Tiyatro çevirisi bağlamında Bernard-Marie Koltès oyunlarının Türkiye'deki dolaşımı
Circulation of Bernard-Marie Koltès? dramas in Turkey as a part of drama translation
- Tez No: 296349
- Danışmanlar: DOÇ. DR. EMİNE BOGENÇ DEMİREL
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Mütercim-Tercümanlık, Sahne ve Görüntü Sanatları, Sosyoloji, Translation and Interpretation, Performing and Visual Arts, Sociology
- Anahtar Kelimeler: çeviri sosyolojisi, çeviri pratiği, tiyatro çevirisi, metin dolaşımı, Bernard-Marie Koltès, Pierre Bourdieu, Patrice Pavis, uyarlanmış kum saati modeli
- Yıl: 2011
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Yıldız Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mütercim Tercümanlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Çeviri Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 404
Özet
Doktora tezi olarak hazırlanan bu çalışmada Batı tiyatrosunda çağdaş klasik olarak kabul gören Bernard-Marie Koltès oyunlarının Türkiye'deki dolaşımı incelenmiştir. Çalışmada, kültürlerarası konumlarıyla birçok benzerlikleri içlerinde barındıran çeviri ve tiyatro, her iki alanın kuramcılarından yararlanılarak oluşturulmuş bir yöntem çerçevesinde ele alınmıştır. Buna göre Fransız tiyatro kuramcılarından Patrice Pavis'in sahnelemeye yönelik tasarladığı ?kum saati? modeli çeviri alanına uyarlanarak uygulanmıştır. Uygulamada Koltès yapıtının çıkış kültüründe ortaya çıkış süreci ile bu yapıtın varış kültüründe yeniden üretimi aşamalı bir biçimde mercek altına alınmıştır. Çeviri incelemesi aşamasında Pavis'in önerdiği ?bir somutlaştırma dizisi olarak çeviri modeli? kullanılmıştır.Tiyatro sanatının özellikleri tiyatro çevirilerinin farklı bir yaklaşımla gerçekleştirilmelerini zorunlu kılar. Bu düşünceden yola çıkılarak, çeviri pratiği bağlamında ele alınan metinler, çeviribilim alanında her geçen gün daha çok önem kazanan çeviri sosyolojisinin öngördüğü araçlardan yararlanılarak irdelenmiştir. Uyarlayıcı olarak tanımlanan eyleyicilerin dolaşıma olan katkıları, uygulama kapsamında birey ve kurum olmak üzere iki düzlemde incelenmiştir. Bu amaçla bir yandan çevirmenler, öteki yandan yayınevleri ve/ya da tiyatro kurumları yetkilileriyle gerçekleştirilen söyleşilerin sağladığı veriler ışığında bir sonuç elde edilmiştir.Uygulamalar sonucunda çevirilerin çoğunlukla her iki alanda bilgi ve/ya da deneyim sahibi ve çeviri süreçlerini gerekçelendirebilen çevirmenler tarafından gerçekleştirildikleri gözlenmiştir. Dolaşımda rol alan tüm eyleyicilerin Koltès metinlerini simgesel sermaye edinme aracı olarak kullandıkları anlaşılmıştır. Ayrıca Türk tiyatrosu ile Batı tiyatrosu arasında yer alan biçimsel, biçemsel ve izleksel farklılıklara karşın, Koltès'in özellikle olgunluk dönemi olarak tanımladığımız yapıtlarının hepsinin çevrildiği, hatta sahnelenmiş kimi oyunların yayımlanmamış olmakla beraber bir kereden çok çevrildiği saptanmıştır. Varılan sonuç, çağdaş Türk tiyatrosunun kat ettiği yolun da bir göstergesi niteliğindedir.
Özet (Çeviri)
The goal of this dissertation is to make a survey of circulation of Bernard-Marie Koltès? dramas in Turkey, which are respected as modern classics in the Western theatre. Translation and theatre, which show similarities in terms of their intercultural positions, are discussed in the light of a methodology developed by the theoreticians of both fields. In this respect, the ?hourglass? model, designed for the purpose of staging by Patrice Pavis, one of the French drama theoreticians, is implemented being adapted to translation. In this study, the emerging process of Koltès? work in the source culture, along with reproduction of this work in the target culture, are put under the lens in a stepwise manner. The ?translation model as a series of concretization? proposed by Pavis is employed in the translation analysis section of the study.The features of theatre require dramas be translated with a different approach. In accordance with this view, the texts analyzed within translation practice are put under the lens by utilizing the means of sociology of translation. The contributions of the agents to circulation are analyzed in terms of both individual and institutional viewpoints within the scope of implementation.The results of the survey indicate that the texts have been translated by translators who are knowledgeable and/or experienced in both areas and who can explain their translation process. It has been understood that all the agents who take part in the circulation have used the Koltès texts as a means of obtainment of symbolic capital. It has also been found out that all the works of Koltès, which belong to his maturity age, have been translated despite the formal, stylistic and thematic differences between Turkish and Western theatre. The result of the study also stands as a sign showing to what extent the modern Turkish theatre has developed in time.Keywords : sociology of translation, translation practice, drama translation, circulation, Bernard-Marie Koltès, Pierre Bourdieu, Patrice Pavis, ?adapted hourglass model?
Benzer Tezler
- Bir yazınsal tür olarak oyun çevirisi: Tennessee Williams'ın The Glass Menagerie adlı eserinin Türkçe çevirilerinin betimlenmesi
Dramatic translation as a literary genre: A descriptive study on turkish translations of Tennessee Williams' The Glass Menagerie
AYŞE ECE DERELİOĞLU ŞEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
Mütercim-Tercümanlıkİstanbul ÜniversitesiÇeviribilim Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. BETÜL PARLAK
- A critical study of the Turkish translations of Samuel Beckett' Krapps's Last Tape and its interpretations within the Turkish theatrical system
Samuel Beckett?in Krapp?ın Son Bandı?nın Türkçe çevirileri ve Türk tiyatro dizgesindeki yorumlarına ilişkin eleştirel bir çalışma
BURÇ İDEM DİNÇEL
Yüksek Lisans
İngilizce
2010
Mütercim-TercümanlıkBoğaziçi ÜniversitesiÇeviribilim Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. JONATHAN ROSS
- Oyun metni çevirisi ve Harold Pinter'in Gitgel Dolap adlı oyununun çevirilerinin incelenmesi
The translation of theatrical texts and a survey on the translations of Harold Pinter's Dumb Waiter
MERİÇ ÖNDER
Yüksek Lisans
Türkçe
2005
Sahne ve Görüntü SanatlarıAnkara ÜniversitesiTiyatro Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SELDA ÖNDÜL
- Tanzimat Dönemi'nde çeviri: Siyasal ve kültürel bir bakış
Translation in Tanzimat reform era: A political and cultural perspective
CEYDA TAŞKIRAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
Mütercim-TercümanlıkKocaeli ÜniversitesiSiyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Bölümü
DOÇ. DR. YILMAZ BİNGÖL
- An analysis of the translation of wordplays in Michael Frayn's Noises Off from a stylistic perspective
Biçembilim açısından Michael Frayn'in Oyunun Oyunu adlı eserinde sözcük oyunu çevirisi
EZGİ YAĞ
Yüksek Lisans
İngilizce
2012
Mütercim-TercümanlıkHacettepe ÜniversitesiMütercim Tercümanlık Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. HİLAL ERKAZANCI