberalism
MESUT ASLAN
Doktora
Türkçe
2021
Uluslararası İlişkilerAnkara Hacı Bayram Veli ÜniversitesiUluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. KÜRŞAD ŞEYHMUS TURAN