Elazığ-Tepecik Orta Çağ toplumu bebek ve çocuk kafataslarına yansıyan metabolik hastalıklar
Elazig-Tepecik Medieval Society metabolic diseases reflected in infant and child skulls
- Tez No: 910665
- Danışmanlar: PROF. DR. AYLA SEVİM EROL
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Antropoloji, Anthropology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Antropoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Paleoantropoloji Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 186
Özet
Arkeolojik dönem toplumlarına ait insan iskelet kalıntılarının paleoantropolojik ve paleopatolojik açıdan değerlendirilmesi bu toplumların yaşam stillerini ve sağlık durumlarını anlamamıza yardımcı olmaktadır. Bu çalışmanın materyalini Elazığ – Tepecik Höyük toplumuna ait olan toplam 161 bebek ve çocuk bireyin iskelet kalıntıları oluşturmaktadır. Bu tez çalışmasının amaçlarını, incelenen bireyler üzerinde paleodemografik analizlerin gerçekleştirilmesi, metabolik patolojik lezyonlar açısından paleopatolojik incelemelerin yapılması ve sağlık durumlarının ortaya çıkartılması, çalışma sonucunda elde edilen verilerin ise çağdaşı olan diğer toplumlar ile karşılaştırılması oluşturmaktadır. İskelet materyalleri üzerinde iki farklı metabolik patolojik oluşum incelenmiştir. Elazığ – Tepecik Höyük toplumu bebek ve çocuk bireylerinin kafatası bölgesinde tespit edilen porotic hyperostosis ve cribra orbitalia lezyonları metabolik hastalıkların bir göstergesidir ve elde edilen veriler çağdaşı olan diğer toplumların verilerine göre ortalamadan yüksek seyretmektedir. Bireylerde farklı yaş gruplarında saptanan lezyonların Pearson Ki-Kare Testi ile yaşa göre anlamlı olmadığı saptanırken, porotic hyperostosis lezyonunun Fisher'ın Kesin Testi ile yaşa göre anlamlı olduğu tespit edilmiştir. Aynı zamanda iki lezyonun birbiri ile ilişkisini anlayabilmek için Pearson Korelasyon Analizi yapılmış ve porotic hyperostosis ve cribra orbitalia lezyonlarının birbirleriyle ilişkisinin kuvvetli olduğu tespit edilmiştir. Kırsal yerleşim alanında yaşamış bir tarım toplumu olan Elazığ – Tepecik Höyük bebek ve çocuklarında tespit edilen ve metabolik hastalıklar ile ilişkilendirilen porotic hyperostosis ve cribra orbitalia lezyonlarının oluşmasında farklı sebeplerin etkin olabileceği şeklinde bulgular tespit edilmiştir. Bu sebepler arasında ilk olarak bireylerin anne sütünden erken kesilmiş olabileceği veya anne sütünün yeterli gelmediği dönemlerde, içeriğinde demir elementinin emiliminin az olduğu bilinen inek sütü ile beslenmiş olmalarının muhtemel olduğu ve buna bağlı olarak demir eksikliğinin oluştuğu söylenebilmektedir. Aynı zamanda anne sütü ile beslenememiş bireylerin, anne sütünün bağışıklık güçlendirici etkisinden de mahrum kalmış olmaları ve böylelikle dışarıdan gelebilecek her türlü enfeksiyon hastalıklarına da açık hale gelmiş olabildikleri de bir diğer tahmindir. Bunun yanı sıra bireylerin tükettikleri gıdaların steril olmayan ortamlarda muhafaza edilmesi ve hazırlanması da bireylerin çeşitli hastalıklara maruz kalmış olma ihtimalini de arttırmaktadır. Aynı zamanda ek gıda döneminde vücuttaki demir elementinin emilimini baskılayan tahıl ürünlerinin fazla miktarda tüketilmesi de bireylerde demir eksikliği anemisine yol açabilmektedir. İskelet materyallerine uygulanan Micro CT analizleri sonucunda bireylerin kafatası kemiklerinde ciddi derecede kemik yıkımlarının olduğu saptanmış ve bu kemik yıkımlarının osteoporoz ile ilişkili olabileceği tahmin edilmiştir. Bu durum, bireylerde D vitamini eksikliğine bağlı olarak görülen kalsiyum emiliminde de problem yaşadıkları ihtimalini güçlendirmektedir. Kemik Mineral Analizi çalışmalarının sonucunda ise bireylerde Ca, Mg ve Zn minerallerinin düşük düzeyde olduğu tespit edilmiştir. Bu durum da bireylerde yetersiz ve dengesiz beslenme olabileceği şeklinde yorumlanmıştır. Elazığ-Tepecik Höyük bebek ve çocuklarında %27,45 oranıyla cribra orbitalia ve %32,67 oranıyla porotic hyperostosis olması bu sonuçları destekler niteliktedir.
Özet (Çeviri)
The paleoanthropological and paleopathological evaluation of human skeletal remains of archaeological societies helps us to understand the life styles and health status of these societies. The material of this study consists of the skeletal remains of 161 infants and children belonging to the Tepecik Höyük community in Elazığ. The aims of this thesis are to perform paleodemographic analyses, paleopathological examinations in terms of metabolic pathological lesions and health status of the individuals, and to compare the data obtained as a result of the study with other contemporary societies. Two different metabolic pathological formations were examined on skeletal materials. The porotic hyperostosis and cribra orbitalia lesions detected on the skulls of infants and children of Tepecik Höyük community in Elazığ - Tepecik Höyük are indicators of metabolic diseases and the data obtained are higher than the average compared to the data of other contemporary societies. While the lesions detected in different age groups were not significant according to age by Pearson Chi-Square Test, porotic hyperostosis lesion was found to be significant according to age by Fisher's Exact Test. At the same time, Pearson Correlation Analysis was performed to understand the relationship between the two lesions and it was determined that the relationship between porotic hyperostosis and cribra orbitalia lesions was strong. The findings suggest that different reasons may be effective in the formation of porotic hyperostosis and cribra orbitalia lesions, which are associated with metabolic diseases, in infants and children of Tepecik Höyük, an agricultural society living in a rural settlement area. Among these reasons, first of all, it can be said that individuals may have been weaned from breast milk early or fed with cow's milk, which is known to have low absorption of iron element in its content, in periods when breast milk is not sufficient, and iron deficiency may occur accordingly. At the same time, it is another assumption that individuals who have not been breastfed may have been deprived of the immune-boosting effect of breast milk and thus may have become vulnerable to all kinds of infectious diseases that may come from outside. In addition, the preservation and preparation of the foods consumed by individuals in non-sterile environments also increases the possibility that individuals may have been exposed to various diseases. At the same time, excessive consumption of cereal products that suppress the absorption of iron in the body during the supplementary food period can also lead to iron deficiency anemia in individuals. Micro CT analysis of the skeletal materials revealed that the skull bones of the individuals had severe bone destruction and it was estimated that this bone destruction may be related to osteoporosis. This situation strengthens the possibility that the individuals also have problems in calcium absorption due to vitamin D deficiency. As a result of Bone Mineral Analysis studies, it was found that individuals had low levels of Ca, Mg and Zn minerals. This situation was interpreted as inadequate and unbalanced nutrition. The presence of cribra orbitalia with a rate of 27.45% and porotic hyperostosis with a rate of 32.67% in the infants and children of Elazığ-Tepecik Höyük supports these results.
Benzer Tezler
- Elazığ/Tepecik Ortaçağ iskeletlerinin paleodemografik açıdan değerlendirilmesi
Başlık çevirisi yok
AYLA SEVİM
Doktora
Türkçe
1993
AntropolojiAnkara ÜniversitesiFizik ve Paleoantropoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ERKSİN GÜLEÇ
- Eski Anadolu toplumlarında Calcaneus Spur anomalisinin paleoantropolojik analizi
Palaeoanthropological analysis of the Calcaneus Spur anomaly from the ancient Anatolian populations
HAKAN YILMAZ
- Tepecik sürtmetaş buluntu topluluğu
Ground stone asemblage of Tepecik
AHMET AYHAN
Yüksek Lisans
Türkçe
1999
Arkeolojiİstanbul ÜniversitesiPrehistorya Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SEVİL GÜLÇUR
- East Anatolian red-black burnished ware and central anatolian relations at the end of the 4th and the beginning of the 3rd millennium bc
Doğu Anadolu Kırmızı-siyah açkılı mal ve mö. 4. binyılın sonu ile 3. binyılın başında orta anadolu ilişkileri
HÜLYA ÇALIŞKAN AKGÜL
Doktora
İngilizce
2013
ArkeolojiSapienza Universita di RomaArkeoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MARCELLA FRANGİPANE
- Akuşağı Köyü (Baskil/ Elazığ) dolaylarında Kırkgeçit formasyonu'nun sedimantolojik özellikleri
Sedimentological properties of Kırkgeçit formation around Akuşağı Village (Baskil/ Elazığ)
YUSUF TÜRKER ERTÜRK
Yüksek Lisans
Türkçe
2001
Jeoloji MühendisliğiFırat ÜniversitesiJeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. İBRAHİM TÜRKMEN