Türk edebiyatında Varka ve Gülşah mesnevileri ve Mustafa Çelebi'nin Varka ve Gülşah mesnevsi
Masnavi of Varka and Gülşah of Mustafa Çelebi, and masnavis of Varka and Gülşah in Turkish literature
- Tez No: 218960
- Danışmanlar: PROF. FİLİZ KILIÇ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2008
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gazi Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Edebiyatı Bölümü
- Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 1370
Özet
Bu çalışma, Klâsik Türk edebiyatının devamlılığı olmayan mesnevi konularından Varka ve Gülşah'ın, 16.yy. Anadolu sahasında metni günümüze ulaşan tek örneği olan Defteremini Mustafa Çelebi'nin mesnevisini konu alır. Mustafa Çelebi'nin bu eseri, Anadolu sahası Türk edebiyatında mesnevi formunda yazılarak metni günümüze ulaşan iki örnekten sonuncusu olma özelliğine sahiptir. Bu çalışmayla, Mustafa Çelebi'nin Varka ve Gülşah mesnevisinin İstanbul Arkeoloji Müzesi Kütüphanesi 1020 numarada bulunan metnini çevriyazı alfabesine aktarmak, mesneviyi şekil ve içerik özellikleri açısından analiz etmek ve bu isimle kaleme alınan ilk mesnevi olma özelliğine sahip Gazneli şairi Ayyukî'nin mesnevisi ile konu, motif, kahramanlar, mesnevide kullanılan vezin, nazım şekli ve türleri arasında bir karşılaştırma yapmak amaçlanmıştır.Çalışmamızda Bediî'nin olduğu söylenegelen Varka ve Gülşah mesnevisinin aslında Defteremini Mustafa Çelebi'ye ait olduğu; Mihr ü Vefa yazdığı fakat bu mesnevinin kayıp olduğu söylenen Mustafa Çelebi'nin aslında böyle bir mesnevi yazmadığı tespit edilmiştir.Varka ve Gülşah mesnevisinin Anadolu sahasındaki ilk örneği olan Yusuf-ı Meddah'ın aynı adlı eserinde yer alan kahramanların ölümden sonra Hz. Muhammed'in duasıyla dirilme motifinin Ayyukî'nin Farsça mesnevisinde bulunmadığı bu motifin mesneviye Yusuf Meddah aracılığı ile dahil edilip daha sonra yazılan Türkçe mesnevilerde de işlendiği iddiasının gerçeği yansıtmadığı yapılan karşılaştırma sonucu teyit edilmiştir.
Özet (Çeviri)
This study discusses the masnavi of Defteremini Mustafa Çelebi, of which text is the only example of Varka and Gülşah, among the masnavi topics of Classical Turkish Literature without sequel, which has reached to the present day from the Anatolian region of 16th century. This work of Mustafa Çelebi, which was written in masnavi form in Turkish Literature of the Anatolian region, has a characteristic of being the latter of the two examples that have reached to the present day, This study has aimed to translate the text of Masnavi of Varka and Gülşah of Mustafa Çelebi, which is placed in number 1020 in Archeology Museum of Istanbul into transcription alphabet, to analyze the masnavi in terms of form and content, and to make a comparison with the Masnavi of Ayyuki of Ghazni, which has the characteristic of being the first masnavi written under this title, in terms of motif, characters, rhythm, verse form and types used in masnavi.In the study it is ascertained that the Masnavi of Varka and Gülşah, which is said to be of Bediî, belongs to Defteremini Mustafa Çelebi in fact; and that Mustafa Çelebi who is thought to have written Mihr ü Vefa that is believed to be lost, did not write such a masnavi.This study confirms that the argument that the motif of revival via pray of Hz. Muhammed aftermath of the death of characters in the work of Yusuf-ı Meddah with the same title, which is the first example of Varka and Gülşah Masnavi in the Anatolia region, does not exist in Persian masnavi of Ayyuki and that this motif was included in the masnavi by Yusuf-ı Meddah and that this was performed in the subsequent Turkish masnavis, does not reflect the truth in accordance with the result of the comparison.
Benzer Tezler
- Ayyuki ile Yusuf-ı Meddah'ın Varka ve Gülşah mesnevilerinin karşılaştırılması
Comparison of Ayyuki with Yusuf-i Meddah's Varka and Gulshah masnavi
ELHAM NİKOOSOKHAN SEDGHİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
Doğu Dilleri ve EdebiyatıUludağ ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. SADETTİN EĞRİ
- Varka ve Gülşâh' mesnevisi'nin 'Leylâ vü Mecnûn' mesnevisi ve 'Aslı ile Kerem' hikâyesiyle karşılaştırılması
Comparison of 'Varka and Gülşâh' masnavi with 'Leylâ vü Mecnûn' masnavi and 'Asli and Kerem' story
OSMAN DELİBAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Türk Dili ve EdebiyatıArtvin Çoruh ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ADNAN UZUN
- Mensur Varka ve Gülşah hikayesi
Varqa and Gülşah's statement story
SELİGE HÜSEYNOVA
Yüksek Lisans
Türkçe
2002
Türk Dili ve EdebiyatıHacettepe ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. FATMA KUTLAR
- Türkmence Varka ile Gülşah metni esasında bir gramer incelemesi
A grammar analysis based on the Turkmen Varka Gülşah text
ELİF YILDIRIM
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Türk Dili ve EdebiyatıAnkara Hacı Bayram Veli ÜniversitesiÇağdaş Türk Lehçeleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FEYZİ ERSOY
- Mecma‛ü'l-letâyif (Giriş-dil incelemesi-metin-dizin)
Mecma‛ü'l-letâyif (Introduction-language analysis-text-index)
GÜLŞAH GÖDEK
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
DilbilimBursa Uludağ ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HATİCE ŞAHİN