Geri Dön

İbn Sînâ'ya göre nefsin hareket ettirici yetileri

The motive faculties of the soul in Ibn Sînâ?s thought

  1. Tez No: 285936
  2. Yazar: ADEM GÜLHAN
  3. Danışmanlar: PROF. DR. A. KAMİL CİHAN
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Din, Religion
  6. Anahtar Kelimeler: Nefs, Yeti, Hareket, Algı, Güdü, Soul, Faculty, Act, Perception, Motive
  7. Yıl: 2010
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Erciyes Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Felsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: İslam Felsefesi Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 70

Özet

İbn Sînâ psikolojik görüşlerini nefsin mahiyeti ve onun hareket ettirme tarzını temellendirme üzerine kurmuştur. İbn Sînâ'ya göre nefis, sahip olduğu yetiler sayesinde kendisini etkin kılar. Bu yetkinliği sağlayan yetilerin neler olduğunu varlık alanındaki genel değerlendirmelerle açıklar. O'na göre nefsin yetileri bitkisel, hayvanî ve insanî olmak üzere üçtür ve her yeti kendi içinde alt dallara ayrılmaktadır. Böyle bir sınıflama Aristoteles'e bağlı kalınarak ve nefsi fiziğin bir bölümü olarak kabul edilerek yapılan bir sınıflamadır.İnsanlarda hareket, algı ve düşünmeye dayanır. İbn Sînâ'ya göre hareketlendirici yeti, nefsin yetilerinde hayvanî yeti boyutundadır. O, hayvanî yetiyi, güdüleyici ve eylemi yapıcı yeti; güdüleyici yeti de kendi içinde yönelme ve karar yetisi; yönelme yetisi de isteme ve öfke yetisi olmak üzere bir tasnife tabi tutar. Ona göre hayvanî yetinin temelinde içgüdü ve istek yatarken, insanî yetinin doğurduğu hareketlerin ortaya çıkmasında içgüdü ve istekle beraber akıl da etkin bir rol oynamaktadır.İbn Sînâ hareket ettirici yetileri sınıflandırırken duyulara hitap eden varlık algısını tek başına düşünmeyip, o varlığın insan zihninde meydana getirdiği çağrışımları da dikkate almıştır. Bu durumda İbn Sînâ, hareket ettirici yetilerin sınıflandırmasını yaparken somut nesne, nesnenin zihinde oluşturduğu çağrışım ve bu çağrışımın ortaya çıkardığı hareketi gözönünde bulundurmaktadır. İbn Sînâ'ya göre insanı harekete yönelten şeyler kişinin içinde bulunduğu durumun bir tezahürü olarak ortaya çıkmaktadır. Bu psikolojik süreç kişiyi bir şeyi yapmaya veya istese de bazı nedenlerden dolayı yapmamaya yöneltmektedir.İbn Sînâ, insan davranışlarının ahlakî olup olmadığını sorgularken ölçüt olarak insanî nefsi almıştır. Ona göre insanî nefsin hareket alanını, akıl, sosyo-kültürel, psikolojik ve dini değerler belirlemektedir. Buna göre davranışın iyi diye nitelendirilmesi sonuçları itibariyle kişi ve topluma sağlayacağı fayda ile ölçülmektedir.

Özet (Çeviri)

Ibn Sînâ established his psychological views on the content of the soul and founding the soul?s motive style. According to the Ibn Sînâ, the soul makes himself efficient due to the faculties he has. He explains what the faculties that provide this competence are by giving the general assessments in the field of entity. According to him the faculties of soul are three; vegatable, animal and human and each has own subranches. Such a classification is the one made by adhering to Aristotle and also considering the soul as a part of physics.In human beings, action is based on perception and thinking. According to Ibn Sînâ, the motive faculties are at the level of animal faculties in the faculties of soul. He classifies the animal faculty into two parts; incentive and motive faculty. Incentive faculty has two parts; orientation and decision faculty. And orientation faculty is classified into two parts as wish and anger faculty. Acoording to him, while instinct and desire lay in the faundations of animal faculty, the mind plays an active role together with instinct and desire in the appearance of the acts leaded by human faculty.While Ibn Sînâ classifying the motive faculties, he does not only think the presence of sensuous perception alone, but also takes into account associations that presence caused in the human mind. Therefore senses resulting the movement of tangible assets, it causes to bring about direct action with the associations in the human mind. İbn Sînâ in this case, while making the classification of motive faculty concrete objects, takes into account the movement of associations revealed by the objects creating association in the mind. According to Ibn Sînâ, anything that moves the people, it is seen as a manifestation of the people the situation they have. This phychological process leads the people to do something or not to do anything due to some reasons even they want it.Ibn Sînâ thinks the human soul as a criteria while questioning the human behaviors are moral or not. According to him, intelligence, socio-cultural, psychological and religious values determine the action of the human soul. Accordingly behavior is characterized as good by the benefits it will provide for individuals and society.

Benzer Tezler

  1. İbn-i Sina'nın 'varlık' anlayışı

    Başlık çevirisi yok

    ADEM YILMAZ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    1991

    FelsefeUludağ Üniversitesi

    PROF.DR. HÜSEYİN AYDIN

  2. İbn Sina'da nedensellik ve insan hürriyeti ilişkisi

    Relationship between causality and human freedom in avicenna

    SÜMEYYE ŞEN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2022

    FelsefeRecep Tayyip Erdoğan Üniversitesi

    Felsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. HÜSEYİN KARAMAN

    PROF. DR. GÜRBÜZ DENİZ

  3. İbn Sînâ'da nefsin bireyselleşmesi problemi

    The problem of individuation of the soul in Avicenna

    MUSTAFA ÜNGÖR

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2023

    Felsefeİstanbul Medeniyet Üniversitesi

    Felsefe Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ İLKER KÖMBE

  4. İbn Sina felsefesinde mizaç, nefs ve psikofizyoloji

    Temperament, nafs and psychophysiology in the İbn Sînâ's (avicenna's)philosophy

    MEHMET DERVİŞ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2022

    FelsefeMardin Artuklu Üniversitesi

    Felsefe Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. YUNUS CENGİZ

  5. İbn sînâ'da meâd

    Hereafter in avicenna

    FATMA NURİYE KURŞUNOĞLU

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2006

    DinMarmara Üniversitesi

    İlahiyat Ana Bilim Dalı

    PROF.DR. İLHAN KUTLUER