XVI. yüzyılın ilk yarısında Osmanlı toplumunun dinî meselelerine muhalif bir yaklaşım: Şeyhülislam Çivizâde Muhyiddin Mehmed Efendi ve fikirleri üzerine bir inceleme
In the first half of the sixteenth century a dissident approach to religious issues of Ottoman society: A study on Shaykh al-Islam Ciwi-Cade Muhyiddin Mehmed Efendi and his views
- Tez No: 279428
- Danışmanlar: PROF. DR. AHMET GÜNEŞ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Din, Tarih, Religion, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2010
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gazi Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Bölümü
- Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 371
Özet
XVI. yüzyıl Osmanlı ulemâsının dikkat çekici figürlerinden biri olan ÇivizâdeŞeyh Muhyiddin Mehmed Efendi, doğduğu andan itibaren kendisini ilmî birçevre içinde buldu. Tabiatıyla bu çevrenin de tesiriyle ilmiye tarîkine yöneldi.Bu tarîkde talebelik, müderrislik ve kadılık gibi aşamaları geçerek, Osmanlıilmiye teşkilatının tepe makamları olan Anadolu Kazaskerliği, RumeliKazaskerliği ve müftîlik makamlarına erişti. O, bu makamlarda ses getirenkararlara imza attı. Onun bu tür kararları, genellikle o güne kadaruygulanagelen Osmanlı geleneğine muhalif nitelikte idi. Çünkü o, ilmîzihniyeti itibariyle, Osmanlı ilim geleneğindeki hâkim zihniyet ve yaklaşımdanbelli ölçüde ayrılıyordu. Daha açık bir ifadeyle o, fıkhî meselelerde ?taklidgeleneği prensipleri çerçevesinde selefî tavra? sahip ?rivâyetçi? bir âlim olarakstatik düşünce tarzına sahipti. Oysa zamanın diğer çoğu Osmanlı âlimi, aynımeselelerde ?yorumcu? ve ?dinamik? bir yaklaşım sergiliyorlardı. Keza o,?vahdet-i vücûd?cu tasavvufî düşünce geleneği konusunda da diğer çoğuOsmanlı âliminden farklı olarak, -İbn Teymiyye?nin izinde- sert bir menfî tavırtakınmıştı. İşte Çivizâde, ilmî zihniyetinden kaynaklanan bu tür yaklaşımlarınedeniyle, XVI. yüzyılın ilk yarısında farklı bir Osmanlı âlimi tipi olaraktemâyüz etti.
Özet (Çeviri)
As a remarkable figure of Ottoman ulama during the sixteenth CenturyCıwızade Shaykh Muhyiddin Mehmed Efendi has found himself within ascientific circle since he was born. Naturally, being influenced with this circle,he tended towards this ılmiye line. On this line he made progress with severalhierarchies such as studentship, professorship, and judgeship and achievedto work in top offices in Ilmiye organization of the Ottoman Empire such asKadıasker of Anadolu, Kadıasker of Rumeli, and Mufti. He appended hissignatures on very important decisions in these offices. His decisionsgenerally had the characteristics to dissent to the ongoing valid Ottomantradition at the time. Due to his scientific mentality, he strayed to a certainextent from the governing mentality and approach in Ottoman scientifictradition. More clearly, he had a static school of thought in judicial issues asa scientist strictly adhered to the Doctrine of Imitation, whereas most of theother Ottoman scientists during his time adopted dynamic and resilientapproaches to the same issues. Also, on the subject of sufistic tradition ofthought, which argued for ?Wahdet-? Wujud,? he assumed a harsh, negativeattitude apart from the most of the other Ottoman scientists. Owing to hissuch approaches deriving from his scientific mentality, Cıwızade appeared tobe a different Ottoman scientist figure during the first half of the sixteenthcentury.
Benzer Tezler
- Kısmet-i Askeriye Mahkemesine göre İstanbul'da kitap kültürü (1600-1650)
'According to the Kısmet-i Askeriye Court, the book culture in Istanbul'
GÜLBAHAR ATEŞ YAĞCI
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Bilgi ve Belge Yönetimiİstanbul ÜniversitesiBilgi ve Belge Yönetimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. RIFAT GÜNALAN
- La Vie artistique litteraire culturelle et sociale l'Izmir en langue Française (du XVII'eme siecle a nos jours)
Fransızca'da İzmir'in sanatsal edebi kültürel ve toplumsal yaşamı (XVII'inci yüzyıldan günümüze)
HASAN ZORLUSOY
Doktora
Fransızca
1993
Fransız Dili ve EdebiyatıDokuz Eylül ÜniversitesiFransız Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. EROL KAYRA
- Saz üslubu formsal diyalektiğinin çağdaş anlayıştaki sentezine dönük bir yöntem araştırması
A method research on mudern understanding synthesis of forest styles dialect relation between forms
BELGİN PEKPELVAN
Sanatta Yeterlik
Türkçe
1998
El SanatlarıDokuz Eylül ÜniversitesiGeleneksel Türk El Sanatları Ana Sanat Dalı
YRD. DOÇ. DR. YAVUZ SEÇKİN
- Tanzimat Döneminde Ayıntab'ın (Gaziantep) sosyal ve ekonomik yapısı (1839-1876)
The social and economical structure of Aintab (Gaziantep) during the Tanzimat Period (1839-1876)
YILDIRAY YILDIRIM
- Bolayırlı Şeyh Sinân Efendi'nin Risâle-i Kuşeyrî tercümesi(İnceleme-metin)
Sheikh Sinân Efendi of Bolayır's Translation of al-Risâla al-Qushayrî (Examination- text)
HATİCE AKDEMİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
DinAnkara Yıldırım Beyazıt Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. KENAN ÖZÇELİK