Kar çığları ve kırsal alanlardaki etkisi
Başlık çevirisi mevcut değil.
- Tez No: 27860
- Danışmanlar: DOÇ. DR. MUSTAFA OKUROĞLU
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Meteoroloji, Meteorology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 1993
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Atatürk Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarımsal Yapılar ve Sulama Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 91
Özet
ÖZET Bu çalışmada kar çığlarının tanımı yapılarak, kar örtüsünün özellikleri, çığların sınıflandırılması, oluşumu üzerine etki eden etkenler, ülkemizdeki çığ olayları anlatılmıştır. Çığların önceden kestirilme yöntemleri konusunda bilgi verilerek korunma yolları açıklanmıştır. Günümüze kadar kar çığları konusunda yeterli araştırmalar yapılmamıştır. Dağların üst kısımlarında biriken kar kitleleri hızlı kayarak ya da düşerek kar çığlarını oluştururlar. Çığ olayları kar yağışları ile birlikte görülmekte dağlık bölgelerdeki yerleşim birimleri, tarım arazileri, haberleşme, ulaşım ve enerji nakil hatları, sanayi, askeri ve diğer benzeri tesisler için büyük tehlikeler oluşturmaktadır. Çığlar erozyona, su baskınlarına, su yollarını kapatmalarına, ekonomik açıdan birtakım sorunlara da neden olmaktadır. Çığın oluşturduğu çığ oluğu, çığ konisi ve çığ şeddi çanakları gibi şekiller yeryüzünün topoğrafik yapısını değiştirebilirler. Çığlar, kar örtüsünün gevşek ya da sıkı olması, kayma yüzeyi özelliği, çığ izinin şekli, kar nemi, çığın büyüklüğü gibi kriterlere göre sınıflandırılırlar. Çığlar, blok çığı ve toz çığı olarak iki temel grupta toplanmaktadır. Bununla birlikte, çığlar kuru kar çığı, sulu çığ, nemli çığ, zemin çığı, yüzey çığı, serbest dilimli çığ, kanal çığı, olgun çığ, doğrudan çığ, arazi çığı ve vadi çığı olarak da alt gruplara ayrılmaktadır. Kırsal yerleşimlerde çığın oluşması ve hareketi topografya, iklim ve bitki örtüsü gibi doğal koşullarla ilgilidir. Dağlarda yüksek yerlerdeki dik ve bütünüyle çıplak ya da yetersiz bitki örtüsü ile kaplı olan yamaçlar, çığın oluşmasını kolaylaştırmaktadır. Kar yağışı, sıcaklık, rüzgâr vb. meteorolojik koşullar, yüzeydeki kar tabakasını sürekli etkileyerek çığın oluşmasına neden olurlar. Sırtlar, arazi engebeleri ve tepecikler de çığın düşmesini durdururlar, yavaşlatırlar ya da kar kitlelerinin yolunu değiştirirler. Ülkemizde çığlar, Doğu Anadolu Bölgesinde, Karadeniz Bölgesinin Orta ve Doğu Karadeniz Bölümlerinde, Güneydoğu Anadolu Bölgesinde, İç Anadolunun Yukarı Kızılırmak Bölümünde görülmektedir. Çığ olayları ülkemizde Kasım-Nisan aylarıii arasında genellikle kuzey ve güneye bakan yamaçlarda ortaya çıkmakta özellikle de Ocak ve Şubat aylarında artış göstererek etkili olmaktadır. Kırsal alanlarda tarım ve orman alanlarında pek çok zarar yapan çığlar ölümlere neden olmaktadır. Karayolları mızda da çığlar uzun süreli kapanmalara yol açabilmektedir. Ülkemizde her yıl ortalama 40 kişi çığ olaylarında hayatını kaybetmekte, mal kaybı ise kesin olarak saptanamamaktadır. Çığın oluşmasına etki eden koşullar göz önüne alınarak çığın oluşumu önceden kestirilmeye çalışılmaktadır. Çığ bölgelerinin tanınması, kar örtüsünün durumu ile meteorolojik koşulların incelenmesi ve diğer yöntemler yardımıyla çığın oluşumu önceden kestirilebilmektedir. Çığdan korunmak, çığın doğru bir şekilde kestirilebilmesine bağlıdır. Çığ bölgelerinde insan ve mal kaybını önlemek için çığın kontrolü ve korunma yöntemlerinin uygulanması gerekmektedir. Çığın kontrolü ve korunma yöntemlerinin başlıcaları; çığın güzergahını değiştirmek, çığ yolu üzerinde toprak ya da betondan setler yapmak, kar tabakasının kırılıp koparak çığın oluşmasını önlemek, rüzgâr perdeleri, kar çitleri ya da ağları oluşturmaktır. Ulaşım hatlarını korumada da çığ tünelleri yapılmalıdır. Çığın yolunu değiştirmede çeşitli türde bariyerler kullanılabilmektedir. Çığ bölgelerinde, çığ tehlikesi henüz büyümemişken kar tabakaları patlayıcılarla ya da mekanik bir şekilde dağıtılarak yamaçlarda kar birikmesi ve dolayısıyla çığ potansiyelinin oluşması önlenmelidir. Dağlarda çığa karşı alınacak önlemlerden en önemlisi ağaçlandırmadır. Orman örtüsünün yok olduğu çığ bölgelerinde, yeniden orman örtüsünün yetiştirilmesi gereklidir. Çığın düşme olasılığı olan kırsal yerleşimlerde, çığdan korunmak amacıyla binaların yapımında birtakım değişiklikler de yapılabilir. Çığa karşı alınan önlemler yetersiz kalıyorsa yerleşim yeri değiştirilmelidir. Yeni kurulacak yerleşim yerleri saptanırken bölgede çığ olayları incelenmeli, çığın olabileceği yerlerde yerleşimler kurulmamalıdır. Çığ kazalarında kurtarma işlemleri, çığa gömülmüş bir insanı canlı olarak dışarı çıkarmak amacıyla yapılmaktadır. Çığ altında kalan kişi kendini kurtararak, arkadaşlarından yardım görerek, çığ köpeği ve sonda aleti kullanılarak kurtarılır. Başarıyla yürütülen kurtarma işlemleri, özel aletlere ve eğitimli insanlara gereksinim gösterir.
Özet (Çeviri)
Ill SUMMARY In this study snow avalanches are defined and properties of snow cover, classification of avalanches, factors in their formation and avalanches occured in Turkey were investigated. Information regarding the prediction and protection of avalanches were explained. Information on this subject has been so far scant. Snow mass developing upper area of the mountains quickly glides and consequently avalanche occur. Occurences of avalenche starts with snow, and may pose a threat for settlement areas, agricultural areas, communication and electrification lines, roads, industrial, military and other establishments. Avalanches may result in flooding, blocking of irrigation canals and other economic problems. Formation of avalanche channels, avalanche cones and avalanche wall basin may change topografical shape of the earth. Avalanches are classified by the criteria stifness of snow cover, properties of gliding surface, the shape of avalanche track, snow humidity and the size of avalanche. Avalanches are groupped basicly as black and dust types. Nevertheless; avalanches are further devided in to 6 types as dry snow avalanche, wet avalanche, humid avalanche, ground avalanche, surface avalanche, free sliced avalanche, channel avalanche, mature avalanche, directly avalanche, territorial avalanche and valley avalanche. Occurences and mobility of avalanche in rural settlement area are associated with topografic, climate and vegatation cover. Barren and sharp mountain formation, with scant vegatation cover may facilitate the formation of avalanche in the mountains. By interfering with snow cover meteorological events like snowing, temperature, wind etc. may lend to formation of avalanche. Hills and ridges slow down, stop or change the direction of avalanche. In Turkey avalanches may be seen Eastern Anatolia Region, Middle and Eastern Black Sea Subregion of Black-Sea Region and in the Upper Kızılırmak section of Central Anatolia Region. In Turkey avalanche events appear in November-April months usually in northern and southern side at mountains, and become effective in January and February. Causing a great deal of damage in agricultural and forestry area.iv Avalanches cause casualties and result in long term blacking of roads. In Turkey every year some 40 people dies and damage to the property is enormous. By investigating the factors leading to avalanche formation occurences of avalanche is predicted taking in to account also known avalanche places, the properties of snow cover with investigation of meteorological conditions and using other metods. Avalanche protection primary requires occurate predictions. In order to prevent the damage to properties and casualties avalanche control and preventive measurement are needed. Prevention measures includes changing of avalanche direction, construction of soil or concrete barriers on avalanche tract, breaking of snow layer, construction of wind barries and of snow fences. For protecting roads avalanche tunnels may be constructed. A number of barriers can be used to change the ract of avalanche. Before avalanche danger arises formation of snow layer can be prevented by dismantling the layer by explosive and mechanic means and consequently potantial eleminated. In mountains reforestation is the best preventive measurement. In barren areas reforestation is needed. Necessary a men dements in the construction of buildings must be made in settlement area where there is posibility of avalanche occurences. If this is not enough the settlement place need to be removed to safe areas. In deciding for the places of new settlement previous occurences of avalanche in the area must be considered. When avalanche takes place people under avalanche can be saved by outside help using. Specially trained dogs and by using avalanche probe. This needs special equipment and trained personnel.
Benzer Tezler
- Çığ hareketinin sayısal model ile incelenmesi; Bozdağ uygulaması
Investigation of snow avalanche motion by numerical modelling: Bozdag case study
ERHAN DEMİR
Doktora
Türkçe
2018
İnşaat MühendisliğiGazi Üniversitesiİnşaat Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ÖNDER KOÇYİĞİT
- Kar çığı dinamik model yazılımı
A computer software for snow avalanche motion
HAKAN ÇIRAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
İnşaat MühendisliğiGazi Üniversitesiİnşaat Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ÖNDER KOÇYİĞİT
- Sinema teknolojisinin gelişimi içinde fotoğrafik malzeme
Başlık çevirisi yok
DİLEK ER(ŞARMAN)
Sanatta Yeterlik
Türkçe
1992
Sahne ve Görüntü SanatlarıMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiPROF. SAMİ ŞEKEROĞLU
- Harras Eyüp'ün Yöz Yaktısı adlı eserindeki poemalar ve seçilmiş şiirler - Dil ve üslup incelemesi-
Analysis of literary language and style in selected poems and Yöz Yaktisi by Harras Eyüp
GÜLSÜN GÖKKAYA
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DilbilimPamukkale ÜniversitesiÇağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MEHTAP SOLAK SAĞLAM