Artukluların sosyo-ekonomik ve kültürel hayatı
The Artuks socio-economics and cultural life
- Tez No: 277925
- Danışmanlar: PROF. DR. FAHAMEDDİN BAŞAR
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2010
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Bölümü
- Bilim Dalı: Ortaçağ Tarihi Ana Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 279
Özet
Artuklular ilk devirlerinde Haçlılarla yaptıkları mücedelede ün kazanmış gerek bölgedeki emîrlikler gerekse İslâm âlemi içinde saygıyla anılmışlardır. Zamanla İmadeddin Zengî'nin gölgesinde kalmışlar ve sonra Eyyûbîler ile Türkiye Selçuklu arasındaki mücadelede dengeli bir siyaset izleyip duruma göre güçlü olan hangisi ise onu metbû tanımışlardı. Bir süre sonra İlhanlı Moğollarının hâkimiyeti altına giren Artuklular, onların sadık bir mütfeki olmuş ve İlhanlılardan ?sultan? ünvanını kullanma izni almışlardı. İlhanlılar'ın 1336 tarihinde yıkılmasından sonra ise onların bıraktığı boşluğu Akkounlu ve Karakoyunlu Türkmenleri doldurmaya başlamıştı. Son Artuklu hükümdarı Şahabeddin Ahmed'in, Mardin'i Musul karşılığında Karakoyunlu hükümdarı Kara Yusuf'a bırakmasıyla Artuklular tarih sahnesinden çekilmişlerdir. Üç asır boyunca tarih sahnesinde kalan Artuklular bölgede var olan diğer hükümetlerin devlet teşkilatlarıyla aynı yapılanmayı sürdürmüşlerdi. Türkiye Selçuklu sarayı'nde görülen birçok görevli, Artuklu saraylarında da görülmekteydi. Hâkim oldukları bölgelerde ticaretin gelişmesi için köprü ve kervansaray yapımına özen göstermişlerdi. Ticaretin ve tarımın gelişmesi için gerekli tedbirleri alan Artuklular, halktan çok aşırı miktarda vergi almamalarıyla ünlenmişlerdi. Ortaçağ İslâm dünyasının önemli kültür merkezleri olan Bağdat ve Dımaşk'a yakın olmaları Artuklularda oldukça canlı ilim ve kültür hayatı oluşmasını sağlamıştı. Artuklu medreselerinde İslâmi ilimler yanında matematik, astronomi, tıb ve fizik alanında dersler verilmekteydi. Ünlü filozof ve hekim İbni Sina'nın el-Kanun fî't-Tıb adlı eserini en iyi anlayıp yorumlayan kişi olarak bilinen Fahruddîn el-Ensarî el-Mardinî, Artuklu ilim hayatı içinde yetişmişti. Bu filozof-hekim başta Sühreverdî el-Maktul olmak üzere birçok ünlü tabib, şair ve filozof yetiştirmişti. Cezerî gibi ünlü bir mühendis Artukluların hizmetinde çeşitli mekanik araçlar yapmıştı. Artuklular başta Mardin olmak üzere Diyarbakır (Âmid), Hısn-ı Keyfâ (Hasankeyf), Harput ve hâkim oldukları çeşitli bölgelerde inşâ faaliyetlerine girişmişler; bügün hâla olan mimari eserlerin kitabelerinde ?İran'ın Şahlar Şahı?, ?Cihan Pehlivanı?, ?İran'ın Hüsrevi? gibi ünvanlar yanında ?Alp?, ?İnanç?, ?Kutluğ Beg? gibi eski Türk töresinden kalma ünvanlar kullandıklarını öğrenmekteyiz.
Özet (Çeviri)
The Artuks are remembered with respect in both the regional principalities and in the greater world of İslam for the battles they waged with the Crusaders in their early periods. As time passed, they remained for a while in the shadow of İmadeddin Zengi and later they followed a balanced policy toward the rival Eyyubs and Turkey Selcuks, recognizing the sovereignty of whichever one wasthe stronger at any given time. Still later, the Artuks came under the sway of the İlhan Mongols, became their trusted ally and obtained permission from the İlhans to use the title `sultan?. After the collapse of the İlhan dynasty in 1336, the resulting vacuum began to be filled by the Akkoyunand Karakoyun Turkmen. The Artuks left the stage of history when Shahabeddin Ahmed, the last Artuk leader, ceded Mardin to Karakoyun chief Kara Yusuf in exchange for Mosul.The Artuks were on the stage of history for three centuries and they had state organizationssimilar to those of other governments in the region. Many of the functionaries seen in the palaceof the Turkey Selcuks were also seen in Artuk palaces. The Artuks took great pains to build bridgesand caravanseraies for the development of trade in the areas where they ruled. And while the Artuks took the requisite measures to build up trade and agriculture, they gained fame for notextracting overly burdensome taxes from the people.Because of their close proximity to Baghdad and Damascus, important cultural centers of İslamin the Middle Ages, the Artuks ensured for themselves a rather lively educational and cultural life. Mathematics, astronomy, medicine and physics were studied alongside İslamic subjects in the schools of the Artuks. Fahruddin el-Ensari el-Mardini, who was known as the person who best understood and interpreted `el-Kanun fi?t Tıb?, the great work of the famous philosopher anddoctor İbni Sina, was educated within the Artuk school system. This philosopher-doctor trainedmany famous doctors, poets and philosophers, foremost among them Sühreverdi el-Maktul. Noted engineers like Cezeri produced various mechanical devices in the service of the Artuks.The Artuks were active in construction work, primarily in Mardin but also in Diyarbakır (Amid),Hısn-ı Keyfa (Hasankeyf), Harput and the other various regions where they ruled. From the inscriptions on mosques, schools, bridges and towers that are still standing today we have learned that they used titles such as `İran?s King of Kings?, `Champion of the World? and `Monarch of İran?, along with names from ancient Turkish lore such as `Alp?, `İnanch? and `Kutluğ Beg?.
Benzer Tezler
- Artuklular'ın siyasi, sosyo-ekonomik ve kültürel yapısı
Political, socio-economic and cultural structure of Artuqids
HÜSEYİN ERKAN BEDİRHANOĞLU
- Roman and Byzantine Legacy on the Artuqid Coinage with a Corpus of the Artuqid Coins in the Barber Institute Coin Collection
Artuklu Sikkeleri Üzerinde Roma ve Bizans Mirası ve Barber Enstitüsü Sikke Koleksiyonundaki Artuklu Sikkeleri Kataloğu
ALİ MIYNAT
Yüksek Lisans
İngilizce
2011
TarihThe University of BirminghamOrtaçağ Tarihi Ana Bilim Dalı
DR. EURYDICE GEORGANTELI
- XII. ve XIII. yüzyılda Türk-Gürcü münasebetleri: Türkiye Selçukluları ve Doğu Anadolu Türk Beylikleri Döneminde
The Turkish-Georgian relations in the 12 th and 13 th centuries: In the Period of Turkey Seljuks and the Eastern Anatolian Turkish Principalities
VAHİT ÖZDEMİR
- Lise tarih ders kitaplarında Artuklular Beyliği'nin yeri ve öğretimi (1923-2022)
The place and teaching of the Artuqid Dynasty in high school history textbooks (1923-2022)
ADNAN ERKEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Eğitim ve ÖğretimGazi ÜniversitesiTürkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. YASEMİN DEMİRCAN
- Diyarbakır kiliseleri kapsamında 'Surp Sargis Kilisesi' koruma ve restorasyon önerisi
Conservation and restoration proposal for 'Surp Sargis Church' with in Diyarbakır churches
NİMET GÖKÇE KORKMAZ