Kendini Belirleme Kuramı temelinde ergenlikte destekleyici ebeveynlik, akademik ve sosyal uyum ve kendini belirleme düzeyi arasındaki ilişkilerin boylamsal olarak incelenmesi
A longitudinal study of the relationship between supportive parenting, social adjustment and self determination level among adolescents on the basis of self-determination theory
- Tez No: 288225
- Danışmanlar: PROF. DR. MELİKE SAYIL
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Psikoloji, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2011
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Psikoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 271
Özet
Araştırmada, Kendini Belirleme Kuramı bağlamında, ergenin temel psikolojik ihtiyaçlarını destekleyici ebeveynlik ile psikososyal uyum problemleri arasındaki ilişkide ergenin kendini belirleme eğiliminin aracı rolü ve destekleyici ebeveynlik ile ergenin akademik, arkadaşlık ilişkileri ve olumlu sosyal davranışlar gibi farklı gelişim alanlardaki işlevselliğinde alana özel özerk motivasyonun aracı rolü boylamsal olarak incelenmiştir.Araştırmanın örneklemini, yaşları 13?15 arasında değişen Ankara şehir merkezindeki dört Anadolu lisesinin birinci sınıfında okuyan 243'ü kız 284'ü erkek toplam 527 öğrenci oluşturmuştur. Veriler iki farklı zamanda toplanmıştır: Birinci zaman verileri 2008-2009 Eğitim-Öğretim Yılının güz döneminin ilk ayında, ikinci zaman verileri ise bahar döneminin son ayında alınmıştır.Araştırmanın psikososyal uyum problemleriyle ilgili sonuçları, anne ve babanın destekleyici ebeveynliğinin ergenlerin kendini belirleme eğilimlerini artırdığını göstermiştir. Ayrıca, erkek ergenin kendini belirleme eğilimindeki artışın içselleştirme ve dışsallaştırma problem belirtilerini azalttığı; kız ergenin ise sadece içselleştirme problem belirtilerini azalttığı görülmüştür. Sonuç olarak, ailedeki destekleyici iklimin ergenlerin özerkliğini etkileyerek olumsuz gelişimsel sonuçlara karşı ergeni koruduğu gösterilmiştir.Araştırmanın akademik uyumla ilgili elde edilen sonuçları, destekleyici ebeveynliğin ergenlerin okulla ilgili faaliyetlerinde özerk motivasyonla hareket etmeleriyle ilişkili olduğunu ortaya koymuştur. Ayrıca, ergenlerin akademik konulardaki özerk motivasyonları, sayısal başarılarını ve bu alandaki yeterlik algılarını artırmaktadır. Ergenlerin arkadaşlık ilişkileriyle ilgili sonuçlar, destekleyici ebeveynliğin erkek ergenlerin arkadaşlık alanına özel özerk motivasyonlarını artırarak olumsuz nitelikte arkadaşlara sahip olmayı azalttığını; olumlu özellikte arkadaşlarla birlikteliği ise artırdığını göstermektedir. Kız ergenlerde, sadece babanın destekleyici ebeveynliğinin kızların özerk motivasyonla hareketini artırarak olumsuz arkadaşlığını azalttığını ve olumlu arkadaşlığını artırdığını göstermektedir. Sonuçlar, ergenin arkadaşlık ilişkilerinde ve seçimlerinde özerk ve iradeli bir şekilde hareket etmesinin olumlu ve olumsuz arkadaşlık ilişkilerini anlamada önemli bir role sahip olduğunu göstermektedir. Olumlu sosyal davranışlar alanıyla ilgili sonuçlar, erkekler için babaların, kızlar için annelerin destekleyici ebeveynlik uygulamalarının ergenin davranışlarını özdeşim yoluyla düzenlemesini artırdığını ortaya koymuştur. Olumlu sosyal davranışlarını özerk motivasyonla düzenleyen kız ve erkek ergenlerin, diğeri yönelimli olumlu sosyal davranışlarının arttığı; buna karşı, sadece erkeklerde kendi yönelimli olumlu sosyal davranışların azaldığı görülmüştür.Genel olarak araştırma bulguları, Kendini Belirleme Kuramı'nın özerk motivasyonun olumlu gelişimsel sonuçları ortaya çıkarmadaki evrensel rolüne ilişkin açıklamalarını batı kültüründen görece farklı bir kültürde, kentli, orta sosyoekonomik düzeyden ve okula devam eden ergenler üzerinde doğrulamıştır.
Özet (Çeviri)
In this study, self-determination theory was tested longitudinally in an adolescent sample. First, the mediating role of the adolescent?s self-determination in the relationship between parenting that support the basic psychological needs and adolescent?spsychosocial adjustment was examined. Secondly the mediating role of autonomous motivation between supportive parenting and adolescent?s functioning in the fields of academic performance, peer relations, and prosocial behaviors were investigated longitudinally.The sample of the study consisted of 527 students (243 females and 284 males) between the ages of range 13 and 15. Participants were recruited from the first grades of four separate high schools in central Ankara. The data was collected at two different time periods: The first set of data was collected during the first month of the fall semester of 2008-2009 academic years and the second set of data was collected in the last month of the spring semester.Self-report scales were filled by adolescents and their mothers and fathers. Structural equation modeling was used to test the hypothesized models.When the results were assessed for psychological adjustment problems, supportive parenting of mother and father caused to increase in self-determination tendency of the adolescents and then increase in self-determination tendency was related to decrease in externalizing and internalizing problems for male adolescents, and onlyinternalizing problemsfor female adolescents. In summary, it was shown that supportive atmosphere at home can protect the adolescents from adjustment problems by encouraging autonomy.The results in the field of academics revealed that supportive parenting was related to being autonomous in school related activities and then autonomous academic motivation increased the adolescents? mathematical achievement and perceived self-efficacy in this area. The results related to peer relations of the adolescents indicated that supportive parenting decreased negative peer relations and increased positive peer relations of male adolescents by having an effect on their autonomous motivation specific to friendship. For female adolescents, father?s supportive parenting decreased negative peer relations and increased positive peer relations. These relations were mediated by autonomous motivation indicating that autonomously motivated actions of the adolescents have a significant role in understanding their positive and negative peer relations. In the field ofprosocial behaviors, fathers' and mothers' supportive parenting increased behavior regulation through identification for male and female adolescents respectively. And then adolescents that regulate their prosocial behaviors through autonomous motivation engaged in others oriented prosocial behaviors more frequentlythan those of self-oriented. In addition self-oriented prosocial behaviors decreased only in male adolescents.In general, the research findings verified the universality of the role of autonomous motivation on middle SES adolescents? healthy functioning in a relatively different culture from the west.
Benzer Tezler
- Interparental relationship and adolescent adjustment: The mediating roles of psychological control, autonomy support, and basic psychological needs
Eşler arası ilişki ve ergenin uyumu: Psikolojik kontrol, özerklik desteği ve temel psikolojik ihtiyaçların aracı rolü
AYLİN KOÇAK
- The relationship of parental psychological control and autonomy support with adolescent anxiety: The role of different self constructs
Ebeveyn psikolojik kontrolü ve özerklik desteğinin ergen kaygısı ile ilişkisi: Farklı benlik yapılarının rolü
HATİCE ŞEN ASLAN
Yüksek Lisans
İngilizce
2021
PsikolojiTED ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. F. MELİKE SAYIL
- Siyasal iletişim aracı olarak sosyal medya: Dağlık Karabağ savaşında İ. H. Aliyev ve R. V. Paşinyan'ın twitter kullanımı
Social media as a mean of political communication: Twitter usage of İ. H. Aliyev and N. V. Pashinyan's in the Nagorno-Karabakh war
MANSUR PIRNAZAROV
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Halkla İlişkilerAkdeniz ÜniversitesiHalkla İlişkiler ve Tanıtım Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ZUHAL GÖK DEMİR
- Modernleşme kuramı çerçevesinde Türk sinemasında gündelik hayat
Everday life in Turkish cinema within the framework of modernization approach
EYLEM BEYDOĞAN
Doktora
Türkçe
2019
Radyo-TelevizyonEge ÜniversitesiRadyo Televizyon ve Sinema Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NİMET ÖNÜR
- Okul müdürlerinin okul içi akış deneyimlerinin incelenmesi
Examining the flow experiences of principals in schools
HAZAL BÜYÜKOĞLU
Doktora
Türkçe
2015
Eğitim ve ÖğretimEskişehir Osmangazi ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AHMET AYPAY