Kıbrıs meselesinin çözüm plânları (BM'nin 789 sayılı kararına göre)

Solution plans? of cyprus question (according to United Nations Resolution 789)

PDF İndir

Tez No: 218866
Yazar: SOYALP TAMÇELİK
Danışmanlar: PROF. DR. HALE ŞIVGIN
Tez Türü: Doktora
Konular: Tarih, Uluslararası İlişkiler, History, International Relations
Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
Yıl: 2008
Dil: Türkçe
Üniversite: Gazi Üniversitesi
Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
Ana Bilim Dalı: Tarih Bölümü
Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
Sayfa Sayısı: 1152

Özet

Türk ve Rum toplumlarına etkilerinin ne olacağı, BM eski Genel Sekreteri Butros Gali'nin ?Bütünlüklü Bir Anlaşma Çerçevesine İlişkin Fikirler Dizisi? olarak hazırladığı raporun, Kıbrıs meselesine ne getirip ne götüreceği, buna karşın soruna müdahil devletlerin bundan nasıl etkileneceği konu edinilmiştir.Ele alınan bu konu, şimdiye kadar üzerinde etkili bir çalışma yapılmamış olması ve her şeyden önce her iki anavatan (Türkiye-Yunanistan) ile adadaki her iki toplumun (Kıbrıs Türk ve Rum) dış politikasını yakından ilgilendirmesi ve dünyanın bu stratejik bölgesindeki ihtilafların çözümüne katkı sağlaması açısından büyük önem taşımaktadır.Bu araştırmada, ilk plânda BM Genel Sekreteri'nin hazırlayıp Güvenlik Konseyi'nin onayladığı Fikirler Dizisi'nde öngörülen yapılanmanın `olumlu' ve `olumsuz' yönleri yansız olarak ortaya konulmuş, tarafların bu yapılanmaya ilişkin görüşleri BM Genel Sekreteri'nin raporu çerçevesinde ele alınmış ve BM Genel Sekreteri'nin ?dostane teşebbüs görevinin? sağlıklı bir değerlendirmesi yapılmış ve bu görevin, `arabuluculuk-hakemlik' yönünde değiştirilmek istendiğine ilişkin somut teşebbüsler su yüzüne çıkarılmıştır. Bunun sonucunda Kıbrıs'ın gelecekteki yapılanmasıyla ilgili paralellik kurularak, dünyada ve özellikle son yıllarda Avrupa'da etnik bölünmelerden kaynaklanan gelişmeler ve bunların nedenleri gözler önüne serilmiştir.Bununla birlikte Kıbrıs'taki halihazır durumun ve adanın geleceğine yönelik yapılanmanın, gerçekler ışığında bir değerlendirmesi yapılmış ve BM Genel Sekreteri'nin dostane teşebbüs görevi Güvenlik Konseyi'nin son kararları dikkate alınarak gözden geçirilmiştir. Kıbrıs'ta Gali Fikirler Dizisi'nin ortaya koyduğu adil ve kalıcı çözüm plânının ana hatlarına ve takip edilecek hareket tarzının esaslarına ilişkin görüşlere de yer verilmiştir.Aslında bu denli önemli bir etkiye sahip olan Gali Fikirler Dizisi'ne dayalı anlaşmasının tahlili, uygulanması ve ileride çıkabilecek muhtemel sonuçları ile alâkalı yorumlar, bu araştırmanın konusunu teşkil etmektedir. Fakat konu bütünlüğünü sağlayabilmek için Fikirler Dizisi'ne dayalı anlaşmasının imzalanmasına kadar geçen sürecin ele alınması da gerekli görülmüştür.Bir diğer önemli husus, Güvenlik Konseyi tarafından kabul edilen ?Fikirler Dizisi'nin? özü ve şekli hakkında, konuya birinci derecede taraf olan Kıbrıs Türk ve Rum liderliği ile Türk-Yunan yetkililerinin çelişkili yorumları ortaya konulmuştur.Ayrıca Kıbrıs Türk ve Rumların takip ettiği politikaları, Gali Fikirler Dizisi'nin içeriği ve bu belgenin konulara ilişkin önerilerinin muhtemel sonuçları hakkında karşılaştırmalı tenkit yapılmıştır.Kısacası bu araştırmanın kendine mahsus amacı, tarafların, kendi politikalarına göre, Gali Fikirler Dizisi'nden kazanımları ile kayıplarının bütün ayrıntılarıyla ortaya koymaktır. Bütün bunların temelinde yatan amaç ise Kıbrıs meselesinin hâlli için kurulması düşünülen `federasyonun bazı belirsiz özelliklerinin' tespit edilmesidir.Bunun dışında Gali Fikirler Dizisi'nin temel konulara ilişkin önerileri, Kıbrıs Türk ve Rum yönetimlerinin politikaları çerçevesinde ve tarafların resmî makamlarının hazırladığı istatistikî dokümanlara dayandırılarak, değerlendirilmeye çalışılmıştır. Değerlendirme yapılırken, konunun detaylarına değinilmiş ve daha çok kamuda tartışılan konular üzerinde yoğunlaşılmıştır.Bu düşünceden hareketle kaleme alınan araştırma sekiz ayrı bölümden oluşmaktadır. Her bölüm, ele aldığı konu ile sınırlı olduğundan, amacı da sınırlıdır. Fakat bu sınırlılık, genel amaçtan uzaklaştırmadığı da açıktır. Buna göre araştırmanın bölümlerine göre amaçları aşağıdaki gibidir:Birinci bölümde, Kıbrıs gibi sürekli kriz bölgesi olma özelliğini korumuş ve taşıdığı stratejik önemini hiçbir zaman kaybetmemiş olan bölgede, barışın sağlanması yolunda ilk adım olarak nitelendirilen New York görüşmelerinin sürecini ve tarafların görüşmelerdeki pazarlığın iç yüzünü aydınlatılması amaçlanmıştır. Dolayısıyla tarafların müzakere tekniklerinin karşılaştırması ile uluslararası pazarlığın nasıl yapıldığına dair ciddi bir değerlendirme yapılmıştır.İkinci bölümde, Fikirler Dizisi'nin bütünlüklü hedefler ile anlaşmayı sağlayacak yönlendirici ilkeler ele alınmıştır. Anlaşmanın temel ruhu olan bu bölümde, Kıbrıs Türk ve Rum toplumları için kalıcı çözüm modelinin nasıl olacağı belirlenmiştir.Üçüncü bölümde, Kıbrıslı Rumlarla Türkler arasında kurulmak istenen federasyonun temel özellikleri, federal anayasanın yasama, yürütme ve yargı organlarının nasıl teşkilâtlanacağı ve bunlarla ilgili taraflar arasında toplumsal, siyasî, ekonomik ve hukukî çatışmaların neler olacağı veya uzlaşmanın hangi konularda olabileceği belirtilmiştir.Dördüncü bölümde, adadaki her iki toplum ile Türkiye ve Yunanistan'ın garantiler ve güvenlik konularını nasıl algıladıkları, bunlarla ilgili anlaşmalara nasıl değer atfettikleri, bunlardan ne bekledikleri ve güvenlik ile ilgili diğer konuların, yani askersizleştirme, silahsızlandırma ve çok uluslu gücün getirilmesinin, stratejik öneminin belirtilmesi amaçlanmıştır.Beşinci bölümde, Kıbrıs Türk ve Rum liderliğinin anlaşmakta zorlandıkları konuların başında gelen toprak düzenlemeleri ele alınmıştır. İki bölgeliliğin egemenlik sınırları, Kıbrıs Rum idaresine verilecek arazi miktarı, 1958'den 1974'e kadarki toprak mülkiyeti ve bunlardan doğacak tazminatlar, fonlar, mal-mülk mübadelesi ve bunlarla ilgili haritaların hangi kriterlere göre yapılacağı gösterilmiştir.Altıncı bölümde, toprak düzenlemelerden etkilenecek kişilerin yer değiştirmeleri, bunların rehabilitasyona tâbi tutulmaları, yapılacak olan işlemlerin maliyet analizi ve sosyo-ekonomik etkileri ele alınmıştır.Yedinci bölümde, kurulacak olan federasyonun ekonomik yapısının nasıl olacağı, Merkez Bankası, gümrükler, ticaret, mevduat, kambiyo, koruyucu tedbirlerle, dış yardım ve alınacak dış kredilerin hangi kriterlere göre düzenleneceği belirtilmiştir.Sekizinci ve son bölümde ise taraflar arasında imzalanan anlaşma ile federe devletin ilânına kadar ki geçen dönemin hangi düzenlemelerin yapılacağı, hangi komisyonların kurulacağı ve nasıl icra edeceği gösterilmiştir.Aslında Kıbrıs Türk ve Rum toplumlarının hâkimiyet ve siyasî sınırlarının yeniden çizilmesi, garantiler ve güvenlik konusu, federal yetkiler, yasama ve yargı erki gibi hususların belirlenmesi ve bunların, taraflara etkisinin ne olacağının ortaya konulması ile ilgili konular, Gali Fikirler Dizisi'nin dönüm noktasını oluştururlar. Bu yüzden konuyla ilgili bütün senaryolar tek tek ele alınmış ve Kıbrıs'la ilgili muhtemel gidişatın analizi yapılmıştır.Son olarak da her bölümde, Kıbrıs Türk ve Rum toplumlarının çatışma alanları ile ilgili somut çözümler ve öneriler verilmiştir. Bu öneriler, ?romantik, soyut, basmakalıp, dostluk ve kardeşlik? önerileri değillerdir. Bunlar üzerinde çok düşünülmüş pragmatik önerilerdir. En azından bundaki amaç, hiç olmazsa ileride somut önerilerin tartışılmasını sağlamaktır.Araştırma sonunda varılan sonuç itibarıyla taraflar arasındaki görüş farklılıkları aşağıdaki gibi özetlenmiştir:Tablo: Tarafların Kalıcı Çözüm ile İlgili Tutum FarklılıklarıKıbrıs Türk GörüşüKıbrıs Rum Görüşü1974'teki `de facto' durumun devamı1960'taki anayasal düzenin devamı1960 Garanti ve İttifak Anlaşmalarının devamıÇok uluslu gücün getirilmesiİki kurucu ortaklığın tesis esilmesiRum çoğunluğun egemenliğiToplumların eşitliğiFertlerin eşitliğiDevletlerin eşitliğiToplumlar arasında azınlık-çoğunluk ilişkisiAnayasal eşit haklarNispi katılımYönetime eşit katılımKoruyucu haklarAslında bu araştırma, kavramlara, özellikle `federalistler' ve `anti-federalistler' veya `milliciler' ile `toplumcular' arasındaki ilişkilere açıklık getirmenin zorunluluğunu göstermiştir. Bu da `federalistler' ile `anti-federalistlerin' veya `milliciler' ile `toplumcuların' kullandığı kavramları, karşılıklı ilişkiler çerçevesinde değerlendirmesine ve somut toplumsal gerçeklere uygulanmasına itmiştir.Kıbrıs'taki `tutuculuk' ile `ilericilik' veya `gelenekçilik' ile `yenilikçilik' arasında yapılmakta olan bu basit ayırım, bugün somut olaylar ve durumlarla karşılaştırıldığında fazla bir anlam taşımamaktadır. Bu anlam, revizyonistlerin `çözümsüzlük çözüm değildir' ile statükocuların `çözümsüzlük çözümdür'de hayat bulmaktadır. Tutucuların korumaya çalıştıkları biçim ve düzen, toplumun ve politikanın doğasını radikal bir biçimde değiştirmeye yönelik bazı güçleri de içerdiğinden, bunların değişmesine neden olabilirler. Buna karşılılık, liberal ve radikal ilericiler, tutumlarını haklı göstermek için gelecekle ilgili ütopyaların hayali içine girebilirler ki, bunlar da `tutucular' kadar statik olabilirler. Zira Kıbrıs'taki her iki toplumun liberal veya radikal ilericileri, düzeni değiştirmek isterken daha iyi bir düzen kuramadığı takdirde, en azından düzen değişikliği ile kendi görüşlerini gerçekleştirilebileceklerine inanmaktadırlar.Bundan hareketle Gali Fikirler Dizisi'nin bütün yönleriyle incelenmesi sonucunda, KKTC ve Türkiye'nin siyasî stratejilerinin, yeniden plânlaması için yardımcı olacağı düşünülürken, ayrı zamanda kapsam analizinde ortaya çıkması muhtemel gerçeklerin, hâlen sürdürülmekte olan toplumlararası görüşmelerde kullanılabilecek olması ümit edilmektedir.

Özet (Çeviri)

This report focuses what the effects of the United Nations Security Council Resolution no 789 (1992) will be on the Cypriot Turk and Greek communities, what the report produced by former UN Secretary Butros Gali under the title ?A Bunch of Ideas Within the Frame of an Intergraded Agreement? shall put on and take from the Cyprus issue, and how the intervening nations shall be affected therefrom.This subject handled is rather significant due to the fact that no effective studies have been conducted on the subject and before all else that it is closely related to the foreign policies of both homelands (Turkey-Greece) and both nations on the island (Cypriot Greeks and Turks) and that it contributes to the settlement of disputes in this strategic part of the world.This study neutrally reveals the ?positive? and ?negative? aspects of the structuring projected in the Set of Ideas prepared in the first hand by UN Secretary General and approved by the Security Council, parties? opinions in relation to this structuring have been considered within the frame of the report of the UN Secretary General and a healthy assessment has been made on the UN Secretary General?s ?friendly initiative duty? and concrete initiatives have been surfaced to the effect that there were wishes to change this duty in the direction of `mediator-arbitrator?. Finally, a parallelism has been established with the future structuring of Cyprus, and the recent developments as a result of ethnic divisions in the world and particularly in Europe and their causes have been exhibited.Moreover, an evaluation has been made on the current situation in Cyprus and the structuring aimed at the future of the island in the light of facts and the UN Secretary General?s friendly initiative duty has been reviewed in consideration of the last resolutions of the Security Council. Opinions on the outlines of the fair and permanent solution plan in Cyprus as revealed by Gali Set of Ideas and on the principles of the method of conduct to be followed.In essence, interpretations on the analysis, practice and possible future results of the Gali Set of Ideas that has such an important influence are the subjects of this research. But, in order to be able to maintain integrity in the subject matter, it has also been deemed necessary to handle the process until the signature of the agreement based on the Set of Ideas.Another important issue, contradictory interpretations of the Greek and Turkish leadership and Turkish and Greek authorities who are the first degree parties to the issue on the essence and format of the ?Set of Ideas? accepted by the Security Council have been exhibited.In addition, a comparative critic has been made on the policies followed by the Cypriot Turkish and Greeks, contents of Gali Set of Ideas and the possible results of the proposals of the subjects of this document.In short, the specific purpose of this agreement is to detail and reveal the gains and losses of parties from the Gali Set of Ideas according to the particular policies of parties. The purpose underlying all these is the determination of `some uncertain characteristics of federation? considered to be established for the settlement of Cyprus issue.Except for these, efforts were made to assess the proposals of Gali Set of Ideas on basic issues within the frame of the policies of Cypriot Turkish and Greek administrations and based on the statistical documentation prepared by the official bodies of parties. When making an assessment, details of the subject were touched on and an emphasis has been put more on the issues being discussed in public.Written on the basis of this idea, the study is formed of eight different sections. Since each section is limited to the subject it has handled, its purpose is also limited. However, it is obvious that this limitedness does not take us away from the general purpose. Accordingly, the sections of this study are as follows:Section one aims to shed light on the New York process negotiations characterized as a first step in maintaining peace in a region like Cyprus that has maintained its characteristic as a continuous crisis region and has never lost the strategic importance it carried and the inside story of the parties? bargaining in the negotiations. Therefore, a comparison has been made on the negotiation techniques of parties and a serious assessment has been made on how international bargaining was made.Section two handles the directing principles that will allow the Set of Ideas to be in agreement with the integrated targets. as the basic spirit of the agreement, this Section determines how the model developed for permanent solution for the Cypriot Turkish and Greek communities will be.Section three states the basic features of the intended federation between Cypriot Turks and Greeks, how the legislation, executive and adjudication organs of the federal constitution will be organized and what the social, political, economical and legal disputes will be between the parties or on which subjects there will be a reconciliation.Section four aims to state how both communities on the island and Turkey and Greece perceive the issues of guarantees and security, how they referred to the agreement in relation thereto, what they expected from them and the strategic importance of other issues on security, that is non-militarization, disarmament and bringing multinational power.Section five handles land arrangement issues that is at the top of the issues that Cypriot Greek and Turkish leadership gets into difficulty in agreeing. Sovereignty borders of existence of two separate regions, amount of land to be left to the Cypriot Greek administration, land ownership from 1958 to 1974 and subsequent compensation, funds, exchange of goods to arise therefrom and the criteria of relevant mapping.Section six handles the shifts of persons to get affected from land arrangements, their rehabilitation, cost analysis and socio-economic effects of operations to be carried out.Section seven states what the economic structure of the federation to be established shall be, with what criteria the Central Bank, customs, trade, deposits, foreign exchange, protective measures, foreign aids and loans shall be arranged.Section eight, which is the last section, shows what arrangements shall be made in the period from the agreement signed between the parties and until the announcement of federal state, which commissions will be established and what kind of an execution method will be followed.In fact, issues like the redrawing of the sovereignty and political borders of Cypriot Turkish and Greek communities, the issue of guarantees and security, federal powers, determination off issues like legislation and the executive power and expression of their effects on the parties form the turning point of Gali Set of Ideas. Therefore, all relevant scenarios are handled one by one and an analysis has been made on the possible progress about Cyprus.Finally, each section gives concrete solutions and proposals on the areas of dispute of Cypriot Turkish and Greek communities. Such proposals are not ?romantic, abstract, conventional, and friendliness? proposals. These are very well thought pragmatic proposals. at least, the aim in this is to ensure the discussion of concrete proposals in the future.The differences in the opinion of parties with regards to the result made at the end of the study are summarized below:Picture:Cypriot Turkish OpinionsCypriot Greek OpinionsContinuation of the `de facto? status in 1974Continuation of the constitutional order in 1960Continuation of 1960 Guarantees andBringing multinational powerAlliance AgreementsEstablishment of two founding partnershipsSovereignty of Greek majorityEquality of communitiesEquality of individualsEquality of nationsMajority-minority relationship between NationsConstitutional equal rightsProtective rightsEqual share in administrationProportional participationIn fact, this study has shown the necessity to clarify the concepts, particularly the relationship between the `federalists? and `anti-federalists? or `nationalists? and `socialists?. and this has forced `federalists? and `anti-federalists? or `nationalists? and `socialists? to evaluate the concepts they used within the frame of mutual relationships and apply them to concrete social realities.This simple separation in Cyprus between `conservatism? and `progressiveness? or `traditionalism? and `revisionism? has no meaning when compared to concrete incidents and situations. This meaning finds life in the revisionists? `lack of solution is no solution? and status-quo advocates? `no of solution is a solution?. Since the format and order that the conservativists struggle to maintain also includes some forces aimed at radically changing the nature of society and policy, they might cause them to change. In return, liberal and radical progressivists may get into the fantast of their future utopias in order to show that their attitudes are true, and they may be as static as the `conservativists?. Liberal or radical progressivisits in both communities in Cyprus believe that unless a better system will be established when intending to change the system, they might at least realize their own opinions through change of system.From this point, as a result of examination of Gali Set of Ideas in all aspects, it is thought to assist the re-planning of political strategies of Turkish Republic of Northern, and that at the same time the realities that might possible arise in scope analysis will hopefully be used in the currently undergoing inter-community negotiations.

Benzer Tezler

Tez No
391697
Kıbrıs meselesinin Türkiye-Avrupa Birliği ilişkilerine etkileri
Impacts of Cyprus problem on Turkey – European Union relations
HİLAL ERDOĞAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
Uluslararası İlişkiler Beykent Üniversitesi
Uluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ŞENOL DURGUN
Tez No
187548
Two histories one conflict: An analysis of the Cyprus conflict within the framework of conflict resolution theory
İki tarih bir ihtilaf: İhtilaf Çözünürlüğü teorileri çerçevesinde Kıbrıs meselesinin analizi
ARDA BATU
Yüksek Lisans
İngilizce
2005
Uluslararası İlişkiler Marmara Üniversitesi
Avrupa Birliği Siyaseti ve Uluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HALUK ÜLMAN
Tez No
701584
Doğu Akdeniz'de enerji kaynakları keşfedilmesinin Kıbrıs meselesine etkileri ve Türkiye
The effects of the discovery of energy resources in the Eastern Mediterranean on the Cyprus issue and Turkey
RECEP AVCI
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Uluslararası İlişkiler İstanbul Ticaret Üniversitesi
Uluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ AYFER GENÇ YILMAZ
Tez No
146321
Kıbrıs sorununun tarihsel gelişimi ve Avrupa Birliği'ne giriş sürecinde Türk Yunan ilişkilerine stratejik yaklaşımlar
The historical development of Cyprus issue and strategical approaches to Turkish-Greece relations in the process of entering EU
SÜLEYMAN KOÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2004
Uluslararası İlişkiler Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü
Strateji Bilimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ABDÜLKADİR AKÇİN
Tez No
321731
İngiltere'nin Kıbrıs politikası: 1945-1960
Cyprus policy of the United Kingdom: 1945-1960
EFTAL IRKIÇATAL
Doktora
Türkçe
2012
Tarih Süleyman Demirel Üniversitesi
Tarih Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SÜLEYMAN SEYDİ

Geri Dön