Servet-i Fünun romanında zamanın işlevi
The function of time in the novels of Servet-i Fünun
- Tez No: 279432
- Danışmanlar: PROF. DR. RAMAZAN KAPLAN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Roman, Zaman, Yöntem, İşlev, Serveti Fünun Period, Novel, Time, Method, Function
- Yıl: 2010
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gazi Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Edebiyatı Bölümü
- Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 385
Özet
Bu çalışmada, ?zaman? unsurunun Servet-i Fünun Dönemi romanlarındaki işlevi belirlenmeye çalışılmıştır. Bugüne kadar genellikle yazar açısından, yapı tema ve dil ve anlatım çalışmaları kapsamında romanın ana unsurlarından biri olarak ele alınan ?zaman?, bu çalışmada merkeze alınmış ve romanın kapısı ?zaman perspektifinden? aralanmıştır. Bu doğrultuda öncelikle zaman konusunda teorik bir araştırma yapılmış, araştırma sonucunda elde edilen bilgiler ışığında metin merkezli bir yaklaşım ve bilimsel bir bakış açısıyla Servet-i Fünun Dönemi romanlarında zamanın hangi yöntemlerle ne gibi işlevlerde kullanıldığı araştırılmıştır.Zamanın gerek metin içi gerek metin dışı etkileri ile roman çerçevesindeki işlevini incelemek, kurmaca olarak romanı, üslup olarak yazarı, dönemi içinde türü tanıma imkânı sağlamıştır. Çalışmanın evreni Halit Ziya Uşaklıgil ve Mehmet Rauf'un romanları merkezinde Servet-i Fünun Dönemi romanları ile anlatı ve zaman konularına temel teşkil edecek yazılı kaynaklardan oluşturulmuştur.Zamanın, mutlak ve parçalanamaz bir bütün olarak algılandığı bu dönemde romanlarımızın olay kurgusunda değişik yollar denenmiş, roman estetiği ve teorisi üzerine düşünülmüştür. Servet-i Fünun Dönemi romanlarında geçmiş, şimdiki ve gelecek zamandan oluşan üç zaman dilimi birbirinden kesin çizgilerle ayrılmıştır. Bu zamanlar arasındaki geçişler bazı tekniklere dayandırılarak yapılmıştır. Bu tutum da dönem yazarlarının eserlerinde zaman değişikliğine giderken bunu bir mantığa oturtmaya çalıştıklarını göstermektedir. Aynı dönemde, aynı düşünce sisteminde yer alan ve pek çok noktada birleşen yazarlarımızın zamanı algılayış ve onu romanlara yansıtış biçimleri farklıdır.Bu doğrultuda; roman düşüncesinin yapılanması ve modern roman tekniklerinin kullanımı bakımından büyük gelişmelere sahne olan bu evrede Tanzimat Döneminin tasvirle başlayan romanlarının yerini eylemle girişlerin aldığı, tasvir, özet, kırılma, eksilti ve sahneleme vb. yöntemlerin uygulamasında taklidin ötesine geçilmeye başlandığı görülür. Kullanılan bu zamansal teknikler kurguda; üzerinde durulup düşünülmesi istenilen davranış ve düşünceleri vurgulamak, önemli olayları ön plana çıkarmak, gereksiz zaman, olay ve ayrıntılardan kurtulmak, kahramanlarının kişilik özelliklerini ortaya çıkarmak, olayları gerçek zamana yakın bir biçimde aktarmak, doruk noktasını belirlemek gibi fonksiyonlar üstlenmiştir. Yazarlarımız eserlerinde vermek istedikleri mesajı zaman sıklığı, anlatma noktası yoğunluğu ile ortaya çıkarmaya çalışmışlardır. Zamanın, dönem romanlarında kişilerde meydana gelen değişimleri göstermek, mekân unsurları ile bütünleşerek kişilerin psikolojilerine derinlik kazandırmak ve bağlantı noktalarını oluşturmak gibi bir işlevi olduğu görülür. Genel olarak sunulan itibarî dünya zamanı da kronolojiktir.Eserlerin olay zamanlarının kurgulanışında tematik kaygının belirleyici olduğu ortaya çıkar. Bu netice bizi dönem yazarlarının romanlarını yazmadan önce tasarladığı düşüncesine götürmüştür. Servet-i Fünun Dönemi romanında zaman, biçimsel bir yönlendirici işlevindedir.
Özet (Çeviri)
This study attempts to determine the function of ?time? in the novels of Servet-i Fünun period. So far, time has been taken as one of the main parts of a novel in the context of structure, theme, language and narration and generally it has been examined according to an author. However, in this study time has been put into the centre and the doors of the novels has been opened through the perspective of time. To do this, firstly, the theoretical search about time was done. Then, in the light of the foregoing, by using a context centered approach and from a scientific point of view, time has been explored for its methods of use and functions in the novels of Servet-i Fünun.Examining effects of time inside or outside of the text and its functions within a novel made it possibşe to clearly understand the novel as a fiction, the author with his/her style, and the genre in its period. The population of the study consists of novels of Halit Ziya Uşaklıgil and Mehmet Rauf and other novels of Servet-i Fünun period as well as documents that can serve as references about the topics of narration and time.In this period when time was perceived as a definite and unbreakable unit, different methods were appplied in the plot of Turkish novels and intellectual efforts were made the esthetic and theory of novel. In the novels of Servet-i Fünun period, past, present and future were departed from each other with certain lines. Passing between the these times were done by some techniques. This shows that the authors of the era tried to establish a logical narration while they were using change of time in their novels. In the same period, authors of the same school of thought who agreed on many aspects differed from one another in terms of their perception and use of time in their work.In this respect, important developments have taken place in this era in terms of construction of novel idea and using of new novel techniques. As such, it can be seen that novels of Tanzimat period with a descriptive introduction were replaced by those that start with an action; It can be also seen that the authors went beyond imitating methods like description, detraction, refraction, and staging. Use these time methods in the fiction functioned to emphasize the thoughts and behaviors that readers focus on, to show the important events and actions, to get rid of unnecessary events, details and time, to indicate the characteristic aspects of the heroes and heroines, to narrate the events in the real time, to certain the crucial point. The authors of the period tried to give their messages in their novel by the help of time frequency and narration point density. It is also seen that use of time show the changes in characters, emphasize the characters? psychology by using place elements and tie the events together. Like in the real world, time in the novels is also chronological.It can be seen that thematic concern is the determining element in the establishment of ?action time? in the novels. This shows that the authors of the period planned their novels before writing them. In the novels of Servet-i Fünun, time takes the function of structural director.
Benzer Tezler
- Çağdaş Türk edebiyatında ütopya
Başlık çevirisi yok
NURETTİN ÖZTÜRK
Yüksek Lisans
Türkçe
1992
Türk Dili ve Edebiyatıİnönü ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. CAHİT KAVCAR
- Servet-i Fünun dergisi (356-400. sayılar) inceleme ve seçilmiş metinler
Servet-i Fünun dergisi (356-400. sayilar) inceleme ve seçilmiş metinler
MUSTAFA KIŞAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2008
Türk Dili ve EdebiyatıCumhuriyet ÜniversitesiTürk Edebiyatı Bölümü
YRD. DOÇ. DR. YUNUS AYATA
- Dönem sanatçı ve eser bağlamında Halit Ziya Uşaklıgil ve Peyami Safa romanlarının incelenmesi
Examining of Halit Ziya Uşakligil and Peyami Safa novels in the context of the period artist and work
AYBÜKE ŞEYMA KOZAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Türk Dili ve EdebiyatıKırşehir Ahi Evran ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MAKSUT YİĞİTBAŞ
- Muazzez Tahsin Berkand'ın hayatı, edebî kişiliği ve eserleri
Muazzez Tahsin Berkand?s life, her literary personality, and her works
ÜMRAN ÖZÇELİK
Yüksek Lisans
Türkçe
2007
Türk Dili ve EdebiyatıHacettepe ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SIDDIKA DİLEK YALÇIN ÇELİK