Eski Uygur Türkçesinde ağızlar
Dialects in Old Uighur
- Tez No: 218257
- Danışmanlar: PROF. DR. AHMET BİCAN ERCİLASUN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Dilbilim, Türk Dili ve Edebiyatı, Linguistics, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2011
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gazi Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türk Dili Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 165
Özet
Tezimizde temel olarak A. v Gabain'in Eski Uygur Türkçesinde ağızlar konusundaki görüşlerinin bir kısmı, kısaltmalar bölümünde verilen metinler kapsamında ele alınmaya, seçilen metinlerden alınan örnekler tarihsel ve bölgesel olarak değerlendirilmeye çalışılmıştır.Fonetik bağlamda, palatal n'nin Eski Uygur Türkçesi metinlerini n ve y ağzı olarak ayırmaya uygun olmadığı, palatal n sesinin, ekte ve kelimelerde farklı süreçler geçirerek y sesine değişmiş olabileceği, aynı metinde ikili biçimlerin görülmesinin kısmen imla ile kısmen de eski ve yeni biçimlerin bir arada olabilmesi ile açıklanabileceği; genizsillik yitiminin bir ağız özelliği olabileceği; elifli yazımların kısmî örneklerde genişletici etkisi olan ünsüzlerin neden olduğu bir genişleme hadisesini yansıtabileceği, ayrıntılı bir çalışma ile anlaşılacak olmakla birlikte genel olarak Türk dilindeki başka bir fonetik niteliğe, kısalmış ünlüye, işaret edebileceği öngörülerine varılmıştır. Vasıta ekinin ikili ve dörtlü biçimlerinin iki ayrı ağızı yansıttığı, çıkma hâlini ifade etmekte kullanılan +dA, +dAn ve +dIn eklerinin üç ayrı ağız olduğu düşünülmüştür. İlgi hâli eki, şimdiki zaman sıfat-fiil ekleri ile gereklilik çekimlerinin de A. v. Gabain'in teorisinde belirttiği şekliyle Eski Uygur Türkçesindeki ağızları izah etmekte yeterli olmadığı kanaatine varılmıştır. Söz konusu teoride geçen maddelerin durumu, metinlerdeki ağız izlerini n ve y ağzı şeklinde bir sınıflandırmanın altında ele almaya uygun olmadığını, ağızların daha ayrıntılı bir şekilde araştırılması gerektiğini göstermektedir.Anahtar Sözcükler1. Eski Uygur Türkçesi2. Lehçeler üstü dil3. Ağızlar4. Dilin tarihsel gelişimi5. Yazı gelenekleri
Özet (Çeviri)
Our thesis tries to discuss the views of A.v. Gabain about the dialects in old Uighur within the scope of texts given in the abbreviations section and to assess the samples from selected texts, historically and locally.In the phonetic context, it is understandable through a comprehensive study that the palatal ?n? is not suitable to differentiate the texts of old Uighur as ?n dialect? and ?y dialect?, the palatal ?n? vowel can be transformed into ?y? in the suffixes and words, through different processes, presence of dual form within the same text can be partly explained with orthography and partly with possibility of the presence of new and old forms together; loss of nasality can be a characteristic of dialect, partial samples with orthographic styles using the aleph can reflect a case of expansion under the influence of expanding consonants, it was concluded that this can also indicate another phonetic characteristic in the Turkish, that is, the shortened vowel. It is thought that two types of the instrumental suffix (+In and +Xn) reflect two different dialects, and +dA, +dAn and +dIn suffixes used to indicate the ablative are three different dialects. It was also concluded that the genitiv suffix, participles and necessitative are not sufficient to explain the dialects in Old Uighur, as indicated in the theory of A. v. Gabain. Views mentioned in the said theory show that the dialects signs in texts are not suitable to collect them under a classification of ?n? and ?y? dialects, and that dialects should be investigated in greater detail.Key Words1.Old Uighur2.Supra-dialect language3.Dialects4.Historical development of language5.Writing Customs
Benzer Tezler
- Yeni uygur Türkçesi ile yazılan Yusuf Zilayxa adlı eserin transkripsiyonu, Türkiye Türkçesine aktarımı ve dil incelemesi
The transcription, the adaptation to Turkey's Turkish and the language analysis of the literary work Yusuf-Zilayxa written with new Uighur Turkish
EMİNE ARPACIK
Yüksek Lisans
Türkçe
1998
Türk Dili ve EdebiyatıMuğla ÜniversitesiÇağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. VOLKAN COŞKUN
- Mariya Mercanka'nın 'Kadem Kaynaa' adlı romanının söz varlığı bakımından incelenmesi
An analysis of Mariya Mercanka's novel 'Kadem Kaynaa' in terms of vocabulary
CEYDA ERDİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
DilbilimTrakya ÜniversitesiBalkan Çalışmaları Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ LEVENT DOĞAN
- Uygur şiveleri sözlüğü (S'den Y'ye kadar transkripsiyonlu metin)
Dictionary of modern Uighur language dialects (from S to Y transcripted text)
OKAN KONT
Yüksek Lisans
Türkçe
2006
Türk Dili ve EdebiyatıÇanakkale Onsekiz Mart ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF.DR. MEHMET ÖLMEZ
Y.DOÇ.DR. NECMİ AKYALÇIN
- Uygur şiveleri sözlüğü (A'dan Z'ye kadar transkripsiyonlu metin)
Dictionary of modern Uighur language dialects (from A to Z transcripted text)
ÖZLEM ÖTUNCER
Yüksek Lisans
Türkçe
2006
Türk Dili ve EdebiyatıÇanakkale Onsekiz Mart ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF.DR. MEHMET ÖLMEZ
Y.DOÇ.DR. NECMİ AKYALÇIN
- Uygur şiveleri sözlüğü (A'dan Z'ye kadar transkripsiyonlu metin)
Başlık çevirisi yok
ÖZLEM ÖZTUNCER
Yüksek Lisans
Türkçe
2006
Türk Dili ve EdebiyatıÇanakkale Onsekiz Mart ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF.DR. MEHMET ÖLMEZ
Y.DOÇ.DR. NECMİ AKYALÇIN