Televizyon yayınlarının kamu malları ve fiyat teorisi açısından analizi
Başlık çevirisi mevcut değil.
- Tez No: 31941
- Danışmanlar: PROF. DR. ESFENDER KORKMAZ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Ekonomi, Radyo-Televizyon, Economics, Radio and Television
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 1994
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İktisat Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 85
Özet
ÖZET İletişim sektöründeki teknolojik ilerleme T.V. yayınlarının iktisadi özelliklerinde önemli değişmelere neden olmuştur. T.V. yayınları önceleri kamusal üretimle sınırlı kalırken, bugün ağırlıkla özel üretime konu olmakta, kamu otoritesi sistemde düzenleyici olarak yer almaktadır. Kamunun gerek doğrudan T.V. kanalı işletmesi gerekse özel T.V. kanallarını düzenlemesi ağırlıkla iktisadi gerekçeler dışındaki nedenlere dayanıyorsa da çalışmamızda yalnızca iktisadi gerekçeler incelenmektedirJBu düzenlemeye iktisadi açıdan baktiğımızda, etkin kaynak dağılımının sağlayan üretim ve fiyat düzeyinin belirlenmesi amaçtır. Toplumsal refah düzeyini maksimize eden miktar ve fiyat düzeyi, kaynak dağılımında etkinliği sağlar. Toplumda bir bireyin refahını azaltmadan, diğerininki artırılamıyorsa, kaynakların etkin kullanımının sınırlarına gelinmiştir. Bu nokta Pareto Optimalite olarak tanımlanır. İkinci bölüm,“Toplumsal Refah Fonksiyonu ve Pareto Optimalite”başlığı altında özel mallarda etkinlik koşullarını incelenmektedir. Fiyatların, gerçek toplumsal fayda ve maliyetleri yansıtmadığı durumda, kaynak dağılımında etkinlik sağlanmaz. Bu fayda ve maliyet ilişkileri dışsallık olarak adlandırılır. Tam rekabet koşullarının varlığında bile, dışsallıklar varsa etkinlik sağlamaz. Bu durum piyasa başarısızlığı olarak adlandırılır. Bireysel maliyet(fayda) ve toplumsal fayda(maliyet) arasındaki fark olan dışsallıkların içerilmesine(internalization) ilişkin üç yaklaşım vardır. Birincisi, vergi ve sübvansiyonlardır. Dış zararın varlığı durumunda, dış zarara yol açan firma ya da birey, fiyatım daha düşük belirler. Toplumsal maliyet ile bireysel maliyet arasındaki fark vergilendirilebilir. Dış yararda ise, toplumsal fayda bireysel faydadan fazladır. Bu durumda mal daha fazla üretilmelidir, bu da sübvansiyonlar aracılığıyla sağlanabilir. İkincisi, mülkiyet haklan yaklaşımıdır. Bu görüş kısaca, dış zarara neden olan firma bundan etkilenen firmayı satın alırsa, etkinlik sağlayıcı fiyat ve miktar düzeyleri elde edilebilir. Eksik piyasalar yaklaşımındadış zarara neden olan malın fiyatının olmaması ele alınır. Eğer bu mal fiyatlandınlırsa -yani piyasası varolursa- etkinlik sağlanabilir. Kamusal malların tüketimde rakip olmama ve dışlanama özellikleri nedeniyle, kaynak dağılımında etkinlik sağlayıcı fiyat ve miktar düzeyinin saptanması özel mallardan farklıdır. Dördüncü bölümde“Kamusal Malların Özellikleri”başlığı altında kamusal mallarının üretilmesindeki etkinlik koşullan ele alınmıştır. Kamu malları, tam kamusal ve yan kamusal mallar olmak üzere iki kısımda incelenmiştir. Tam kamusal mallarda dışlanamama ve tüketimde rakip olmama özelliklerim bir arada bulunur. Kamu mallarının özel mal cinsinden tedariğini ifade eden, etkinlik ve optimalite koşullarım tanımlayan Samuelson koşullarına temel alınmıştır. Dışlanamama özelliği, tam kamu mallarının finansmanına katılmadan yararlanma olarak tanımlanan bedavacı probleminin doğmasına neden olur. Tam bilgiye sahip merkezi plancı tarafından kamu mallannın finasmanın belirlenmesi durumunda, Pareto optimal koşullarının sağlanabileceği Lindahl modeli'nde gösterilmiştir. Bedavacı probleminin varlığını modele sokarak, kamu mallarına ilişkin denge sorunlarını inceleyen Cournot- Nash modeli incelenmiştir. Cournot-Nash modeli Pareto optimaliteden daha düşük bir denge durumunu ifade eder. Yarı kamusal mallarda dışlanamama ve rakip olmama özellikleri bir arada bulunmaz. Kapasite sınırına kadar tüketimde rekabetin olmadığı, ancak dışlamanın olanaklı olduğu mallar grup malı olarak tanımlanır. Grup mallarına ilişkin etkinlik koşulları, grup üye sayısı ile kişi başına faydanın değişmesi arasındaki ilişki temelinde incelenmiştir. Kamu ve özel kesim üretiminlerinde etkinlik sağlayıcı fiyat düzeyinin ne olması gerektiğine ilişkin sorular“Fiyatlandırma ve Düzenleme”başlığı altında incelenmiştir. Kamusal düzenleme özel kesime müdahele anlamına gelir. Bu müdahelenin amacı veri bir fiyat düzeyinden tüketici ve üretici artıklan toplamındaki artışın maksimize edecek yeni bir fiyat kümesine ulaşmaktır. Toplumsal refahı maksimize eden fiyat düzeyinin marjinal maliyete eşit olmasıgerektiği gösterilmiştir. Marjinal maliyete eşit fiyatlama toplumsal açıdan birinci en iyi fiyatlama olarak adlandırılır. Artan ya da azalan maliyetli tekelci(doğal tekel) piyasada marjinal maliyete eşit fiyatlama yapılması durumunda kamusal finansman zorunlu olmaktadır. Bu ise kimi durumlarda olanaklı olmayabilir. Marjinal maliyete eşit fiyatlamanın yapılamadığı durumda, toplumsal açıdan ikinci en iyi fiyatlandırma düzeyi aranmalıdır. Bu fiyat düzeyi toplam maliyetlerin toplama gelirlere eşit olduğu noktadır. Tekel durumunda, talebin fiyat esnekliğinin düşük olduğu piyasada yüksek, yüksek olduğu piyasada da düşük fiyat belirleyerek olabildiğince optimaliteye yaklaşılmasına Ramsey fiyatlandırması denir. T.V. yayıncılığında alt yapı olarak üç temel iletim biçimi vardır. Birincisi, anten yoluyla havadan yapılan yayınlardır. Bu, T.V. yayıncılığının bugün de süren ilk biçimidir. Bu iletim türü iktisadi olarak tam kamu malı özelliği taşır. İkincisi kablolu T.V.' dir. Kablo teknolojisindeki gelişmelerle (fiber-optik kablonun keşfi), kablo üzerinden geniş bantlı yayın yapmak olanaklı hale gelmesi, kablolu yayın şebekesinin genişlemesine neden olmuştur. Üçüncüsü, etkileşimli T.V.(interactive T.V.) projesidir. Etkileşimli T.V.,tek yönlü bir iletişim olmayıp, bireyin de etkin olduğu bir ortamdır. Artık etkileşimli T.V. den yararlanan birey yalnızca izleyici değildir. Etkileşimli T.V. alışverişten banka hesabına, oyunlardan istenilen izlencelerin elde edilmesine kadar pekçok olanağı sunma iddiasındadır. T.V. yayıncılık türleri de reklâm destekli ve aboneli T.V. merkez alınarak incelenmiştir. Reklâm destekli T.V.'nin amacı, izleyicilerin ilgisi çekecek programlar sunmak ve bu izleyicileri reklâmcılara satarak kârım maksimize etmektir. Reklâm destekli T.V. 'de izleyicilere parasal bir maliyet yüklenmez, ancak bir zaman maliyeti vardır. Aboneli T.V. 'de ise, izleyicilere doğrudan bir parasal maliyet yüklenir.“Program Seçiş Teorileri”alt başlığında reklâm destekli T.V.'nin kâr maksimizasyonu amacına yönelik davranışları, oyun teorisini temel alan Steiner veRothenberg modelleri ele alınarak incelerimiştir. Steiner ve Rothenberg modeline ilişkin örneklere de yer verilmiştir. Program seçiş teorileri ele alınarak reklâm destekli ve aboneli T.V.'de kamu mallarının özellikleri açısından etkinlik koşullarının varlığı tartışılmışıtır. Reklâm destekli T.V.'de etkinlik koşullan elde edilemez, fakat aboneli T.V.'de ancak tam fiyat farklılaştırması gibi uygulanabilirliği olmayan koşullarda etkinlik sağlanabilmektedir. Etkinliğin sağlanamaması tatmin edilemeyen izleyicilerin varlığı gösterir. Kamu T.V. yayımcılığının amacı, iktisadi açıdan ele alınarak, tatmin olmayan, izleyebilecekleri yayın bulamayan bireylerin tatminine yönelik; yayın yapılmasıdır. Ancak izleyicilerin istekleri kamu yararına denk düşmeyebilir. Bu iktisadi açıdan bir çelişkidir. Kamu T.V., özel T.V.'larca kârlı bulunmadığı için yayınlanmayan, ancak topluma dış yarar sağlayan eğitim, kültür v.d. yayınlara olan gereksinmesini karşılar. Bu yaklaşıma göre T.V. yayınlarının erdemli mallar(merit goods) olduğu ifade edilir. Bu yayıncılık türlerinin yanısıra, izlence ödemeli T.V. (pay-per-TV), network' \exe de yer verilmiştir. Oligopolistic özelliklere sahip network piyasasında, tutuklunun ikilemi oyunu temel alınarak, kâr maksimizasyonu koşullan incelenmiştir. Sonuç olarak, alt yapı tesisleri oluşturulması kamu kesimince yapılabildiği gibi, kamusal düzenleme altında özel kesim tarafından da üretilebilir. Ancak uydu iletişimi ve kablolu T.V. alt yapısının kurulması büyük sabit sermaye yatırımı gerektirmektedir. Bu doğal tekel oluşması anlamına gelmektedir. Bu tür bir alt yapı kuruluşu ya kamusal üretime dahil edilmeli ya da optimize edici fiyat düzeyleri ile düzenlemelidir. T.V. yayınlan tekelci rekabet ve oligopolistic piyasa özelliklerini taşır. Kamu düzenlemesi, toplam reklâm süresi ve reklâmların yayın sürelerine oranını tespit eder. İzleyicilerin tatmin düzeyim yükseltebilir, tatmin olmayan izleyicilere Kamu T.V. aracılığıyla hizmet sunarak düzenleme yapabilir, kârlı olmayan alanlarda program yayınlayarak daha yüksek bir toplumsal refahsağlayabilir. Kamu T.V.'nin piyasada olması, özel T.V.'lerin izleyicilere yüklediği zaman maliyetini de azaltacaktır.
Özet (Çeviri)
Özet çevirisi mevcut değil.
Benzer Tezler
- Sendika dergilerinde özelleştirme gündemi: Petrol-İş ve Tek Gıda-İş örnekleri
Privatization agenda in union magazines: Examples of Petrol-İş and tek Gıda-İş
GAYE KUAS
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
GazetecilikGalatasaray ÜniversitesiRadyo Televizyon ve Sinema Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. CEREN SÖZERİ ÖZDAL
- TRT'nin televizyon yayınlarının kamu yayıncılığı açısından değerlendirilmesi
Evaluation of the television broadcasting of TRT in terms of public broadcasting
BURAK ÜNLÜ
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
Kamu YönetimiMarmara ÜniversitesiRadyo Televizyon ve Sinema Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ALİ BALABANLAR
- TRT'nin yaygın eğitim amaçlı televizyon yayınlarının (2004-2008) kamu hizmeti yayıncılığı açısından değerlendirilmesi
Evaluation of informal educational television broadcasting of TRT in terms of educational functions aimed at public service broadcasting
DİDEM AYDIN
Yüksek Lisans
Türkçe
2009
Eğitim ve ÖğretimMarmara ÜniversitesiEğitim Bilimleri Bölümü
PROF. DR. ADNAN KULAKSIZOĞLU
DOÇ. DR. CEM PEKMAN
- Türkiye'nin yumuşak güç potansiyelinde televizyon yayınlarının rolü
The role of television broadcasts in Turkey's soft power potential
GİZEM ÜNAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Kamu YönetimiDokuz Eylül ÜniversitesiKamu Yönetimi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ AHMET NAZMİ ÜSTE
- Avrupa'da kamu hizmeti televizyon yayıncılığı: Sorunlar-politilalar, çözümler
Public service television broadcasting in European Union: Problems-solutions
AYŞEN GÜL AKKOR
Doktora
Türkçe
2001
Kamu Yönetimiİstanbul ÜniversitesiAvrupa Topluluğu Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ŞERMİN TEKİNALP