A linguistic analysis on basic sentence types in Turkish sign language (Tid) with reference to non-manual activity
Türk işaret dili (Tid)'deki temel tümce türlerinin el-dışı göstergeler açısından dilbilimsel incelemesi
- Tez No: 228966
- Danışmanlar: PROF. DR. GÜRAY KÖNİG
- Tez Türü: Doktora
- Konular: İngiliz Dili ve Edebiyatı, English Linguistics and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2007
- Dil: İngilizce
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İngiliz Dilbilimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 266
Özet
İşitme engelli bireyler tarafından iletişim amacıyla kullanılan işaret dilleri özellikle toplumun işiten çoğunluğu tarafından sıklıkla merak edilen bir konu olmuştur. Bununla birlikte, işaret dillerinin dilbilimsel olarak incelenmesi oldukça yeni bir çalışma alanıdır ve işaret dilleri zaman zaman yanlış kanılara ve bazı önyargılara maruz kalmıştır. Türkiye'deki durum dikkate alındığında ise toplumun işitme engelli nüfusunun kullandığı dile ilişkin çok az sayıda dilbilimsel çalışmanın olduğu, Türk İşaret Dili (TİD)'in dilbilgisel olarak henüz betimlenmediği görülmektedir. Bu çalışmanın temel amacı TİD'in dilbilgisel betimlenmesine katkıda bulunmaktır. Çalışma, Türk İşaret Dili'ndeki temel tümce türlerinin el ile gerçekleştirilmeyen (el dışı) göstergelere (yüz mimikleri, dudak, baş, gövde hareketleri ve işaretlere eşlik eden bir takım sesler, vb.) de deyinilerek incelenmesi konusuna bir giriş niteliğindedir. Özellikle, bu tür el dışı göstergelerin Türk İşaret Dili'ndeki farklı tümce türlerinin (olumlu, soru, olumsuz ve emir cümleleri) belirlenmesindeki işlevleri betimlenmeye çalışılmıştır. Bu amaçlar doğrultusunda, Türk İşaret Dilini anadili olarak kullanan dört katılımcı seçilmiştir. Katılımcılara çalışmanın amacı doğrultusunda tasarlanmış bir dizi fotoğraf sunulmuş ve kendilerinden fotoğraflarda gördükleri kişiler, yerler, durumlar ve olaylara ilişkin üretebildikleri kadar soru ve sözce üretmeleri istenmiştir. Katılımcılar, sözce ve soruları ürettikleri sırada video kamera ile kaydedilmiştir. Ayrıca, araştırmacı Türk İşaret Dili'nde yetkin olmadığından, işitme engelli katılımcılarla iletişimleri Türk İşaret Dili ve Türkçe'yi çok iyi derecede bilen çevirmenler aracılığı ile gerçekleştirilmiştir. Daha sonra, farklı tümce türlerini içeren sözcelerden oluşan video kamera ile kaydedilmiş verilerin Türkçe çevriyazıları gerçekleştirilmiş ve böylece veri değerlendirilebilmiştir. Sonuç olarak, Türk İşaret Dili'nde dizgesel olarak yapılanmış el dışı göstergelerin farklı tümce türlerinin belirlenmesindeki işlevleri betimlenmiş, söz konusu dil yapılarının belirlenmesinde anlamlı olan el ile gerçekleştiren yapılar da dikkate alınmıştır.Anahtar Sözcüklerİşaret Dilleri, Türk İşaret Dili (TİD), Tümce Türleri, İşaret Dillerinde El-dışı Göstergeler
Özet (Çeviri)
Sign languages, the communicative medium of hearing and speech impaired people, have often been a topic of interest for the hearing majority. However, linguistic study of sign languages has been a rather recent phenomenon and sign languages have often been exposed to some prejudices and misconceptions. When the situation in Turkey is considered, it is apparent that very little linguistic information is available on the language used by hearing and speech impaired population in Turkey and that their language remained undescribed. Primarily, this study aims at contributing to the linguistic description of TID. Specifically, it is intended to be a preliminary attempt in the overall consideration of basic sentence types in Turkish Sign Language (TID) with reference to non-manual activity (the use of the head, facial mimics, body movements, movements of the lips/mouth, sounds produced by vocal organs, and the like). In particular, it aims at the analysis of basic sentence types (declarative, interrogative, negative and imperative). On these grounds, four informants who are native speakers of TID have been selected. The informants have been presented a set of pictures specifically designed for the purpose of the study and they have been asked to produce as many questions and statements as possible concerning the people, the situations and places (context), and the events in the pictures. The informants have been video-recorded while they produce statements and questions and since the investigator of the study is not a fluent signer of Turkish Sign Language, all the communicaiton with the deaf informants have been carried out through interpreters who are competent in both Turkish Sign Language and Turkish. Later, this recorded corpus of TID utterances involving declarative, interrogative, negative and imperative sentence types have been transcribed into Turkish glosses and have been evaluated. By this way, a description of the function of systematically structured non-manual activity, as well as of relevant manual components, in the determination of different sentence types in Turkish Sign Language has been achieved.Key WordsSign Languages, Turkish Sign Language (TID), Basic Sentence Types, Non-manual Activity in Sign Languages
Benzer Tezler
- Türkçe metinlerde duygu analizi
Sentiment analysis in Turkish texts
CUMALİ TÜRKMENOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
Bilgisayar Mühendisliği Bilimleri-Bilgisayar ve Kontrolİstanbul Teknik ÜniversitesiBilgisayar Mühendisliği Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. AHMET CÜNEYD TANTUĞ
- Mı̇marlık dı̇lı̇ üzerı̇ne bı̇r ı̇nceleme: Türkı̇ye'dekı̇ güncel mı̇marlık söylemlerı̇ ve mı̇tlerı̇
An investigation upon language of architecture: Current architectural discourses and myths in Turkey
GÜZİN ÖZTOK
- A Linguistic analysis of Turkish medical language and doctor-patient communication
Türk tıp dilinin ve doktor-hasta iletişiminin dilbilimsel incelemesi
IŞIL AÇIKALIN
Doktora
İngilizce
1995
DilbilimHacettepe Üniversitesiİngiliz Dilbilimi Ana Bilim Dalı
PROF.DR. GÜRAY KONİG
- Bilgi yapısı açısından Türkçe ile Sırpçanın dil öğretimi amaçlı karşılaştırması
Comparision of information structures in Turkish and Serbian for the purpose of language learning
MILOJE DESPIC
Yüksek Lisans
Türkçe
2005
Eğitim ve ÖğretimAnkara ÜniversitesiTürkçenin Eğitimi ve Öğretimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. NADİR ENGİN UZUN
- 基于汉语国际教育的汉土语序类型研究（a typology study on chinese and Turkish word order based on Chinese international education）
Uluslararası Çince öğretimine(eğitimine)yönelik Çince ve Türkçe söz diziminin tipolojik açıdan incelenmesi
MESUT KESKİN
Doktora
Çince
2020
DilbilimShanghai International Studies University {Shanghai Municipality 上海市}Dilbilim Ana Bilim Dalı
PROF. DR. LİXİN JİN