Labiatae (ballıbabagiller) familyasına mensup ilaç ve baharat olarak kullanılabilecek fesleğen (Ocimum basilicum L.) ve kekik (Origanum vulgare L.) türlerinin bazı özelliklerinin tespiti üzerine bir araştırma
An investigation on determination of some traits of basil(Ocimum basilicum L.) and thyme (Origanum vulgare L.) species to be able to use as medicine and aromatic
- Tez No: 222422
- Danışmanlar: PROF.DR. KUDRET KEVSEROĞLU
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Ziraat, Agriculture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2007
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ondokuz Mayıs Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarla Bitkileri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 115
Özet
Bu çalışma, Samsun şartlarında 2005 yılında yürütülmüştür. Çalışmada, Labiatae familyasından olan, ülkemizin değişik bölgelerinde kültürü yapılan 4 fesleğen (Ocimum basilicum L.) populasyonu ile Karadeniz bölgesinin doğal florasından 9 Kekik (Origanum vulgare L.) populasyonu toplanarak bunların önemli fenolojik morfolojik ve kalite özellikleri belirlenmiştir. Özelliklerin ortalamaları, standart hataları ve frekans dağılımları çıkarılmıştır. Ocimum basilicum L.'da fenolojik gözlemlerden çıkış süresi 13-14 gün, çıkış oranı % 52-96, ekimden itibaren tomurcuklanma başlangıç süresi 81 ile 90 gün, ilk çiçeklenme süresi 87 ile 99 gün, % 50 çiçeklenme süresi 99 ? 112 gün, % 100 çiçeklenme süresi 114 ile 122 gün, meyve bağlama başlangıç süresi 97 ile 113 gün ve çiçeklenme döneminde tespit edilen hayatta kalma oranı % 77-97 arasında değiştiği görülmüştür. Önemli kriterlerden olan taze herba verimi ve drog herba verimi açısından populasyonların frekans dağılımları incelenmiştir. Taze herba verimi bakımından populasyonların büyük kısmı 110 ? 171 g/bitki arasında, drog herba verimi bakımından ise büyük kısmı 21 ? 36 g/bitki arasında değişim göstermiştir. İncelenen ekotipler çiçekte taç yaprağı rengi ve yaprak rengi bakımından birbirlerinden farklı oldukları gözlenmiştir. Fesleğen populasyonunun fide boyu 4.5 ? 11.7 cm, fidede yaprak sayısı 6- 16 adet, bitki boyu 7-47 cm, çiçeklenme dönemi yaprak sayısı 12-32 adet, sap kalınlığı 4.63-12.09 mm, dal sayısı 6-26 adet, yaprak ayası uzunluğu X yaprak ayası genişliği 7- 64 X 3.55 ? 3.33 mm, yaprak sap uzunluğu 0.8 - 29 mm, taze herba verimi 49.26 - 359.46 g/bitki, drog herba verimi 9.03-84.14 g/bitki, drog yaprak verimi 3.56-44.83 g/bitki, drog herba oranı % 15.05 ? 46.26, drog herbada yaprak oranı % 14.03 ? 68.28, uçucu yağ oranı % 0.35-0.95 aralıklarında değişirken, uçucu yağın önemli bileşenlerinden estragole %31.67 ? 40.79, Z-citral 10.03-18.03, Citral 3.23 ? 24.59, ß- caryophyllene % 5.09-7.97 arasında değiştiği tespit edilmiştir. Origanum vulgare subsp.vulgare ve Origanum vulgare subsp.viride populasyonlarında gözlenen fenolojik gözlemlerden; çıkış süresi 12-16 gün, çıkış oranı % 11-75, ekimden itibaren tomurcuklanma başlama süresi 99 ? 108 gün, ilk çiçeklenme süresi 104 ? 119 gün, % 50 çiçeklenme süresi 119 ? 138 gün, % 100 çiçeklenme süresi 131 ? 146 gün, meyve bağlamaya başlama süresi 110 ? 140 gün, hayatta kalma oranı % 62 ? 98 arasında değişiklik göstermiştir. Yetiştiricilik açısından önemli bir kriter olan taze ve drog herba verimleri incelendiğinde, populasyonlarda en fazla (% 26) taze herba verimi 14 ? 20.9 g/bitki, ve en düşük (% 1) ise 56 ? 62.9 g/bitki verdikleri tespit edilmiştir. Drog herba bakımından populasyonun en kalabalık sınıfını (%24) oluşturan grup, bitki başına 9.5 ? 11.9 g arasında verim sağlamıştır. İncelenen populasyonların taç yaprağı rengi ve yaprakta tüylülük özelliği bakımından birbirlerinden farklı oldukları görülmüştür. Ayrıca bu populasyonlarda, fide boyu 5.5 ? 12.6 cm, fidede yaprak sayısı 6 ? 10 çift, çiçeklenme dönemi bitki boyu 10 ? 37 cm, çiçeklenme dönemi yaprak sayısı 18 - 39 çift, sap kalınlığı 1.25 ? 4.72 mm, dal sayısı 2 ? 22 çift, yaprak ayası uzunluğu 9.95 ? 28.9 mm, yaprak ayası genişliği 7.05 ? 23.6 mm, yaprak sap uzunluğu 1.1 ? 10.6 mm, taze herba verimi 10 ? 69.93 g/bitki, drog herba verimi 2.46 ? 26.58 g/bitki, drog yaprak verimi 2.13 ? 17.85 g/bitki, drog herba oranı % 15.7 ? 52.9, drog herbada kuru yaprak oranı % 53.3 ? 87.8, uçucu yağ oranı % 0.1 ? 0.25 arasında değişmiştir. Uçucu yağın önemli kimyasal bileşenleri caryophyllene oxide % 4.47 ? 16.6, ß-caryophyllene % 8.33 ? 30.44, germacrene-d % 4.23-15.34, 1hcycloprop[ e]azulen-7-ol % 5.41-13.0, cyclohexene % 2.35 ? 8.59, linalool % 1.85-10.46 ve spathulenol % 2.63 ? 7.58 arasında olduğu gözlenmiştir. Kekikde yüksek oranda olması istenilen Timol % 0.42 ? 5.3 ve Karvakrol % 0.22 ? 0.55 olarak eser düzeyinde oldukları görülmüştür. Tüm kalite kriterleri dikkate alındığında Orta ve Doğu Karadeniz Bölgesi doğal florasından toplanan O.vulgare L. ekotipleri, literatürlerin göstermiş olduğu verim ve kalite kriterlerinin altında değerler oluşturmuşlardır. Bu yüzden bu ekotiplerin bölgemiz için kültüre alınması veya doğal floradan toplanarak değerlendirilmesi, bilhassa verim ve etken madde bakımından ekonomik olmamaktadır. Diğer taraftan fesleğen (O.basilicum L.) ekotipleri ele alındığında Oc2 ve Oc3 gerek verim ve gerekse uçucu yağ oranı bakımından Karadeniz bölgesi için ümit var oldukları görülmektedir. Ayrıca bu materyaller gelecekte ki ıslah çalışmalarında değerlendirilebilecek konumda oldukları kanaatini uyandırmaktadır.
Özet (Çeviri)
This study was conducted in experimental area of Black Sea Agricultural Research Institute under Samsun ecological conditions during 2005. In this study, 4 basil accessions, cultivated in different locations of our country and 9 thyme accessions collected from Black Sea Region were observed for some phenological observations. Averages, standard errors and frequency variations of the characters were found out and some morphological and quality characters of both plant accessions were also analyzed statistically by using simple methods. In basil, data for some phenological observations are as following: emergence period-13-14 days, emergence rate- 52-96 %, blooming period from the beginning of sowing- 81-90 days, first flowering period- 87-99 days, time duration for 50 % flowering period- 99-112 days and 100 % flowering period- 114-122 days, time duration for the beginning of fruiting period- 97-113 days, survival rate determined at flowering period- 77-97 %. The accessions were evaluated for frequency variation of fresh herba and drog yields. In general, data for fresh herba yield was determined as 110-171 g/plant and drog herba yield as 21-36 g/plant depending on accessions. The evaluated accessions varied with petal and leaf colors. Data for morphologic, yield and quality characters were determined as following: 1000 seed weight- 1.35-1.99 g, seedling height- 5.58-11.07 cm, leaf number per seedling- 6-16 pairs, plant height at flowering- 7-47 cm, leaf number per plant at flowering- 12-32 pairs, stem width- 4.63- 12.09 mm, stalk height- 0.8-22 mm, fresh herba yield per plant- 49.26-359.46 g, drog herba yield per plant- 9.03-84.14 g, drog leaf yield per plant- 3.56-44.83 g, drog herba ratio per plant- 17-48 %, dry leaf ratio per plant- 14.5-87.6 %, volatile oil ratio- 0.35- 0.95%. Proportion of the important components of the volatile oil was also determined as following: Estragole- 31.67-40.79 %, Z-Citral- 10.03-18.03 %, Citral- 3.23-24.59 %, ß-caryophyllne- 5.09-7.97 %. In Origanum vulgare ssp. vulgare and origanum vulgare ssp. viride, data for some phenological observations are as following: emergence period-12-16 days, emergence rate- 11-75 %, blooming period from the beginning of sowing- 99-108 days, first flowering period- 104-119 days, time duration for 50 % flowering period- 119-138 days and 100 % flowering period- 131-146 days, time duration for the beginning of fruiting period- 110-140 days, survival rate determined at flowering period- 62-98 %. The accessions were evaluated for frequency variation of fresh herba and drog yields. Drog and fresh herba yields ? which are important data for plant cultivation-, were investigated as 34-39 g/plant fresh herba yield maximum (20%), and 52-59 g/plant minimum (2%). Drog herba yield for the group which formed the greatest part of the population (24%) was investigated as 9.5-11.9 g/plant. The evaluated populations varied with petal colour and leaf surface hair. Data for morphologic, yield and quality characters were determined as following: 1000 seed weight- 0.04-0.067 g, seedling height- 5.5-12.6 cm, leaf number per seedling- 6-10 pairs, plant height at flowering- 10- 37 cm, leaf number per plant at flowering- 18-39 pairs, stem width- 1.25-4.72 mm, number of secondary stalk 2-22 pairs, leaf length 9.95-28.9 mm, leaf width ? 7.05 ? 23.6 mm, leaf vein length ? 1.1-10.6 mm, fresh herba yield per plant- 10-69.93 g, , drog herba yield per plant- 2.46 ? 26.58 g, drog leaf yield per plant- 2.13 ? 17.85 g, drog herba ratio per plant- 15.7-48 %, dry leaf ratio in drog herb per plant- 53.3-87.8 %, volatile oil ratio- 0.1- 0.25%. Proportion of the important components of the volatile oil was also determined as following: Carypphyllene oxide 4.47 ? 16.6%, ß-caryophyllene 8.33 ? 30.44 %, Cermacrene-d 4.23 ? 15.34 %, 1h-Cycloprop[e]azulen-7-ol 5.41- 13.0%, Cyclohexene ? 2.35 ? 8.59, Linalool ? 1.85 ? 10.46 % and Spathulenol 2.63 ? 7.58 %. Timol and Carvacrol rates ? which are expected to be high- were determined fractional amounts with the percentages of 0.42 ? 5.3 % for Timol, and 0.22 ? 0.55 for Carvacrol. Considering all quality characters, O. vulgare L. accessions collected from Middle and East Black Sea Region flora produced lower values than those reported in literature. Hence, domesticating those plant materials or evaluating them by harvesting from wild populations seems not appropriate under Black Sea Region conditions, especially in terms of yield and phytomedicinal concentrations. As for basil (O. basilicum L.) accessions, Oc2 and Oc3 are promising for our region with regard to yield and essential oil content. The plant materials are also promising to be used in future breeding studies.
Benzer Tezler
- Sideritis vulcanica hub.-mor. üzerinde anatomik, morfolojik ve korolojik çalışmalar
Anatomical, morphological and chorogical studies on sideritis vulcanica hub-mor
KENAN ARSLAN
Yüksek Lisans
Türkçe
1999
BiyolojiBalıkesir ÜniversitesiBiyoloji Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. GÜLENDAM TÜMEN
- Karadeniz bölgesinde yayılış gösteren bazı Thymus L. (lamiaceae) türleri üzerinde taksonomik bir araştırma
A Taxonomical investigation on the some species of thymus L. (lamiaceae) distrubuted in Black Sea region
TÜLAY AYTAŞ
- Eskişehir çevresinin Thymus L. türleri üzerinde morfolojik ve anatomik araştırmalar
Başlık çevirisi yok
SEVİM ALAN
Yüksek Lisans
Türkçe
1997
Eczacılık ve FarmakolojiAnadolu ÜniversitesiFarmasötik Botanik Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. FEHMİYE KOCA
- Türkiye'de yetişen Acinos Miller türleri üzerinde morfolojik anatomik ve kimyasal araştırmalar
Başlık çevirisi yok
AYLA KAYA
Doktora
Türkçe
1997
Eczacılık ve FarmakolojiAnadolu ÜniversitesiFarmakognozi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. FEHMİYE KOCA
- İç Anadolu Bölgesi thymus l. (Labiate) polenlerinin morfolojik araştırması
Başlık çevirisi yok
NAZMİYE ŞAKIYAN