Osmanlı maliyesinde süreklilik ve değişim: Rüsûmât emâneti
Continuity and change in the Ottoman finance: Rüsumat emaneti
- Tez No: 320071
- Danışmanlar: PROF. DR. HATİCE NEŞE ERİM
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Ekonomi, Maliye, Tarih, Economics, Finance, History
- Anahtar Kelimeler: Osmanlı İmparatorluğu, Rüsûmât Emâneti (Gümrük), Süreklilik, Değişim, Customs, Change, Continuity, Ottoman Empire
- Yıl: 2011
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Kocaeli Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İktisat Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: İktisat Politikası Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 382
Özet
Tanzîmât Osmanlı maliye tarihi açısından önceki dönemlere göre farklı özellikler taşıyan bir yeniden düzenlenme dönemi olmuştur. İmparatorluğun devlet yapısı Tanzîmât hareketinden önemli ölçüde etkilendiği için oluşturulan yeni kurumlar geleneksel Osmanlı İmparatorluğu teşkilatında önemli bir değişim meydana getirmiştir. İmparatorlukta devlet işlerinin görüldüğü en üst makam olan Dîvân-ı Hümâyun, zamanla toplanma ve danışma niteliğini kaybederek, II. Mahmut döneminde kaldırılmış, yerini Avrupa örneğine göre kurulan nezâretler almıştır.Maliye nezâreti kurulan bu ilk nezâretler arasında yerini almıştır. Böylece bakanlıklar esasına dayalı merkezi yönetim birimlerinin de temelleri atılmıştır. 1840 yılı sonrasında maliye nezâreti, mali idarenin tek sorumlusu haline gelmiş ve devletin bütün gelir ve giderlerini tek elden idare etme süreci başlamıştır. Maliye nezâretinin kurulmasındaki temel amaç, çoklu hazine yapısına son vererek imparatorluğun gelir ve gider kaynaklarının mümkün olduğunca tek hazinede toplanmasını sağlamak olmuştur. Bu amacın arkasındaki temel düşünce ise taşrada yolsuzlukların ve problemlerin önüne geçerek vergi gelirlerini artırmaktı. Merkezileşmenin temel hedefi ise kurumsal yenilikleri imparatorluğun tümünde uygulama isteğidir.?Osmanlı Maliyesinde Süreklilik ve Değişim: Rüsûmât Emâneti? isimli çalışmada amaç, Osmanlı imparatorluğunda merkezileşme yolunda gerçekleştirilen düzenlemeler çerçevesinde, maliye nezâretinden bağımsız bir rüsûmât idaresinin kurulma aşamalarını gözler önüne sermektir. Böyle bir çalışmayı seçmemizin nedeni, gümrüklerin mukataa olarak örgütlendiği döneme ait özgün gümrük çalışmaları bulunmasına rağmen 19. Yüzyılda merkezileşme sürecinde Osmanlı gümrük teşkilatına dair bir araştırmanın bulunmamasıdır. Çalışmanın sonucunda, gümrüklerdeki merkezileşme operasyonunun 19. Yüzyılın sonunda başarıyla gerçekleştirilmiş olduğu görülmüştür.
Özet (Çeviri)
Tanzîmât, has emerged as a re-arranging period which carries different features; comparing to previous periods in Ottoman history of finance. The state structure of the Empire was definitely affected by the Tanzîmât reforms and these changes leaded new institutions which transformed traditional organization structure of Ottoman Empire. The superior institution which is responsible for all state affairs; Divan-ı Hümayun, had lost its assembling and consulting characteristics, and was eliminated by Mahmut II, and replaced by ministriel units as in European contemparies.Ministry of Finance is one of the ministries established. That also leaded the way for ministry oriented centralised administration for the state. After 1840, Ministry of Finance became the sole authority for finance management. Besides, all the incomes and expenses of the state were administrated through the Ministry alone. The purpose for establishing the Ministry of Finance, was to end the multi-treasurial structure of the Empire?s finance structure and to collect the resources of income and expense under the one and only treasury. The essence of this transformation was to prevent the bribe at the provences and so, to increase the tax incomes. The real aim of the centralization was the willingness to implement the institutional reforms throughout the whole Empire.The purpose of this study, is to reveal the stages of the foundation of an independent customs (rüsûmât emâneti) from ministry of defence under the framework of the re-organization of the Ottoman empire for centralisation aims. The reason for this study, is the lackness of a study regarding the 19th century Ottoman Custom Organization during the process of centralization, although original custom studies exist for the periods that customs were organized as financial units (mukataa). Last but not least, this study showed that the aim of centralising the customs was achieved succesfully by the end of 19th century.
Benzer Tezler
- Türkiye'de Sayıştay'ın mahalli idareler üzerindeki denetimi
Başlık çevirisi yok
İBRAHİM ÖZKARCI
Yüksek Lisans
Türkçe
1994
İşletmeİstanbul ÜniversitesiMaliye ve Mali Yönetim Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ÖNCEL TARKAN
- Osmanlı Mısır'ında bir yerel hazine örneği 'Keşufiyye' (1711-1795)
An example of local treasure in Ottoman Egypt 'Kushufiyah' (1711-1795)
OSMAN ONUR GENÇ
- II.Meşrutiyet dönemi Osmanlı maliyesi
The Ottoman finance at the second costitional period
MUHARREM ÖZTEL
- Atâullah Mehmed Efendi'nin (ö. 1127/1715) Mecmûa-i Atâiyye'sinde Müftâ Bih Meseleler (Molla Hüsrev'in Düreru'l-Hukkâm Şerhu Gureri'l-Ahkâm adlı eseri ile mukayeseli olarak aile hukuku Örneği)
Favored legal opinions (Mutfā bih) in Ataullah Mehmed Efendi's Majmuāt al-Ataiyya (The example of family law in comparison with Molla Husrev's Düreru'l-Hukkâm Şerhu Gureri'l-Ahkâm)
ENES ERDOĞAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
DinYalova ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. PEHLUL DÜZENLİ
- Osmanlı maliyesinde esham uygulaması (1775-1840)
The Adoption of the esham system in the Ottoman finance (1775-1840)
HACI VELİ AYDIN