Yeni Uygur Türkçesi Zunun Kadiri eserleri (giriş-inceleme-metin-çeviri)
New Uighur Turkish Zunun Kadiri works (admission-review-text-translation)
- Tez No: 240156
- Danışmanlar: DOÇ. DR. AHAT ÜSTÜNER
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Dilbilim, Türk Dili ve Edebiyatı, Linguistics, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Dil, Lehçe, Şive, Türkçe, Dilbilgisi, Uygur, Gramer, Transkripsiyon, Zunun, Kadiri, Gunçem, Hatırat, Hikâye, language, dialect, accent, Turkish, grammar, Uighur, transcription, Zunun, Kadiri, Gunçem, Hatırat, Story
- Yıl: 2009
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Fırat Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Edebiyatı Bölümü
- Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 365
Özet
Orta Asya'nın merkezinde yer alan ve bugün Çin Halk Cumhuriyeti'nin hâkimiyeti altında bulunan Doğu Türkistan'da yaşayan Uygur Türkleri, tarihî seyirlerinde edebiyat ve sanat değeri yüksek eserler ortaya koymuşlardır. Türk dilinin Hakaniye şivesi içinde şekillenmiş ve gelişmiş edebi bir dil olan Uygur Türkçesi'nin incelenmesinde, bu eserlerde görülen dil özelliklerinin tespiti, araştırmaların temelini teşkil etmektedir.Bu doğrultuda, Çağdaş Uygur Türk Edebiyatının ünlü temsilcilerinden biri olan Zunun Kadiri'nin çeşitli eserlerinin yer aldığı ?Zunun Kadiri Eserleri? adlı kitabı esas alınarak Yeni Uygur Türkçesinin dil özellikleri belirlenmeye çalışılmıştır.Hikâyeleri, romanları ve dramalarıyla Çağdaş Uygur edebiyatının gelişiminde önemli bir rolü olan yazarın, Arap alfabesiyle kaleme aldığı eserden ?Hatırat?, ?Gunçem?, ?Hikâyeler? başlıklı üç kısım, transkribe edilmiş, Türkiye Türkçesine aktarılmış ve çevrilen metinler doğrultusunda Yeni Uygur Türkçesiyle ilgili dilbilgisi çalışması yapılmıştır. Yazarın 1946 yılında yazdığı ?Gunçem?, üç perde beş bölümden oluşan bir drama olup bu oyunda toplumdaki adaletsizlikler satirik bir anlayışla dile getirilmiş; sosyal adalet, hak ve hukuka saygı gibi ana temalar vurgulanmıştır. Hatıralarını anlattığı metnin ve hikâyelerinin ise birleştiği nokta, Çin'in Doğu Türkistan halkına yaptığı zulmün tasviridir.Metin incelemesinde görülen en önemli özellik, Eski Türkçeden de izler taşıyan Uygur Türkçesinin yabancı dillerin tesiri altında kalmasıdır. Arapça, Farsça kökenli sözcüklerin yanı sıra coğrafya itibariyle göz ardı edilemeyecek Çince tabirlerin Uygur Türkçesinde kullanıldığı görülmektedir. Ayrıca Türkiye Türkçesindeki bazı ekler ve kelime kökleri, bazen fonetik değişimlere uğrayarak bazen de hiçbir değişiklik göstermeden Yeni Uygur Türkçesinde yer almaktadır. Metinleri anlaşılır kılan en büyük etken de budur.?Hatırat?ta dikkati çeken edebî kaygı, yazarı yabancı kökenli sözcüklere yöneltmiştir. Dolayısıyla da metinlerde Arapça ve Farsça sözcüklere rastlanmıştır. ?Gunçem? ve ?Hikayeler?de daha yalın daha açık bir anlatımla halk dilini yazı dili haline getiren Kadiri, bu iki eserde Uygur kültürünü yansıtacak nitelikteki deyişlere, dörtlüklere ve efsanevî alıntılara yer vermiştir.
Özet (Çeviri)
In the center of Central Asia, and today the People's Republic of China under the rule of living in East Turkistan Uygur Turks, in the course of history and literature of high artistic value of works was put. The shape of the Turkish language and Hakaniye vernacular literary language developed in the review of the Uygur Turkish, the language features identified in this work, the research represents the basis.In this regard, the famous representative of Contemporary Turkish Literature, one of the Uygur Zunun Kadir where the variety of work“Zunun Kadir Works”based on his book, Uygur Turkish New features of the language was to be determined.Stories, novels and drama with contemporary Uygur literature in the development of an important role as author, the Arab alphabet takes the pen from the work“Hatırat”,“Gunçem”,“Stories”the three parts, is transkribe, Turkey Turkish ago been transferred and translated texts in the New Uygur about english grammar work has been done. The author in 1946 wrote of“Gunçem”, three scenes from the five sections, a drama in this game and injustice in society with an understanding of satirik been expressed; social justice, respect for rights and law as the main themes are highlighted. Memories and stories of the text describes the merger of the point is, the people of China in East Turkistan is a depiction of the atrocities.To review the most important features of the text, with tracks from the old Turkish Uygur remain under the influence of English is a foreign language. Arabic, Persian, as well as geographical origin of words can not be ignored by the Chinese expression is used is seen in Uygur Turkish. Also in Turkey Turkish roots, some add and words, sometimes the phonetic changes sometimes suffer without any changes take place in New Uygur Turkish. Text of the biggest factors in making it is understandable.In a striking literary work Hatırat concern, the authors turned to the foreign origin of the word. Therefore, Arabic and Persian words in the text have been found.“Gunçem”and“Stories”which is less than lean people with a clear explanation of the language into written language that Kadir, these two works reflect the nature of the Uygur culture words of the verse are borrowed and gave legendary.
Benzer Tezler
- Yeni uygur Türkçesi ile yazılan Yusuf Zilayxa adlı eserin transkripsiyonu, Türkiye Türkçesine aktarımı ve dil incelemesi
The transcription, the adaptation to Turkey's Turkish and the language analysis of the literary work Yusuf-Zilayxa written with new Uighur Turkish
EMİNE ARPACIK
Yüksek Lisans
Türkçe
1998
Türk Dili ve EdebiyatıMuğla ÜniversitesiÇağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. VOLKAN COŞKUN
- Yeni Uygur Türkçesi ve Türkiye Türkçesindeki ortak atasözleri
New Uyghur Turkish and Turkey Turkish in common provebs
ENES AKGÜN
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Karşılaştırmalı EdebiyatPamukkale ÜniversitesiÇağdaş Türk Lehçeleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ AYSEL BAYTOK
- Yeni Uygur Türkçesinin yapım morfolojisi
The structure morphology of new Uighur Turkish
FUNDA İLKÜL
Yüksek Lisans
Türkçe
2008
DilbilimGazi ÜniversitesiTürk Edebiyatı Bölümü
PROF. DR. HÜLYA KASAPOĞLU ÇENGEL
- Yeni Uygur Türkçesi-Halide İsrail-meşel kötürgen kişiler-(Metin-dil incelemesi-sözlük)
New Uighur Turkish-Halide İsrail-meşel kötürgen kişiler-(Text-language analysis-dictionary)
FATMAGÜL ÇELİK
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Türk Dili ve EdebiyatıBalıkesir ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HÜLYA SAVRAN
- Uygur halk şarkılarında tematik söz varlığı
Thematic vocabulary in Uighur folk songs
CANSU UKŞAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DilbilimAfyon Kocatepe ÜniversitesiÇağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AHMET KARAMAN