Sözdizim-anlambilim etkileşimi olarak sözlüksel dilbilgisinde denetleme
Control as a syntax-semantics interaction in lexical grammar
- Tez No: 228147
- Danışmanlar: DOÇ. DR. CEM BOZŞAHİN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Dilbilim, Linguistics
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2008
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Dilbilim Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 88
Özet
Bu tez, Türkçede denetleme (kontrol) yapısını betimlemekte, yapınınTürkçe ve Gürcücede ne tür bir tümleç içerdigini (denetlenen eylem(si) öbegi),neden bu tür bir tümlecin gerekli oldugunu, denetleme yapısının özneyle vedurum ulamıyla olan etkileşimini ve bu etkileşimin sebebini, denetlemeningörüldügü dillerde, denetleme yapısındaki ortak özellikleri araştırmaktadır.Çalışma, konuya Birleşik Ulamsal Dilbilgisi (CCG) kuramı açısıdan bir açıklamagetirmekte ve denetlemenin, kuramın öne sürdüğü gibi, sözdizim - anlambilimetkileşimini desteklediğini göstermektedir. Çalışmada ele alınan başlıcadenetleme türü ? sözlüksel denetleme ?dir. Denetleme, denetleme eylemininanlamından, türünden ve her dilde olmayışından dolayı sözlüksel; denetlenentümlecin türünden dolayı bağımlı; yerel sınırları olan bir yapıdır. Denetlemeeyleminin sözlüksel türü, denetlenen tümleç türü ve denetlenenin dilbilgiselilişkisi (özne), bu yapının görüldüğü dillerde ortak özelliklerdir. Türkçededenetleyen üye yalın, belirtme, yönelme ve tamlayan durumu alabilir; denetlenenise sözdizimsel öznedir ve yalın durumdadır. Gürcücede denetlenen üye yinesözdizimsel öznedir; yalın, yönelme ve kılıcı durumda olabilir. Çalışmaya dahiledilen bir başka dil de, sözlüksel denetlemenin gerçekleşmedigi bir dil olanRumencedir.
Özet (Çeviri)
This dissertation describes the control structure in Turkish, investigatesthe type of controlled complement (the infinitival phrase) in Turkish andGeorgian, and the reason why a certain kind of complement is necessary;the interaction of control structure with subject and case; and the commonproperties of control among languages. It explains the structure following CCG(Combinatory Categorial Grammar) and points to the syntax - semanticsinteraction in control. The main type that is analysed throughout the study is?lexical control? which is constructed via lexically specified control verbs.Control is a lexical property because of a specified type and its meaning :control verb and because it does not occur in every language; and it isbounded because of another specified type : controlled phrase.These two leada local relation, which is restricted and cannot be passed over. The lexicaltype of the control verb, type of controlled phrase and the grammaticalrelation of the controllee are the common properties of control structureamong languages allowing control. The case of Turkish controller can benominative, accusative, dative and genitive as well; while the case ofTurkish controllee, which is the syntactic subject, is nominative. Withregard to Georgian, case of the controllee is nominative, ergative anddative, which is the syntactic subject, too. Rumanian, a language withoutlexical control, is also included in the study.
Benzer Tezler
- Gagavuz Türkçesinde belirteç işlevli bağımlı cümleler
Subordinated clauses with adverbial function in Gagauz Turkish
EZGİ NUR OKUTAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Türk Dili ve EdebiyatıHacettepe ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. DUYGU ÖZGE GÜRKAN
- Türkçe'de ayrık yapılar
Cleft constructions in Turkish
ÖZGE CAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2005
DilbilimDokuz Eylül ÜniversitesiGenel Dilbilim Ana Bilim Dalı
PROF.DR. LÜTFİYE OKTAR
- Bilgisayarlı dilbilim çerçevesinde deyimlerin bilişsel yöneltimli etiketlenmesi
Cognitive-oriented labeling of idioms within the framework of computational linguistics
UMUT YOZGAT
Doktora
Türkçe
2023
DilbilimDokuz Eylül ÜniversitesiGenel Dilbilim Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ÖZGE CAN ERDOĞAN
- A psycholinguistic study on the pronoun comprehension and processing of Turkish alzheimer's patients
Türk alzheimer hastalarının adıl kavrama ve işlemleme özelliklerinin psikodilbilimsel incelemesi
ESRA KÜÇÜKSAKARYA
Yüksek Lisans
İngilizce
2017
DilbilimHacettepe Üniversitesiİngiliz Dilbilimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. EMİNE YARAR