Geri Dön

Somatismen mit ?Hand? und ?Auge? im Deutschen und mit ?El? und ?Göz? im Türkischen. Ein lexikalischer und semantischer Beitrag zur kontrastiven Phraseologie

Almanca ve Türkçede ?El? ve ?Göz? ile oluşturulan deyimler. Sözcükbilim ve anlambilim açısından bir araştırma

  1. Tez No: 258377
  2. Yazar: RECEP ÖZBAY
  3. Danışmanlar: PROF. DR. SÜLEYMAN YILDIZ
  4. Tez Türü: Doktora
  5. Konular: Alman Dili ve Edebiyatı, German Linguistics and Literature
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2009
  8. Dil: Almanca
  9. Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Alman Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Alman Kültürü ve Edebiyatı Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 435

Özet

Deyimler üzerine sözcükbilimsel ve anlambilimsel açıdan yapılan araştırmalar karşılaştırmalı dilbilim içinde giderek daha fazla ilgi görmektedir. Bu kapsamda Almanca bugüne kadar ağırlıklı olarak Avrupa dilleri ile karşılaştırılmış, Türkçe ile yeterince karşılaştırılmamıştır.Bu türden çalışmalarda amaç; diller arasında deyimlerin benzeşen ve ayrışan dilsel özellikleri ile ortak anlam alanlarının belirlenmesi ve elde edilen sonuçların sözlükbilim, yabancı dil öğretimi ve çeviri gibi uygulama alanlarında değerlendirilmesidir.İnsan uzuvları ve organları ile türetilen deyimler, tüm deyimler içinde önemli yer tutmaktadır. Bu doktora tezinin amacı; Almanca ve Türkçede ?el? ve ?göz? ile oluşturulan deyimlerin karşılaştırılması, benzer ve ayrışan özelliklerinin belirlenmesi ve elde edilen sonuçlarının değerlendirilebileceği uygulama alanlarına işaret edilmesidir.Yöntem olarak; bugüne kadar geliştirilen karşılaştırmalı dilbilimsel kuramlar ve uygulamalar doğrultusunda iki ana bölümde yürütülen çalışmaların ilk bölümünde konunun kavramsal ve kuramsal yönü irdelenmiştir. İkinci bölümde beş ayrı aşamada söz konusu deyimlerin mevcut tek dilli ve iki dilli sözlüklerde ne derece yer aldığı, çevirilerinin karşılıklı olarak hangi düzeyde örtüştüğü (tam, kısmen, hiç) belirlenmeye çalışılmıştır. Ayrıca, söz konusu deyimlerin çevirilerinde yaşanan zorluklar değerlendirilerek her iki dildeki edebi eserlerden ve çevirilerinden elde edilen tarama sonuçları çalışmaya ek olarak sunulmuştur.Diğer bir aşamada, söz konusu deyimlerin her iki dilde hangi anlam alanlarında ortak olarak kullanıldığı belirlenmeye çalışılmıştır.Yapılan eş zamanlı bu çalışma sonucunda; dil akrabalığı olmayan her iki dilde karşılıklı olarak küçümsenmeyecek oranda deyimin benzeştiği ve aynı anlam alanlarında kullanıldığı belirlenmiştir.Çalışmada ele alınan toplam 765 deyimden, hedef dilde 167 (%21,83) deyimin anlam ve yapı bakımından tam, 225 (%29,41) deyimin de kısmi karşılığı olduğu, 373 (%48,76) deyimin ise hiç karşılığının olmadığı belirlenmiştir. Söz konusu deyimlerin 247'si (%32,29) her iki dilde aynı anlam alanlarında kullanılmaktadır.Bu çalışmayla; bir yandan iki dilli kapsamlı bir deyimler sözlüğünün oluşmasına katkı sağlanması, diğer yandan da yabancı dil öğretimi içinde deyimlere daha işlevsel olarak yer verilmesi ve çeviri çalışmalarında deyimlerin taşıdığı öneme işaret edilmesi amaçlanmıştır.Anahtar SözcüklerKarşılaştırmalı dilbilimi, deyimler, sözcükbilim, anlambilim, sözlükbilim, yabancı dil öğretimi, çeviri, el, göz

Özet (Çeviri)

Lexicological and semantic studies of idioms have attracted more attention in the field of linguistics. The German language, with this respect, has not been compared to the Turkish language but mainly related European languages so far.The aim of such studies is to discover the similar and different linguistic properties and to determine the common symbolic meanings of idioms in different languages, and finally to use the findings in lexicology, foreign language teaching and translation.Idioms derived from human limbs and organs have a considerable portion in all idioms. The aim of this dissertation is to compare the idioms with ?hand? and ?eye? in Turkish and German languages, to determine the similar and different properties and to point out the fields for the findings to apply.As the method, in the first part of the studies conducted in two main parts in the light of theories and applications of contrastive linguistics the conceptual and theoretical points of the subject matter are interpreted. In the second part, in five different stages, the frequency of the idioms in question in available monolingual and multilingual dictionaries, and how well translations match (partly, fully, never) are determined. Furthermore, considering the difficulties in translating the idioms in question the findings from scanning of literary works and translations of the two languages are presented in appendix.In another stage, in what meaning areas the idioms are used in common in both languages is studied.As a result of this synchronous study, it is revealed that these two non-related languages have considerable amount of resembling idioms and they are used in the same meaning areas.Among the 765 idioms as the basis of the study, it is stated that 167(21.83%) idioms have full equivalents, 212 (27.71%) idioms have partial equivalents and 386 (50.46%) idioms do not have any equivalents. Moreover, 247 (32.29%) of the idioms are used in the same meaning areas in both languages.It is intended, with this study, to help prepare a bilingual dictionary of idioms, to provide a more functional role for idioms in language teaching, and to emphasize the importance of idioms in translation studies.KeywordsContrastive linguistics, idioms, lexicology, semantics, lexicography, foreign language teaching, translation, hand, eye

Benzer Tezler

  1. Türk halk oyunlarında oyun ve müzik ritmlerinin karşılıklı ilişkisi

    Mutual relation to music rhythms and dance in Turk folk dances

    NİHAL DUDU

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    1994

    Müzikİstanbul Teknik Üniversitesi

    DOÇ. FİKRET DEĞERLİ

  2. Kur'ân-ı Kerim'de edebi yönden dünya hayatı

    The life of world in respect of literary in the Qur?an

    RAHMİ SANCAR

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2008

    DinAtatürk Üniversitesi

    Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. AHMET ÇELİK

  3. Çumra ovasının hidrografik durumu ve KOP (Konya Ovası Projesi) ile ilişkisi

    Hydrographic position of Çumra and it's relation with KOP

    PINAR ÖZER

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    1997

    CoğrafyaSelçuk Üniversitesi

    Coğrafya Eğitimi Ana Bilim Dalı

    YRD. DOÇ. DR. NURİ İNAN

  4. Oğuz grubu Türk lehçelerinde organ isimleri ile yapılan deyimler (Rusça ve İngilizce ile karşılaştırmalı çözümlenmesi)

    Body idioms in Oghuz group Turkic languages (A comparative analysis with Russian and English)

    GULNARA SULEYMANOVA

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2018

    DilbilimGazi Üniversitesi

    Çağdaş Türk Lehçeleri Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. FEYZİ ERSOY

  5. Göksu deresinin algolojik özellikleri

    Başlık çevirisi yok

    MERİÇ ALBAY

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    1991

    Su Ürünleriİstanbul Üniversitesi

    PROF.DR. GÜLER AYKULU