Eskişehir-Şarhöyük (Dorylaion) arkeolojik kazılarında ele geçen hellenistik dönem seramiklerinin (kalıplı kaseler ve batı yamacı seramikleri) karakterizasyonu
Characterization of hellenistic period pottery sherds (megarian bowls and west slope wares) from Eskişehir-Şarhöyük (Dorylaion) excavations
- Tez No: 287105
- Danışmanlar: DOÇ. DR. ALPAGUT KARA
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Arkeometri, Seramik Mühendisliği, Archaeometry, Ceramic Engineering
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2011
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Anadolu Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Seramik Mühendisliği Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 229
Özet
Arkeometrik bir çalışma çerçevesinde gerçekleştirilen bu çalışmada Kültür ve Turizm Bakanlığı ve Anadolu Üniversitesi işbirliği ile 1989 yılından bu yana sürdürülen Eskişehir-Şarhöyük (Dorylaion) antik kenti kazı çalışmalarında ele geçen 26 kalıplı kase (Megara kasesi) ve 22 Batı Yamacı seramik parçasının üretim süreçlerine yönelik parametreler (bünye ve astar tabakalarında kullanılan hammaddeler, pişirim sıcaklıkları ve atmosferi, mikroyapısal özellikleri v.b.) aydınlatılmaya çalışılmıştır. Bu bağlamda, karakterizasyon sürecinde X-ışını floresans (XRF), X-ışını difraksiyon (XRD), taramalı elektron mikroskobu (SEM) ile birlikte enerji dağılımlı X-ışınları spektrometresi (EDX), Fourier dönüşümlü kızılötesi spektroskopisi (FTIR), mikro-Raman spektroskopisi ve termal gravimetri-diferansiyel termal analiz (TG-DTA) yöntemleri kullanılmıştır. Elde edilen bulgular, buluntu bünyelerinin bazen kalsit ve dolomit içeren illitik kil minerallerine sahip kil kaynakları ile üretilmiş olduğunu göstermektedir. Bünye pişirim sıcaklıklarının oldukça geniş bir aralığa sahip olduğu ve 1100 0C'ye kadar ulaşabildiği görülmüştür. Bünyelere göre demirce daha zengin astar tabakalarındaki renk farklılıklarının ise pişirim atmosferinin kontrolü ile elde edildiği belirlenmiştir. Bununla birlikte, iki ürün gurubu karşılaştırılarak aralarındaki temel farklılıklar ortaya konulmuştur. Megara kasesi bünyeleri üretiminde ağırlıklı olarak kalsit içeren kil kaynaklarının, Batı Yamacı seramik bünyeleri üretiminde ise ağırlıklı olarak dolomit içeren kil kaynaklarının kullanılmış olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca, Batı Yamacı seramikleri astar tabakalarının Megara kasesi astar tabakalarına göre demirce daha zengin olduğu belirlenmiştir. Bu çalışmaların sonucunda Dorylaion antik kenti Hellenistik dönem pişmiş toprak ürünlerinin üretim teknolojisi hakkında bilgi birikimi sağlanmıştır.
Özet (Çeviri)
In a frame of an archaeometric work, the technological parameters for the production (such as raw materials used in body and slip layers, firing temperatures and atmosphere, microstructural features, and etc.) of 26 Megarian bowls and 22 West Slope ware sherds, which were unearthened during the excavations through the collaboration between the Ministry of Culture and Tourism and Anadolu University since 1989, were investigated. In this context, X-ray fluorescence (XRF), X-ray diffraction (XRD), scanning electron microscopy (SEM) in combination with energy dispersive spectrometry (EDX), Fourier transform infrared spectroscopy (FTIR), micro-Raman spectroscopy and thermal gravimetry-differential thermal (TG-DTA) analysis were performed. The results showed that the bodies of the sherds were produced from clay sources which contain illitic clay minerals and also sometimes calcite and dolomite. It is believed that the bodies of the sherds should have been exposed to different firing temperatures up to 1100 0C. The difference in colors of the slip layers which have higher iron content than the body layers of the sherds suggests that it was obtained by adjusting the redox conditions of firing. However, these two groups of Hellenistic wares were compared in order to enlighten the difference in production technology. It was discovered that calcite and dolomite containing clay sources were used for the production of the Megarian bowls and the West Slope wares, respectively. It was also noticed that slip layers of the West Slope wares were richer in iron than the Megarian bowls. Finally, the knowledge about the pottery production at Dorylaion settlement during the Hellenistic period was accumulated.
Benzer Tezler
- Phrygia Epiktetos kentlerinden Eskişehir Dorylaion (Şarhöyük)'un Hellenistik devir seramik tipolojisi
Hellenistic period pottery typology of Eskisehir dorylaion (Sarhoyuk) in Phrygia Epictetos
TURGAY YAŞAR YEDİDAĞ
Doktora
Türkçe
2024
ArkeolojiMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiArkeoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ZEYNEP KOÇEL ERDEM
- Bizans Dönemi Dorylaion'u ile Anadolu Selçuklu şehri Sultan Eyüğü/ Sultan Öyüğü'nün (Eskişehir) fiziki yapıları
Buildings of Byzantine era Dorylaion and Anadolu Seljuk city of Sultan Eyüğü/Sultan Öyüğü (Eskişehir)
SELMA MANAZ
- Phrygia Epiktetos kentlerinden Dorylaion - Dorylaeum Antik Kenti
The Dorylaion - Dorylaeum Ancient City of Phrygian Epictetos cities
MELİKE KAVLAKOĞLU
- Eşkişehir ili Şarhöyük kazasından ele geçen hayvan kemiklerinin zooarkeolojik açıdan incelenmesi
The Zooarchaeological analysis of the animal bones in Eskişehir/Şarhöyük excavation
ZEHRA SATAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2004
AntropolojiAnkara ÜniversitesiAntropoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ERKSİN GÜLEÇ