Türkiye'deki kamu ve özel ilköğretim okulu öğretmenlerinin bireysel değerleri ile okulun örgütsel değerleri arasındaki uyum düzeyi, iş doyumu ve algılanan sosyal destek ile ilişkisi
The congruence level between personal values of teachers and organizational values of schools at public and private schools in Turkey, its relations with job satisfaction and perceived social support
- Tez No: 235712
- Danışmanlar: PROF. DR. ALİ BALCI
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Eğitim ve Öğretim, İşletme, Education and Training, Business Administration
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2008
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Eğitim Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Eğitim Yönetimi ve Politikası Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 278
Özet
Alanyazında birey ve çevresi arasındaki uyumun; birey?meslek,birey?iş, birey-çalışma grubu ve birey?örgüt uyumu olarak sınıflandırıldığıgörülmektedir. Birey-çevre uyumuna ilişkin ilk araştırmalarda birey-meslekuyumuna yönelik olarak, kişilik özellikleri ile meslekler arasındaki uyumincelenmiştir. Bugün ise birey-çevre uyumu araştırmalarının daha çok bireyörgütuyumuna yoğunlaştığı görülmektedir. Birey-örgüt uyumu ile ilgiliaraştırmalarda ise birey ve örgüt arasındaki uyumun ölçümü ve ifadesi içingenellikle değerler kullanılmaktadır. Çünkü değerler hem örgütün, hem debireyin kalıcı ve kolay değişmeyen özellikleridir.Bu araştırmanın amacı, Türkiye'deki kamu ve özel ilköğretim okuluöğretmenlerinin algılarına göre; öğretmenlerin bireysel değerleri ile okulunörgütsel değerleri arasındaki uyum düzeyini ortaya koyarak, bu uyumdüzeyiyle öğretmenlerin iş doyumu ve algıladıkları sosyal destek düzeyiarasındaki ilişkiyi tespit etmektir. Tarama modelinde ve nicel yöntemleyapılan bu araştırmanın hedef evrenini Türkiye'deki yedi coğrafi bölgede 28 ilmerkezinde bulunan kamu ve özel ilköğretim okullarında görev yapanöğretmenler oluşturmaktadır. Araştırmanın örnekleminde 599 kamuilköğretim okulu öğretmeni ve 593 özel ilköğretim okulu öğretmeni yeralmaktadır. Araştırma kapsamında 596 kamu ilköğretim okulu öğretmenine,577 özel ilköğretim okulu öğretmenine ulaşılmıştır. Araştırmanın verileriaraştırmacı tarafından geliştirilen ?Değer Ölçeği?, İş Doyum Ölçeği? ve Kaner(2006) tarafından geliştirilen ?Öğretmen Mesleki Sosyal Destek Ölçeği? iletoplanmıştır. Araştırma verilerinin toplanması sürecinde, Milli Eğitim BakanlığıEğitimi Araştırma ve Geliştirme Dairesi Başkanlığı'nın (EARGED) EğitimAraştırmaları Destek programı'ndan yararlanılmıştır.Kamu ve özel ilköğretim okullarında görevli öğretmenlere ait kişiselbilgilerin çözümlenmesinde yüzde ve frekans hesaplanmıştır. Araştırmada altproblemlerin çözümlenmesi için; Pearson Momentler Çarpım Korelasyontesti, aritmetik ortalama, bağıl değişim katsayısı, Spearman sıra farkıkorelasyon katsayısı, tek yönlü varyans (ANOVA) analizi; t-testi; Mann-Whitney U testi; Kruskal Wallis H testi, LSD çoklu karşılaştırma testi veaşamalı çoklu regrasyon testi kullanılmıştır.Araştırmanın sonucunda kamu ilköğretim okulu öğretmenlerinin en çokönem verdikleri beş bireysel değerin sırasıyla; ?adalet?, ?dürüstlük?, ?insanodaklı olmak?, ?güven? ve ?çalışkanlık?, en çok önem verilen beş örgütseldeğerin ise sırasıyla; ?başarı?,?çalışkanlık?; ?dürüstlük?, ?kalite? ve ?insanodaklı olmak? olduğu tespit edilmiştir. Kamu ilköğretim okullarındaöğretmenlerin en az önem verdikleri beş bireysel değerin ise sırasıyla; ?itaat?,?resmiyet?, ?kıdeme saygı?, ?esneklik? ve ?sonuç odaklı olmak? iken, en azönem verilen beş örgütsel değerin ise ?itaat?, ?esneklik?, ?kıdeme saygı?,?empati? ve ?özgürlük? olduğu saptanmıştır. Özel ilköğretim okullarında iseöğretmenlerin en çok önem verdikleri beş bireysel değerin; ?dürüstlük?,?adalet?, ?güven?, ?insan odaklı olmak? ve ?sadakat? olduğu; en çok önemverilen beş örgütsel değerin ise; ?kalite?, ?başarı? ?çalışkanlık? ?sonuçodaklılık? ve ?sosyal sorumluluk? olduğu belirlenmiştir. Özel ilköğretimokullarında öğretmenlerin en az önem verdikleri bireysel değerlerin ise;?itaat?, ?resmiyet?, ?sonuç odaklı olmak?, ?kıdeme saygı? ve ?esneklik?; en azönem verilen örgütsel değerlerin ise; ?empati?, ?özgürlük?, ?esneklik?,?katılımcılık? ve ?bağımsızlık? olduğu görülmüştür.Kamu ve özel ilköğretim okullarında görevli öğretmenlerin, bireysel veörgütsel değerlere ilişkin algı puanları arasında orta düzeyde, pozitif yöndeve anlamlı bir ilişki vardır. Özel ilköğretim okullarında görevli öğretmenler veokul arasındaki değer uyum düzeyi, kamu ilköğretim okullarındakiöğretmenlerin değer uyum düzeyinden daha yüksektir. Kamu ve özelilköğretim okullarında öğretmenlerin bireysel değerleri ile okulun örgütseldeğerlerinin uyum düzeyi, öğretmenlerin çalıştıkları ilin sosyo-ekonomikdüzeyine, öğrenim düzeylerine, mezun oldukları eğitim kurumuna veçalıştıkları okulun büyüklüğüne göre farklılık göstermemektedir. Karadenizbölgesindeki kamu ilköğretim okulu öğretmenlerin değer uyum düzeyi,Marmara, Ege, Doğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde çalışanöğretmenlerin değer uyum düzeyinden daha yüksektir. Özel ilköğretimokullarında ise erkek öğretmenlerin değer uyum düzeyi, kadın öğretmenlerindeğer uyum düzeyinden daha yüksektir. Kamu ilköğretim okullarında sınıföğretmenleri ile görev yaptıkları okul arasındaki değer uyum düzeyi, branşöğretmenlerinin değer uyum düzeyinden daha yüksektir. Kamu ilköğretimokullarında 21 yıl ve daha fazla mesleki kıdeme sahip öğretmenlerin değeruyum düzeyi, mesleki kıdemi 1-5, 6-10 ve 16-20 yıl arası olanöğretmenlerden daha yüksek düzeydedir. Özel ilköğretim okullarındabulundukları okuldaki çalışma süresi 11-15 yıl arası olan öğretmenlerin değeruyum düzeyleri, 1-5 ve 6-10 yıl çalışan öğretmenlerden daha yüksektir.Kamu ve özel ilköğretim okullarında öğretmen ve okul arasındakideğer uyum düzeyi ile öğretmenlerin iş doyum düzeyi orta düzeyde, pozitifyönde ve anlamlı bir ilişki içerisindedir. Kamu ve özel ilköğretim okullarındadeğer uyum düzeyi yüksek olan öğretmenlerin, iş doyum düzeyleri deyüksektir. Kamu ve özel ilköğretim okullarında öğretmenlerin bireyseldeğerleri ve okulun örgütsel değerlerinin uyum düzeyi ile öğretmenlerinalgıladıkları mesleki sosyal destek düzeyi arasında düşük düzeyde ve pozitifyönde bir ilişki vardır. Kamu ve özel ilköğretim okullarında öğretmenler veokul arasındaki değer uyum düzeyinin anlamlı yordayıcılarının iş doyumu,cinsiyet ve branş olduğu görülmektedir.
Özet (Çeviri)
In literature, congruence between individual and environment is seento be classified as congruence between individual-profession, individualwork,individual-working group and individual-organization. In the earlystudies regarding individual-environment congruence, congruence betweenpersonal characteristics and profession related with individual-professioncongruence were analyzed. In the present ones, the studies on individualenvironmentcongruence focus usually on individual-organizationcongruence. In the studies related with individual-organization congruenceusually values are used for the assessment and expression of thecongruence between individual and organization. Because values are theunchangeable characteristics of organization and individual.The aim of this study is to carry out the congruence level betweenteachers? values and organizational values of school according to theperceptions of teachers at public and private schools in Turkey, then todetermine the relationship of the congruence level with teachers? jobsatisfaction and perceive social support. The population of this survey typestudy which was carried out with quantitative method consisted of theteachers working at private and public schools located at city centers of 28provinces in Turkey. There were 599 public school teachers and 593 privateschool teachers in the sample of the study. 596 public primary schoolteachers and 577 private primary school teachers were reached. The data ofthe study was collected with ?Value Scale? and ?Job Satisfaction Scale?developed by the researcher himself, ?Teacher Professional Social SupportScale? developed by Kaner (2006). During the data collection processEducational Researches Support Program by Ministry of National EducationDirectorate of Educational Research and Development (EARGED).In the analysis of personal details of public and private primary schoolteachers percentage and frequency were considered. In the study in order toexamine the sub problems, Pearson moments correlation test, mean, relativevariation coefficient, Spearman correlation coefficient, one-way ANOVA, ttest,Mann-Whitney U test, Kruskal Wallis H test, LSD multiple comparisontest and staged multiple regression test were used.As the result of the study, top five personal values that public primaryschool teachers considered important were found to be ?justice?, ?honesty?,?being human centered?, ?trust? and ?being hardworking? respectively; top fiveorganizational values were found to be ?success?, being hardworking?,?honesty?, quality? and ?being human centered? respectively. Five personalvalues that public primary school teachers considered the least importantwere found to be ?obedience?, ?formality?, ?respecting to seniority?, flexibility?and ?being outcome centered?; five organizational values considered leastimportant were found to be ?obedience?, ?flexibility?, ?respecting to seniority?,?empathy? and ?freedom?. As for the private schools, top five personal valuesthat private primary school teachers considered important were found to be?honesty?, ?justice?, ?trust?, ?being human centered? and ?loyalty? respectively;top five organizational values were found to be ?quality?, ?success?, ?beinghardworking?, being outcome centered? and ?social responsibility?. Fivepersonal values that private primary school teachers considered the leastimportant were found to be ?obedience?, ?formality?, ?being outcomecentered?, ?respecting to seniority?, ?flexibility?; five organizational valuesconsidered least important were found to be ?empathy?, ?freedom?,?flexibility?, ?being participant? and ?independence?. There was apositive and meaningful relationship at medium level between perceptionscores of public and private primary school teachers concerning personaland organizational values. The congruity of values level between teachersand school was seen to be higher for private school teachers than publicschool teachers. The congruity of values level between teachers and schoolfor teachers working at private and public schools did not show differenceaccording to socioeconomic level of the city that the teachers work,educational background, the school that teachers graduated and size of theschool that the teachers work. The congruity of values level of the teachersworking at Black Sea Region was higher than the teachers working atMarmara, Aegean, Eastern Anatolia, and Southeastern Anatolia regions. Thecongruity of values level for the male teachers working at private primaryschools was higher than the female teachers. At public primary schools,value congruity level between regular class teachers and school that theywork was higher than that of the subject teachers. At public primary schools,value congruity level of teachers who have 21 years of seniority or more intheir professions was higher than the teachers with 1-5, 6-10 and 16-20years of seniority. At private primary schools, value congruity level ofteachers who have 11-15 years of seniority in their professions was higherthan the teachers with 1-5 and 6-10 years of seniority.At public and private primary schools, there was a positive, meaningfulrelationship between value congruity level of teachers and school withteachers? job satisfaction level. Teachers with higher value congruity levelhad higher job satisfaction level at public and private primary schools. Therewas a positive relationship at low level between congruity level of personalvalues and organizational value of school with teachers? perceivedprofessional social support level. It was seen that job satisfaction, sex andsubject taught were the meaningful interpreters of value congruity level ofteachers and schools.
Benzer Tezler
- İlköğretim okulu yönetici ve öğretmenlerinin görüşlerine göre kamu ve özel ilköğretim okulları için bir hesap verebilirlik modeli
An accountability model for public and private primary schools through the perceptions of primary school teachers and administrators
ZÜLEYHA ERTAN KANTOS
Doktora
Türkçe
2010
Eğitim ve ÖğretimAnkara ÜniversitesiEğitim Yönetimi ve Politikası Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİ BALCI
- Sekiz yıllık ilköğretim okullarında yaşanan sorunlara ilişkin yönetici görüşleri (İstanbul il örneği)
The Ideas of the managers about the problems hoppening in eight year primary schools (as an example in Istanbul)
SERHAT YENER
Yüksek Lisans
Türkçe
2001
Eğitim ve ÖğretimSakarya ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
Y.DOÇ.DR. HASAN BASRİ GÜNDÜZ
- Yeni ekonomi, dinamikleri, etkileri, araçları bu çerçevede Türkiye örneği
New economy, its dynamics and tools, and in this cope, Turkey
GENCAY COŞKUN
- Eğitim düzeyi farklılıklarının gelir dağılımına etkisi: Türkiye örneği
The effect of differences in educational level on income distribution: The case of Turkey
ÖZGÜR ŞENERGİN
- Neo-liberal küreselleşme sürecinde kamu hizmeti anlayışında dönüşüm: Türkiye'deki ortaöğretim sisteminde yeniden yapılanma
The transformation of the comprehension of public services at the neo-liberal globalization process: The reconstruction at the Turkish middle school education system
ULAŞ ATAY
Yüksek Lisans
Türkçe
2006
Kamu YönetimiHacettepe ÜniversitesiSiyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Ana Bilim Dalı
Y.DOÇ. UĞUR ÖMÜRGÖNÜLŞEN