Geri Dön

Sözdizim-anlambilim etkileşimi olarak sözlüksel dilbilgisinde denetleme

Control as a syntax-semantics interaction in lexical grammar

  1. Tez No: 228147
  2. Yazar: AYSUN KUNDURACI
  3. Danışmanlar: DOÇ. DR. CEM BOZŞAHİN
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Dilbilim, Linguistics
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2008
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Ankara Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Dilbilim Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  13. Sayfa Sayısı: 88

Özet

Bu tez, Türkçede denetleme (kontrol) yapısını betimlemekte, yapınınTürkçe ve Gürcücede ne tür bir tümleç içerdigini (denetlenen eylem(si) öbegi),neden bu tür bir tümlecin gerekli oldugunu, denetleme yapısının özneyle vedurum ulamıyla olan etkileşimini ve bu etkileşimin sebebini, denetlemeningörüldügü dillerde, denetleme yapısındaki ortak özellikleri araştırmaktadır.Çalışma, konuya Birleşik Ulamsal Dilbilgisi (CCG) kuramı açısıdan bir açıklamagetirmekte ve denetlemenin, kuramın öne sürdüğü gibi, sözdizim - anlambilimetkileşimini desteklediğini göstermektedir. Çalışmada ele alınan başlıcadenetleme türü ? sözlüksel denetleme ?dir. Denetleme, denetleme eylemininanlamından, türünden ve her dilde olmayışından dolayı sözlüksel; denetlenentümlecin türünden dolayı bağımlı; yerel sınırları olan bir yapıdır. Denetlemeeyleminin sözlüksel türü, denetlenen tümleç türü ve denetlenenin dilbilgiselilişkisi (özne), bu yapının görüldüğü dillerde ortak özelliklerdir. Türkçededenetleyen üye yalın, belirtme, yönelme ve tamlayan durumu alabilir; denetlenenise sözdizimsel öznedir ve yalın durumdadır. Gürcücede denetlenen üye yinesözdizimsel öznedir; yalın, yönelme ve kılıcı durumda olabilir. Çalışmaya dahiledilen bir başka dil de, sözlüksel denetlemenin gerçekleşmedigi bir dil olanRumencedir.

Özet (Çeviri)

This dissertation describes the control structure in Turkish, investigatesthe type of controlled complement (the infinitival phrase) in Turkish andGeorgian, and the reason why a certain kind of complement is necessary;the interaction of control structure with subject and case; and the commonproperties of control among languages. It explains the structure following CCG(Combinatory Categorial Grammar) and points to the syntax - semanticsinteraction in control. The main type that is analysed throughout the study is?lexical control? which is constructed via lexically specified control verbs.Control is a lexical property because of a specified type and its meaning :control verb and because it does not occur in every language; and it isbounded because of another specified type : controlled phrase.These two leada local relation, which is restricted and cannot be passed over. The lexicaltype of the control verb, type of controlled phrase and the grammaticalrelation of the controllee are the common properties of control structureamong languages allowing control. The case of Turkish controller can benominative, accusative, dative and genitive as well; while the case ofTurkish controllee, which is the syntactic subject, is nominative. Withregard to Georgian, case of the controllee is nominative, ergative anddative, which is the syntactic subject, too. Rumanian, a language withoutlexical control, is also included in the study.

Benzer Tezler

  1. Türkçede yüklemleme

    Predication in Turkish

    ÖZGÜN KOŞANER

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2008

    DilbilimDokuz Eylül Üniversitesi

    Dilbilim Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. LÜTFİYE OKTAR

  2. Gagavuz Türkçesinde belirteç işlevli bağımlı cümleler

    Subordinated clauses with adverbial function in Gagauz Turkish

    EZGİ NUR OKUTAN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2023

    Türk Dili ve EdebiyatıHacettepe Üniversitesi

    Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. DUYGU ÖZGE GÜRKAN

  3. Türkçe'de ayrık yapılar

    Cleft constructions in Turkish

    ÖZGE CAN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2005

    DilbilimDokuz Eylül Üniversitesi

    Genel Dilbilim Ana Bilim Dalı

    PROF.DR. LÜTFİYE OKTAR

  4. Bilgisayarlı dilbilim çerçevesinde deyimlerin bilişsel yöneltimli etiketlenmesi

    Cognitive-oriented labeling of idioms within the framework of computational linguistics

    UMUT YOZGAT

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2023

    DilbilimDokuz Eylül Üniversitesi

    Genel Dilbilim Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. ÖZGE CAN ERDOĞAN

  5. A psycholinguistic study on the pronoun comprehension and processing of Turkish alzheimer's patients

    Türk alzheimer hastalarının adıl kavrama ve işlemleme özelliklerinin psikodilbilimsel incelemesi

    ESRA KÜÇÜKSAKARYA

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2017

    DilbilimHacettepe Üniversitesi

    İngiliz Dilbilimi Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. EMİNE YARAR