Okul müdürlerinin liderliği ile müdür-öğretmen ilişkisinin öğretmenlerin örgütsel vatandaşlık davranışı üzerindeki etkisi
Effects of principal leadership and principal-teacher exchange on teachers' organizational citizenship behavior
- Tez No: 290711
- Danışmanlar: DOÇ. DR. MEHMET KORKMAZ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Education and Training
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2011
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gazi Üniversitesi
- Enstitü: Eğitim Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Eğitim Yönetimi ve Denetimi Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 180
Özet
Bu araştırmanın amacı ilköğretim okul müdürlerinin okul yönetiminde gösterdikleri liderlik stillerinin ve müdür-öğretmen etkileşiminin öğretmenlerin örgütsel vatandaşlık davranışı ile ilişkisini belirlemektir. Bu amaçla değişkenler arasındaki ilişki katsayıları hesaplanmıştır. Ayrıca okul müdürlerinin liderlik stilleri ile müdür-öğretmen etkileşiminin öğretmenlerin örgütsel vatandaşlık davranışı üzerindeki etkisi incelenmiştir. Değişkenlerin birbiri üzerindeki etkisini belirlemek için LISREL programı kullanılarak path analizi gerçekleştirilmiştir.Araştırmanın evrenini 2009-2010 eğitim öğretim yılı itibarıyla Ankara ili Altındağ, Çankaya, Etimesgut, Keçiören, Mamak ve Yenimahalle ilçelerindeki ilköğretim okullarına görev yapan 18320 öğretmen oluşturmaktadır. Araştırma 19.02.2010 tarihinde Ankara Milli Eğitim Müdürlüğünden alınan izin ile Mart ? Haziran 2010 tarihleri arasında gerçekleştirilmiştir. İlk aşamada ölçeklerin adaptasyonunu kontrol etmek için 352 kişi üzerinde uygulanan bir pilot çalışma ile geçerlik ve güvenirlik testleri yapılmıştır. Araştırmanın ikinci aşamasında Ankara ili Altındağ, Çankaya, Etimesgut, Keçiören, Mamak ve Yenimahalle ilçelerindeki ilköğretim okulları arasından orantılı tabaka örneklem yoluyla her ilçeden 5 okul olmak üzere seçilen toplam 30 okulda 816 öğretmene anketler uygulanmıştır. 682 anket geri dönmüş, bunlardan 659'u değerlendirmeye alınmıştır. Verilerin toplanmasında yalnızca öğretmen algılarına başvurulmuştur. Okul müdürlerinin liderlik stillerini belirlemek için Bass ve Avolio'nun ?Çok Faktörlü Liderlik Ölçeği?, müdür-öğretmen ilişkisinin niteliğini belirlemek için Liden ve Maslyn'in ?Çok Boyutlu Lider-Üye Etkileşimi?12? ölçeği ve öğretmenlerin örgütsel vatandaşlık davranışını belirlemek Basım ve Şeşen'in Türkçeye uyarladığı ?Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Ölçeği? kullanılmıştır.Bulgular, ilköğretim okul müdürlerinin liderlik davranışlarının dönüşümsel ve etkileşimsel liderlik özelliklerini orta düzeyde yansıttığını ve dönüşümsel liderlikten ziyade etkileşimsel liderlik ile benzeştiğini göstermektedir. Öğretmenlerin orta düzeyde örgütsel vatandaşlık davranışı gösterdiği ve bu davranış düzeyinin cinsiyete göre farklılık göstermezken mesleki kıdeme göre farklılık gösterdiği saptanmıştır. Ayrıca müdürlerin dönüşümsel liderliği ile hem müdür-öğretmen etkileşimi hem de öğretmenlerin örgütsel vatandaşlık davranışı arasında olumlu ve güçlü bir ilişkili bulunmuştur. Müdürlerin etkileşimsel liderliği ile müdür-öğretmen etkileşimi ve öğretmenlerin örgütsel vatandaşlık davranışı arasında ise olumlu ve anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Path analizi de benzer sonuçlar vermiştir. Bu bulgular ışığında okul yöneticileri, yönetici eğitmenleri ve araştırmacılar için birtakım öneriler sunulmuştur.
Özet (Çeviri)
The aim of this dissertation was to find the effects of primary school principals? leadership styles and principal-teacher exchange on organizational citizenship behaviors of teachers working at these schools with these principals. Besides effects of variables on each other relationship between variables was also examined. The level of relationships was studied based on correlation coefficents and effects based on path analysis carried out in LISREL.The universe of the reseach was teachers working at primary schools in six municipal districts of Ankara. Following due legal procedures, research was carried out between March and June 2010. In the first and pilot phase, questionnaires were given to 352 teachers and reliability and validity of batteries were computed. In the second phase quesionnaires were distributed to 816 teachers working at 30 primary schools . Of 682 questionnaires collected back from teachers 659 were considered approppriate for analysis. The first questionnaire was Multi-Factor Leadership Questionnaire (commonly known as MLQ) developed by Bass and Avolio, the second questionnaire was Leader-Member-Exchange Multi-Dimensional Scale-12 (LMX-MDM-12) and the third questionnaire was Organizational Citizenship Scale adapted to Turkish by Basım and Şeşen.Findings show that principals? leadership is moderately transformational and transactional though more transactional than transformational. Teachers display a moderate level of organizational citizenship behavior and although teachers? organizational citizenship behavior levels might show significant variations depending on years of service this variaton is not significant along gender. There exists a significant positive relationship between principals? transformational leadership and both leader-member exchange and teachers? organizational citizenship. The relationship between principals? transactional leadership and leader-member exchange and teachers? organizational citizenship is significant yet negative. Path analysis yielded similar patterns of influence among the same variables. Based on findings suggestions were formulated for principals, principal training staff and researchers.
Benzer Tezler
- Multivariate analysis of school principals' technology leadership competencies, learning school environment and schools' social network structures
Okul müdürlerinin teknoloji liderliği yeterlikleri, okullardaki örgütsel öğrenme ortamı ve örgüt-içi sosyal ağ yapıları arasındaki ilişkinin çok yönlü analizi
KÖKSAL BANOĞLU
Doktora
İngilizce
2019
Eğitim ve ÖğretimMarmara ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MÜNEVVER ÇETİN
- Okul müdürlerinin dönüşümcü liderlik özellikleri ile öğretmenlerin örgüte bağlılık düzeyleri arasındaki ilişki (Bolu-merkez ortaöğretim örneği)
Relationship between school administrators' transformational leadership traits and teachers' organizational commitment levels (Central Bolu-secondary level sample)
FATİH CANBAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Eğitim ve ÖğretimBolu Abant İzzet Baysal ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ AYGÜL OKTAY
- Okul müdürlerinin ruhsal liderlikleri ile okul iklimi arasındaki ilişkinin incelenmesi
Examining the relationship between the mental leadership of school directors and school climate
SELAHATTİN YILDIZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Eğitim ve Öğretimİstanbul Sabahattin Zaim ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ERTUĞRUL ORAL
- Okul müdürü ve öğretmen etkileşiminin karşılıklı bağımlılık kuramı bağlamında incelenmesi
An examination of principal-teacher interaction in the context of interdependence theory
GÜLBAHAR MELİK
Doktora
Türkçe
2024
Eğitim ve ÖğretimGazi ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FERUDUN SEZGİN
- Halk eğitim merkezi müdürlerinin liderlik davranışları ile öğrenen örgüt özellikleri arasındaki ilişki
The relationship between the leadership styles of the public education center principals and characteristics of learning organizations
NİSA ALTUNAY
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Eğitim ve ÖğretimGazi ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET KORKMAZ