Türk halk edebiyatında turna motifli türküler
Ballads which hace crane motifs in the Turk folk literature
- Tez No: 231294
- Danışmanlar: YRD. DOÇ. DR. KADİR GÜLER
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2008
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Dumlupınar Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Halk Edebiyatı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 295
Özet
Hayvanların dünya üzerindeki varlığı insanoğlununki kadar eskilere dayanır. İnsanoğlu, yaratıldığı andan başlayarak, günümüze kadar birçok canlının varlığına tanıklık etmiştir. Çeşitli sebeplerden ötürü bu hayvanlar insanlar için sıra dışı gelmiş ve kutsal gözle bakılmıştır. Bugün dünya üzerinde binlerce canlı yaşamaktadır. Bunlar bulundukları kıtalara ve coğrafi şartlara göre farklı farklı özelliklere sahiptirler. Kurttan ayıya, attan ineğe, maymundan köpeğe, kartaldan doğana, güvercinden turnaya kadar yüzlerce hayvan toplum için kültürel unsur oluşturmuştur.Türk kültür tarihine baktığımızda da Türklerin asırlardır hayvanlarla iç içe yaşadıkları ve onlardan çeşitli sebeplerle etkilendikleri görülür. Koyundan, attan, kartaldan, güvercinden, leylekten fazlasıyla yaralanan Türk toplulukları, turnaya da bu gözle bakmışlardır. Turna kuşu, Orta Asya'nın sert ve çorak ikliminde asırlardır boy gösteren birçok Türk kavmi için kutsal bir hayvan olmuştur. Türk halkı yıllarca onu inanç unsurlarında, törenlerinde, türkülerinde, manilerinde, ninnilerinde, bilmecelerinde, hikayelerinde, tekerlemelerinde, el sanatlarında ve mimarisinde fazlasıyla kullanmıştır. Onun İslamiyet öncesine dayanan bu kutsallığı günümüze kadar gelmiştir. Bizde bundan hareketle çalışmamızda turnanın Türk kültüründeki ve türkülerdeki yerinden bahsetmeye çalıştık. Çalışmanın konusunu oluşturan ? Türk Halk Edebiyatında Turna Motifli Türküler? başlıklı bu araştırmayı 7 ana bölüm içerisinde değerlendirdik.Araştırmanın birinci bölümünde, dünya ve Türk kültüründe kutsal kabul edilen bazı hayvanları açıkladık. Bunu da kuşlar ve kuş dışında kalan hayvanlar olmak üzere ikiye ayırarak yaptık. Burada ankayı, humayı, simurgu, kuğuyu, kazı, kekliği, güvercini, atı, ayıyı, kurdu, geyiği, maymunu, yılanı, vb. hayvanları kültürel ve sanatsal acıdan değerlendirdik; onların gelenek ve göreneklerdeki yerlerinden bahsettik.İkinci bölümde, turnanın etimolojik tanımını yaparak onun özelliklerini ve çeşitlerini açıkladık. Dünya üzerinde görülen on beş farklı turna türünün de ayrıntısını bu bölümde verdik.Üçüncü bölümde, turnayı Türk ve dünya kültürü açısından değerlendirdik. Onun farklı türleriyle hangi milletlerin kültürlerine ne sebeple konu olduklarını açıkladık. Türk, Başkurt, Kırgız, Yakut, Japon, Çin, Avustralya vb. kültürlerde turna, dinsel törenlerde, halk inançlarında, halk oyunlarında, edebiyatta ve sanatta nasıl kullanılıyor onlara değindik.Dördüncü bölümde, turnayı Türk edebiyatı içerisinde değerlendirdik. Burada turnanın Halk Edebiyatı, Divan Edebiyatı ve Yeni Edebiyattaki yerlerinden bahsederek, onların manilerde, ninnilerde, halk hikayelerinde, tekerlemelerde ve diğer türlerdeki yerini örneklerle açıklamaya çalıştık.Beşinci bölümde, turnanın Alevî-Bektaşî inancındaki kutsiyetini açıkladık. Özellikle onun bu inanç öğesi içindeki türkülere ve semahlara nasıl konu olduklarını ve neden kutsal sayıldıklarını belirledik. Bunu yaparken Pir Sultan'ın, Karacaoğlan'ın, Kul Hüseyin'in, Şah Hatayî'nin örnek eserlerinden yararlandık.Altıncı bölümde, turnanın yer aldığı türkülerin sınıflandırmasını yaptık. Farklı duyguların işlendiği bu türküleri yedi bölüm içinde toparladık ve örnek türkülerle bu duyguları açıkladık.Araştırmanın yedinci bölümünde turnalı türkü metinlerine yer verdik, turna motifli türküleri ayrıntılı olarak bu bölümde ele aldık. Çalışmanın sonunu da turna fotoğraflarını ve turnalı türkülerin notalarını koyduk.
Özet (Çeviri)
The existance of the animals in the world endurres old like mankind has testified o lot of animete?s existance since the creatian. Because of the various occasians these animals have became extraardinary to the people and have been satisfied. Today thousands specialist according to their continents and their horse, cow, monkey, dog, eagle, hawk, pigean, crane, ete, canstitude culturel elements fort the society.If we look at the Turkish history culture we can see that Turks live together with the animals and they have been effected from the animals.Turk societies who put account of the sheep, horse, eagle, dove, stark extremely, look at the crane like this too. Crane become a holy animal for a lot of Turk tinders who have lived in the central asia?s infotile and hord climate. Turk societies have used the crane in their belief elements, ceremonies, ballods, lullabies, riddles, stories crofts and architectures. Its holiness which endure before the İslamism have came until todey. And in this connection in our study we tried to mention, the place of crane in the Turk culture and bollods. We evaluated the survey titled ? Ballads which have crane motifs in Turk folk literature ? which constitute the subject of study in seven main parts.In the firs chapter of the survey we explained some animals which was accepted holy. And we made this we explanation by dividing the animals wihch are birds or not we evaluated the animals like phoenix, goose, partridge, horse, bear, wolf, deer, monkey snake according to their culturel and artistic directions; we mentioned their places in tradition.In the secand chapter, we made the etymogic definition of crane and we explained their speciatities and kinds. We gave the details of fifteen kinds of cranes which were seen in the world. In the third chapter, we evalvated the crane according to the Turk and the world cultures we explained why their different kinds become a subject in nations cultures. We mentioned how crane was used in religious ceremonies, religions, folk dance, literatures and arts in Turkish, Kırghıs, Yakut, Japanese, Chinese and Australion cultures.In the fourth chapter, we evalvated the crane in Turkish literature. By mentioning the place of the crane in the folk literature, classical attomal literature and new literature we defined the place of crane in lullabies, folk staries and tongue twistars,In the fifth chapter we included the holiness of crane ın Alevis-Bektashi belief. Especially in this belief element we determined why they sacrify the crane and how they become a subject in folk songs and in sema performances. While doing this we benefited from the model works of Pir Sultan Abdal, Karacaoğlan, Kul Hüseyin and Şah Hatayi.In the sixth chapter we made the classification of ballads which crane exist in we collected the ballads which include different emotions in seven chapter and we explained these emotions with example ballods.In the seventh chapter of the survey we mentioned the ballod texts which include cranes, we dealed with ballads which have crane motifs. At the end of the study we put the pictures of cranes and note of the ballads which have crane.
Benzer Tezler
- Aydın yöresi halk kültürünün incelenmesi
Başlık çevirisi yok
K. ZÜMRÜT HASBEK ÖZTÜRK
Yüksek Lisans
Türkçe
1998
Halk Bilimi (Folklor)İstanbul Teknik ÜniversitesiTürk Halk Oyunları Ana Sanat Dalı
DOÇ. DR. FİKRET DEĞERLİ
- Âşık Mah Turna'nın hayatı, edebi kişiliği ve şiirleri
Âşik Mah Turna?s life, her literal personality and poems
BÜLENT AKIN
Yüksek Lisans
Türkçe
2009
Halk Bilimi (Folklor)Dicle ÜniversitesiTürk Edebiyatı Bölümü
PROF. DR. ENSAR ASLAN
- Kars'ta âşıklık geleneği ve Karslı Âşık Maksut Koca'nın hayatı, sanatı ve şiirleri
Basis of the minstrel tradition in Kars ve Maksut Koca is life, his art and poems in tradition of bard
EZGİ BOLÇAY
Yüksek Lisans
Türkçe
2012
Türk Dili ve EdebiyatıGazi ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. FATMA AHSEN TURAN
- Formül nazariyesi ve Koblandı Batır Destanı'ndaki formüller
Oral theory and oral telling of epic poem Qoblandı Batır
ASEM KUANYSHBAYEVA
Yüksek Lisans
Türkçe
2002
Türk Dili ve EdebiyatıGazi ÜniversitesiTürk Halk Edebiyatı Ana Bilim Dalı
Y.DOÇ.DR. F. AHSEN TURAN
- Sözlü gelenekte Kırım Tatar Türklerinin muhacereti ve sürgünler
Immigration and deportations of Crimean Tatars in oral tradition
FERIDEKHANUM USEINOVA
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
Halk Bilimi (Folklor)Gazi ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. FATMA AHSEN TURAN