Seksenler İstanbul'u kentsel söylemini popüler yazılı medya üzerinden okumak
Reading the urban discourses of Istanbul eighties through the popular textual media
- Tez No: 222270
- Danışmanlar: DOÇ. DR. BELKIS ULUOĞLU, PROF. DR. ATİLLA YÜCEL
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Mimarlık, Architecture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2007
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mimarlık Bölümü
- Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 136
Özet
Tezin amacı, seksenli yıllarda İstanbul'da sunulan, önerilen ve/veya üretilen kentsel projelerin, mimarlık meslek medyası dışında, topluma ulaşan popüler yazılı medya araçları aracılığıyla temsili üzerinden bir izlek oluşturarak, İstanbul'un kentsel söylemini yorumlamaktır. Kentsel/mekansal söylemleri oluşturan çeşitli kaynaklar, sistemler, ilişkiler vardır. Kentsel söylemler, kentsel mekânı yapısal olarak üretenlerin metinlerinden olduğu kadar, popüler kültürün yazılı araçlarındaki temsillerinden sıklıkla beslenir ve toplumun hafızasında mayalanır. Çünkü söylemler, kişinin düşüncesini ifade etmek için kullandığı dil kodlarıdır. Bu yargının, özellikle mimarlığın kamusal alan tarafından tanımlandığı, gündelik yaşamımıza girerek meslekten olmayanlarca da konuşulduğu 1980'li yıllar ve sonrası için doğru olduğu söylenebilir.Tez Giriş, İzlek, Harita ve Sonuç başlıklarını taşıyan dört bölümden oluşmaktadır.Çalışmanın temel yaklaşımı öncelikle tezin kavramsal açılımlarını ortaya koymak olmuştur. Çalışmanın teorik altyapısını oluşturan kavramlar; kültürel çalışmalar bağlamında kent mekânın metinsel temsili, medya, popüler kültür ve kent, 1980'li yılların Türkiye ve özellikle İstanbul için bir eşik yaratmış olması, kuramsal metinlerden alıntılar ile tartışılmaktadır. Tüm bu tartışmaların tezin çalışma yöntemine katkı sağlayacak yönelimlerinin altı çizilmeye çalışılmıştır. Tezin çalışma alanı olarak belirlenen 1980'ler ve İstanbul özelinde, söylemin araçlarına (yazılı basın, gazeteler, dergiler, seçim propagandaları, reklamlar, mizah dergileri, gazete karikatürleri, şehir rehberleri) çalışma kapsamında nasıl bir yöntem oluşturarak ve nasıl bir model kurgulanarak yaklaşıldığının üzerinde durulmaktadır.Tezin metodolojisi, popüler medya çalışmalarının kritik tanımları arasından durum tespitine yönelik yaklaşımların neler olabileceği üzerine bir yorumdur.Çalışma kapsamında kentsel söyleminin tartışılmasında, hem seksenler İstanbul'u tanımlamasını oluşturan bütüncül resmi görebilmek, hem de seçilmiş durumlar üzerinden, mekansal ve tarihsel ele alışla, popüler medyanın kentsel söylemi oluşturmadaki katkısını çözümlemek önemli bulunmuş, çalışmanın yol haritası bu şekilde ortaya konmuştur.Bu nedenle, çalışmanın iki aşamalı olarak gelişmesi önerilmiştir. Öncelikle, seksenler İstanbul'unda öne çıkan, manşet olan, karikatür malzemesi olan tüm kentsel projeler, proje tasarıları, kentsel ve kamusal durumlar, pozisyonlar, popüler yazılı medyada temsil edildiği biçimleriyle, olay-yer- tarih önceliği yapılmaksızın, yeni kent tanımları oluşturacak şekilde ?içerik analizi? yapılarak gruplanmıştır. Seksenler İstanbul'unda kentsel/mekansal kurguyu zenginleştiren, açıklayan, tanımlayan kavramlar yardımıyla yapılan bu gruplama, yeni kent tanımlarını belirginleştiren bir şema-harita ile imlenmektedir.Seksenler İstanbul'unda öne çıkan çeşitli kavramlar çerçevesinde oluşturulan okuma rotası ile kentsel söylemleri tanımlamak mümkündür. Bu kavramlar aynı zamanda popüler kültürün coğrafyasında, İstanbul kentini yeni tanımlarla fragmanlaştırarak kurmaktadır. İzlek bu parçaların izini sürer. Her biri tek başına İstanbul'u ancak bir yönüyle tanımlayan farklı kent tanımları, popüler medyada yer alan biçimleriyle bu izlekte imlenir. Dönem üzerine sosyologların, kent bilimcilerin ve mimarlık eleştirmenlerinin yazıları, bu izleğin vazgeçilmez referansları olarak görülmektedir.Sadece olaylar ve tarihler dizgesi olan bir kronoloji, mekansal açılımları ve karşılıkları, kentsel mekanizmaları imlemekten uzaktır. Kronoloji, mekansallaştırılarak, yeniden katmanlarına ayrılarak ve yepyeni olgularla ilişkilendirilerek; tüm farklı açılımlarıyla eşzamanlı okunabilen hafıza mekanlarını işaretlediğimiz bir haritalamaya ihtiyaç duymaktadır.Çalışmanın ikinci aşaması olan Kentsel kronoloji haritası, 80'leri okumaya yönelik bir yöntem arayışının karşılığıdır. Bu, sahne-mekanlar üzerinden geliştirilmiş bir modeldir. Sahne-mekan hem toplumun belleğinde karşılığı olan fiziksel mekansallıkları içeren, hem bu mekanlarla ilgili olayların manşetlerde kendine yer bulduğu bir sahne, ekran olması durumunu karşılayan bir tanımdır. 1980-1990 yılları arasında İstanbul'un kentsel dinamiklerini etkileyen beş önemli sahne-mekan (Tarlabaşı Bulvarının Açılması, Soğukçeşme Sokağı Restorasyonu, Gökkafes, Perşembe Pazarı'nın Taşınması, Acarkent) seçilmiştir ve bağlam, tanım, yasal durum, tarihçe, boyut, ölçek, kullanım özellikleriyle ele alınmıştır. Her bir sahne-mekan ?Meta?laşma, yersizleşme, ?merkez?leşme, tarihsellik, öyküsellik, yabancılaşma, aidiyet sunma, kentsel yarılma/?getto?laşma, hız ve hareketlilik kavramları ile tartışılmıştır. Böylelikle İzlek bölümünde oluşturulan kavramsal ağın, bu sahne-mekanlar üzerinden, küreselleşme, metropolleşme ve nostalji söylemlerini seksenler özelinde belirginleştirmekte kullanılabilecek bir model olduğu öne sürülmektedir.Popüler kültür ve kentsel söylem arasındaki ilişki üzerine yapılmış olan bu çalışma, bu arakesitin daha iyi değerlendirilmesiyle oluşacak kazanımlara kestirim yapma niyeti taşıyan, toplumsal bellek, hatırlamak/ unutmak ve yazmak arasındaki ilişki üzerine bir yorumla sonlanmaktadır.
Özet (Çeviri)
The subject of the dissertation was to discuss the urban discourse of Istanbul by forming/ developing a track through the representation of presented, proposed and/or produced urban projects in Istanbul eighties through the medium of popular textual media which accessed the community out of the architectural profession. There are several resources, systems and relations constituting the urban/spatial discourse. Urban discourses are nourished not only from the texts produced by the constructors of the urban space, but also from the representations of print media of the popular culture and they get fermented in the memory of the society. Because discourses are the language codes that are used to represent the thought of the individual. This statement, judgement could be regarded as appropriate for the 1980s and later in which architecture was particularly defined by public space, and by entering our daily life was being discussed by the laities.The dissertation consisted of four sections entitled as: Prologue, Track, Map, and Epilogue.Firstly the main approach of the study was to introduce the conceptual expansions of the dissertation. The concepts forming the theoretical structure of the dissertation as; the textual representation of the urban space in the context of the cultural studies, media, popular culture and city, and the generation of a threshold by 1980s for Turkey and especially for Istanbul were discussed by quotations from theoretical texts. The inclinations from all the relevant discussions which would contribute the study method of the dissertation were tried to be underlined. It was explained how the instruments of the discourse (print media, newspapers, journals, election propagandas, advertisements, cartoons, caricatures and city guides) were approached methodologically within the study area of the dissertation being 1980s and particularly Istanbul.The methodology of the dissertation was an interpretation on possible approaches for drawing out factual / situational determinations through critical definitions of popular media studies.For the discussion of the urban discourse in the scope of the study, both being able to realize the holistic picture which constitutes the definition of Istanbul for the eighties and also analyzing the contribution of popular media in constituting the urban discourse by spatial and historical consideration through selected cases were considered as important.Thus it was suggested to develop the study in two stages. Firstly, all the headlined and caricatured urban projects, project drafts, urban and public situations, and positions which stood out during the Istanbul eighties as indicated by the representation in popular print media and non-considering the priority of case-location-date were grouped by ?content analysis? to form new city definitions. This classification created by means of concepts which enriched, clarified and defined the urban spatial construction in Istanbul eighties was indicated by a scheme-map which marked the novel city definitions.It was possible to define urban discourses by a reading route constituted in the frame of several concepts appearing in Istanbul eighties. Such concepts, also in the geography of popular culture, made the city of Istanbul fragmented by novel definitions. The track follows these fragments. The different city definitions, each describing Istanbul by only one of its aspects are indicated in this track in their exact form in the popular media. Articles from the sociologists, city scientists and architectural critics about the relevant period were seen as indispensable references of this track.A chronology consisting of only systems of events and dates was far from marking the spatial expansions, provisions, and the urban mechanisms. By being spatialised, re-layered and linked with new phenomena; chronology, requires a mapping on which memory spaces are marked with all their possible different expansions red simultaneously.Second part of the study, the urban chronology map, was a response to a methodology search about the reading of 80`s. This was a model developed from the stage-spaces. The stage-space was a definition bearing meanings of becoming a stage, a scene both consisting of physical spatial aspects which had responses in the memory of the society and also getting the headlines of relevant events in these spaces. Five important stage-spaces (widening of Tarlabaşı Avenue, restoration of Soğukçeşme Street, Gökkafes building, relocation of Perşembe Pazarı, Acarkent) which affected the urban dynamics between 1980 and 1990 were chosen and discussed by their characteristics of context, definition, scale, usage. Each stage-space was discussed by the concepts of ?capital?ization, placelessness, centralization, historicalness, fictionalization, alienation, presentation of belonging, urban cleavage / becoming ghetto, speed and mobility. In this way, it was suggested that the conceptual network constituted in the Track section was a model that could be used to emphasise the globalization, metropolization, nostalgia discourses for the eighties through these stage-spaces.This study about the relationship between popular culture and urban discourse, which aimed at forecasting on the achievements formed by an advanced evaluation of this relevant intersection, is concluded with a comment on the relation between public memory, to remember / to forget and to write.
Benzer Tezler
- İstanbul Beyoğlu-Hasköy sokaklarında morfolojik ve dizimsel özelliklerin kullanıcı algısına etkisi
Effect of morphologial and sequential features on user perception in Istanbul Beyoglu-Haskoy streets
FATMA YILMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
MimarlıkFatih Sultan Mehmet Vakıf ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. EMİNE KÖSEOĞLU ÇAMAŞ
- Postmodern kentin izinde mizah heterotopyaları: İstanbul üzerine bir değerlendirme
Humour heterotopias in the trace of postmodern city: An assessment on İstanbul
TUĞBA ÖZTÜRK
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. YASEMİN ALKIŞER BREGGER
- Boğaziçi kıyılarının görsel niteliklerinin turizm açısından değerlendirilmesi
Başlık çevirisi yok
AYŞEGÜL HATİPOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
1997
Şehircilik ve Bölge Planlamaİstanbul Teknik ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
PROF. DR. VEDİA DÖKMECİ
- Türkiye'de yerel sivil tolum kuruluşlarının mimari korumaya katkıları: Bursa Eski Eserleri Sevenler Kurumu ve restorasyon faaliyetleri
Contributions of civil society organizations to architectural conservation in Turkey: The Society of Friends of Historic Buildings in Bursa and its restoration projects
DUYGU KESKİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. KEMAL KUTGÜN EYÜPGİLLER
- Kadınların siyasal katılıma bakış açısı üzerine bir anket çalışması: İstanbul örneği
A survey on women's perspectives on political participation: The case of Istanbul
CEYDA TAŞKIRAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Siyasal BilimlerZonguldak Bülent Ecevit ÜniversitesiSiyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HÜSEYİN ÇAVUŞOĞLU