Hümâyûn-Nâme (inceleme-tenkitli metin)
Humayunname (analysis-edition critic)
- Tez No: 234525
- Danışmanlar: PROF. DR. FİLİZ KILIÇ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2009
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gazi Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Edebiyatı Bölümü
- Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 1259
Özet
Klasik Türk edebiyatı uzun asırlar boyunca Türk toplumunun edebîzevkine hitap edebilmeyi basarmıstır. Klasik Türk edebiyatı denince pekçoklarının aklına ilk gelen sey siirdir. Halbuki klasik Türk edebiyatının mensuryapıtları da azımsanmayacak sayıdadır. Özellikle bazı mensur eserler vardırki ortaya koydukları sanatlı üslûplarıyla siirlerden asağı kalmayacak bir değerihâizdirler. Bu tarz eserlerin belki de en üst sıralarında yer alan Hümâyûnnâme,dört asır boyunca gündemde kalmayı basararak Türk insanının Kelileve Dimne Hikâyeleri ihtiyacını karsılamıstır. Kurgu, olay örgüsü ve vak'alarıanlatıs tarzı itibariyle Hümâyûn-nâme estetik bir yapı olarak karsımızaçıkmaktadır. Filibeli Alâaddin Âli Çelebi, özellikle, secileri eserindeuygularken kelime-seci-anlam üçleminin dısına çıkmamıstır. Eser bu yönüylede basarılı bir mensur eser olma özelliği kazanmaktadır.Hümâyûn-nâme'yi benzeri eserlerden farklı kılan sey üslûbudur.Filibeli Alâaddin Âli Çelebi, Hümâyûn-nâme'yi, Hüseyin Vaiz-i Kâsifî'ninFarsça olarak kaleme aldığı, Envâr-ı Süheylî adlı eserinden terceme etmistir.Âli Çelebi'nin tercemeyi yaparken aslına pek sadık kalmadığı, yaptığı eklemeve çıkarmalarla Farsça orijinalini astığı konusunda pek çok kaynakbirlesmektedir. Ancak bu çalısma esnasında, ana hatlarıyla yapılan Envâr-ıSüheylî-Hümâyûn-nâme mukayesesi, Filibeli Alâaddin Âli Çelebi'nin Envâr-ıSüheylî'yi birebir aktardığını göstermistir. İki eserin ihtiva ettiği çerçeve veyan hikâye sayısı aynıdır. İki eser arasında yapılacak daha kapsamlı birmukayese çalısması bu gerçeği daha açık bir sekilde ortaya koyacaktır.Filibeli Alâaddin Âli Çelebi'nin, eserini ortaya koyarken Farsçaorijinaline sadık kalma yolunu tercih etmesi, Hümâyûn-nâme'nin asırla boyusüren söhretini ve gördüğü islevi gölgelemez. Sonuçta Âli Çelebi'nin tercihettiği bu yol, baska bir dilden yapılan bir terceme çalısması sırasındakullanılabilecek yöntemlerden biridir.Bu tez çalısmasının asıl amacı, Hümâyûn-nâme'nin tenkitli metniniolusturmak olmustur. Bunun yanısıra Giris bölümünde Filibeli Alâaddin ÂliÇelebi'nin biyografisi ile Kelile ve Dimne Hikâyeleri'nin terceme macerasınayer verilmistir. Çalısmanın birinci bölümünde Hümâyûn-nâme'nin sekil veiçerik özelliklerine değinilmistir. İkinci bölümde Hümâyûn-nâme'nin, KulMesûd'un 14. yüzyılda yaptığı bir Kelile ve Dimne tercemesiyle ve FarsçaEnvâr-ı Süheylî ile mukayesesine yer verilmistir. Üçüncü bölüm, Hümâyûnnâmenüshalarına ayrılmıs olup eserin nüshalarının tavsifi yapıldıktan sonratenkitli metnin hazırlanmasında kullanılan nüshaların seçiminde izlenenyöntem anlatılmaya çalısılmıs ve görülen tüm nüshaların seceresi verilmistir.Dördüncü ve son bölümde ise Hümâyûn-nâme'nin tenkitli metni yeralmaktadır. Çalısmanın sonuna bir de özel isimler dizini eklenmistir.
Özet (Çeviri)
Classical Turkish Literature was able to address to the literary taste ofTurkish society for a long time. The poetry is the first matter that comes tomany people?s mind when Classical Turkish Literature is mentioned.Nevertheless, in Turkish Literature, there are a lot of compositions that arewritten in prose. Particularly, some of these proses are as valuable as poemsthanks to their artistic styles. ?Humayun Nameh? that is possibly stay at thepeak of these kind of works, was able to be a popular for four centuries andprovided Turkish people?s needs of ?Kalilah and Dimnah? stories.?HumayunNameh? has an esthetic form by its fiction, plot and the style of depictingcases.Filibeli Alaaddin Ali Çelebi, especially, did not digress the triangle ofword-rhyme-meaning while performing rhymes in his work. It is an otherfeature that secundates this work.Its style differs ?Humanyun Nameh? from other similar works. FilibeliAlaaddin Ali Celebi translated ?Humayun Nameh? from ?Envar-i Suhayli?which is written in Persian by Hüseyin Vaiz-i Kasifi. Many sources agree onthat Ali Celebi made many additions and removals during the translation andas a result, he changed the Persian original copy. However, in this study, thegeneral comparison between ?Envar-i Suhayli? and ?Humanyun Nameh?shows that Filibeli Ali Celebi translated ?Envar-i Suhayli? one-on-one.Contents and the number of collateral stories of both works are the same. Amore extensive comparison study between two works may reveal this factmuch more clearly.Filibeli Alaaddin Ali Celebi abode to Persian original copy but it can not casta suspicion on ?Humayun Nameh??s function and fame that lasted forcenturies. Eventually, this way that was choosen by Ali Celebi, is one of themethods that can be used during translation process.The main aim of this thesis is to constitute the comparative text of ?HumayunNameh?. In addition to that, there are biography of Ali Celebi and translationhistory of Humayun-name in the Introduction part. The form and contentcharacteristics of ?Humayun Nameh? are mentioned in the first part. There isa comparison of ?Humayun Nameh? with a translation of ?Kalilah andDimnah? that made by Kul Mesud in 14.century and with Persian ?Envar-iSuhayli? in the second part. The third part is reserved for the copies of?Humayun Nameh? and after the characterization of these copies, themethod, used in choosing the copies that disposed in arranging thecomparison text, is depicted. Afterwards, the genealogy of all copies is given.At the fourth and the last part, there is the comparison text of ?HumayunNameh?. Also, an index of proper names is added to last part of the work.
Benzer Tezler
- Kara fazlî'nin hayatı, eserleri, edebî kişiliği ve dîvânı (inceleme - tenkitli metin)
Life, literary works and personality, and collection of poems of Kara Fazli (?Fazli the black?) (critical textual study)
MUSTAFA ÖZKAT
Yüksek Lisans
Türkçe
2005
Türk Dili ve EdebiyatıMarmara ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. NİHAT ÖZTOPRAK
- Emîr Humâyûn-i İsferâyinî'nin Farsça Divanı [Metin-inceleme]
The Persian Divan of Emir Humayun İsferayini [Text-analysis]
CEMİLE GÜLHAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Doğu Dilleri ve Edebiyatıİstanbul ÜniversitesiDoğu Dilleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET ATALAY
- Kuloğlu Şeyh Hacı iİlyas 'Bâğ-i Behişt' (iİnceleme-tenkitli metin)
Kuloğlu Şeyh Hacı iİlyas 'Bâğ-i Behişt' (Study-critical edition)
BÜNYAMİN TAŞ
Doktora
Türkçe
2014
Türk Dili ve EdebiyatıTrakya ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİ İHSAN ÖBEK
- Viyana Avusturya Kütüphanesi Nr. H.O.180D'de kayıtlı Münşeât-ı Divân-ı Hümâyûn (Nâme-i Hümâyûn Sûretleri), Muharrem 1099-Cemaziyelahir 1108 / Kasım 1687-Ocak 1697, inceleme-metin
Munseat-i Divan-i Humayun (Name-i Humayun Suretleri) recorded in Vienna Austria Library No. H. O. 180D, Muharrem 1099-Cemaziyelahir 1108 / November 1687-January 1697, examination-text
NİHAL METİN
- Kelile ve dimne tercümeleri ve resimli nüshaları
Comparison of illustrated humayunname copies with kalila and dimna paintings
BÜŞRA BAHAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Sanat TarihiSüleyman Demirel Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MELEK DİKMEN