Demokrat Parti Dönemi Atatürk imajı: 1950-1960
The image of Atatürk During The Demokrat Parti regime: 1950-1960
- Tez No: 322052
- Danışmanlar: PROF. DR. VAHDETTİN ENGİN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Siyasal Bilimler, Türk İnkılap Tarihi, Political Science, History of Turkish Revolution
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2012
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Marmara Üniversitesi
- Enstitü: Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 225
Özet
Atatürk'ün vefatından sonra Cumhurbaşkanı seçilen CHP genel başkanı İsmet İnönü, 1950 seçimlerine kadar bu görevde kalmıştır. ?Milli Şef? unvanını da alan İnönü dönemine, 2. Dünya Savaşı ve bu savaşın her bakımdan Türkiye'ye yansıması damgasını vurmuştur. CHP'nin, savaş sırasında uyguladığı ekonomik politikalar ve halkın büyük bir kesiminin yaşadığı zorluk ve sıkıntılar halkı bunaltmış, başına gelen her türlü olumsuzluğu artık sadece ?hükümetten? değil, onunla bir olan CHP'den ve hepsinin üstünde olan İnönü'den bilen halk, yaşananlardan sorumlu olarak kimi görüyorsa onu ilk fırsatta değiştirmeye çalışmıştır.2. Dünya Savaşı'nın sona ermesinden sonra Dünya'da esen demokrasi rüzgârları Türkiye'yi de etkilemiş, İnönü'nün yolu açması ve parti içinde beliren muhalefetin etkisi ile Türkiye'de çok partili hayatın tekrar başlamasını sağlayacak siyasi gelişmeler yaşanmıştır. CHP'nin Çiftçiyi Topraklandırma Yasası'nı gündeme getirmesi, tartışmaları da beraberinde getirmiş, bu yasaya muhalif olan Celal Bayar, Adnan Menderes, Fuad Köprülü ve Refik Koraltan ?Dörtlü Takrir? adı verilen muhalefet belgesini yayınlamıştır. Dörtlü Takrir, DP'nin kurulmasının yolunu açması bakımından önemlidir. CHP'den bir süre sonra bağlarını koparan Dörtlü Takrir sahipleri 1946 yılında Demokrat Parti'yi kurarak başına da Celal Bayar'ı getirmişlerdir.21 Temmuz 1946'daki seçimlerde çeşitli nedenlerle istediği sonucu alamayan DP, seçim kanununda yapılan değişikliklerden sonra 14 Mayıs 1950'de yapılan seçimlerden büyük bir zafer ile çıkmış ve iktidar olmayı başarmıştır. Cumhurbaşkanlığı'na Bayar'ın, Başbakanlığa Menderes'in getirildiği DP'nin iktidar olması literatüre ?Beyaz İhtilal? olarak girmiştir. Artık Türkiye'de yeni bir dönem başlamıştır.DP, Parti Programı ve Hükümet Programlarında Atatürk'e yer vermemiş, Atatürk ilkeleri ise yerini almıştır. DP'nin I. Hükümet Programında, Atatürk'ün de yer aldığı eski meclislerin tümünü milli iradenin tam ve serbest tecellisi dışında sayan ve 14 Mayıs seçimlerini Cumhuriyet Tarihinde yapılan en büyük inkılâp olarak niteleyen ifadelerin yer alması ve Menderes'in inkılâpları millete mal olmuş ve millete mal olmamış şeklinde ayırması, tepkilere neden olmuştur.DP'nin iktidara gelişi, oluşan özgürlük havası, Atatürk, demokrasi, rejim ve inkılâp karşıtlarının da seslerini yükseltmelerine neden olmuştur. Atatürk ve rejim aleyhtarları seslerini yükseltmeyi demokrasinin bir sonucu olarak görmüşler ve bunu dile getirmekten kaçınmamışlardır. Bu düşüncede olanlar toplumda görüldüğü gibi mecliste de yer almıştır. TBMM'de DP'nin Hükümet Programının okunması sırasında bazı vekillerin konuşmaları, Atatürk'ü Koruma Kanunu'nun TBMM'de tartışılması sırasında bazı vekiller tarafından söylenen sözler, dönemin muhalefet partilerinden biri olan MP'nin kongrelerinde parti içi istifalara ve partinin kapatılmasına neden olan Atatürk aleyhtarlığı, basında uzun zaman gündemi meşgul etmiş, toplumu, gençliği ve basını tedirgin etmiştir.DP iktidarı döneminde Atatürk ve inkılâplar aleyhtarlığı sadece düşünce ve sözle sınırlı kalmamış, eyleme de dökülmüştür. İlki Şubat 1950'de Kırşehir'de olmak üzere Atatürk büst ve heykellerine yapılan saldırılar artmış, bu durum gençliği ve toplumu çok etkilemiş ve tepkiyle karşılanmıştır. Hükümet bu saldırıları ancak büyük tartışmalar sonucunda çıkarttığı Atatürk'ü Koruma Kanunu ile önlemeye çalışmıştır.DP iktidarının ilk 4 yılı, doğrudan veya dolaylı yoldan Atatürk konusundaki tartışma ve uygulamalar bakımından daha sonraki yıllara göre daha yoğun bir gündeme sahip olmuştur. İktidara gelişin hemen ardından Atatürk'ün resminin devlet dairelerine, para ve pulların üstüne, dersliklere tekrar konulması, Atatürk'ün büst ve heykellerine saldırılar yapılması, Atatürk Kanunu'nun çıkarılması, 1924 Anayasası'na dönüş, Halkevleri'nin kapatılması, CHP'nin mallarının hazineye devri, Atatürk aleyhinde gazete ve dergilerde yazılar yazılması, MP'nin kongrelerindeki Atatürk aleyhtarlığı ve bu partinin kapatılması DP'nin ilk 4 yıllık dönemindeki gündeminden bazılarıdır.DP dönemi, üniversite gençliğinin ve toplumun çeşitli fikir hareketleri bakımından çok aktif olduğu bir dönemdir. Atatürk, rejim ve inkılâplar aleyhinde faaliyetlerde bulunan tarikatlar ve gençlik örgütleri olduğu gibi bireysel olarak da gazete ve dergilerde yazdıkları yazılarla da tepki toplayan yazar ve hatta vekiller olmuştur. Atatürk ve inkılâplar aleyhindeki her durumda gençlik ve toplumsal örgütlenmeler yayınladıkları protestolar, beyannameler, düzenledikleri mitingler ile seslerini duyurmuşlardır. Daha sonradan ise iktidarın çıkardığı kanunlar neticesinde daha pasif hale gelmişlerdir.
Özet (Çeviri)
Following the death of Mustafa Kemal Atatürk, the leader of the CHP (Republican People?s Party), İsmet İnönü, was elected as president and remained in power until the elections in the 1950. The era of İnönü, who came to be known as the Milli Şef (National Chief), was marked by the Second World War and its effects on the country. The people of Turkey were overwhelmed by the economic policies brought in by the CHP during the war and by the hardships suffered by a large proportion of the population. The people, who saw every difficulty that they encountered as the fault not just of ?the government? but of the CHP government, and above all of İnönü as its leader, took the first opportunity to change what they saw as the cause of their problems.The rise of democracy throughout the world after the end of the Second World War also had its effect on Turkey. With the effects of emergent opposition within the party, and under the initiative of İnönü, political developments came about that ensured the revival of the multi-party system in Turkey. The introduction of the land distribution bill by the CHP also brought debates on the topic, and Celal Bayar, Adnan Menderes, Fuad Köprülü and Refik Koraltan who opposed the bill published a memorandum, known as the Dörtlü Takrir (The Memorandum of the Four), stating their opposition. The Dörtlü Takrir paved the way for the establishment of the Democratic Party (DP). Shortly afterwards the publishers of the Dörtlü Takrir broke their ties with the CHP and, in 1946, established the DP with Celal Bayar as its leader.For various reasons the DP did not achieve the results it had hoped for in the elections on 21 July 1946 but, following the changes to the electoral law, came to power with a great victory on 14 May 1950. The DP?s rise to power, with Bayar as President and Menderes as Prime Minister, came to be known as the Beyaz İhtilal (White Revolution). Turkey was now entering a new stage in its history.The DP did not mention Atatürk in its manifesto or government programmes but did, however, give space to the principles of Atatürk. Statements in the DP?s First Government Programme that considered all of the old assemblies, of which Atatürk was a member, as outside the ?full and free manifestation of national will? and defining the elections of 14 May as the biggest reform in the history of the Turkish Republic as well as Menderes? division of the reforms into those embraced by the public and those not embraced by the public, brought about strong reactions.The atmosphere of freedom brought by the coming to power of the DP also caused those who opposed Atatürk, democracy, the regime and reforms to raise their voices. Opponents to Atatürk and the regime saw democracy as a chance to raise their voices and did not shy away from expressing their opinions. Opposition was found not only in the general public but also in the parliament. For a long time the Turkish press focussed on events such as the speeches of some ministers when the DP?s Government Programme was read out at the Grand National Assembly (TBMM); the words spoken by some ministers during discussions of the Law on the Protection of Atatürk; and the opposition to Atatürk that led to resignations within the Millet Partisi (Nation Party, hereafter referred to as MP), one of the opposition parties of the time, at the party congresses and to the eventual closure of that party. These events were greatly unsettling to the youth and the press of the country.During the DP government?s time in power, opposition to Atatürk and reforms did not remain with simple thoughts and words but was also shown through actions. Attacks on busts and statues of Atatürk, the first of which occurred in Kırşehir in February 1950, increased, greatly affecting the Turkish youth and society and causing great reactions. The government tried to find a solution to these attacks with the Law on the Protection of Atatürk that was introduced only after great debate.Debates and actions related, either directly or indirectly, to the subject of Atatürk filled the DP?s agenda much more heavily in the first four years of government compared to the years that followed. Some examples of items that filled the DP?s agenda during its first four years in power were, immediately after coming to power, Atatürk?s photo was again placed in government offices, classrooms and on money and stamps; attacks on busts and statues of Atatürk; the introduction of the Law on the Protection of Atatürk; the return to the 1924 Constitution; the closure of the Halkevleri; the publication of anti-Atatürk articles in newspapers and magazines; opposition to Atatürk at the MP congresses and the closure of the MP.The DP?s time in power was an active period for university students and the general public regarding various ideological movements. There were organisations and youth groups that were involved in activities against Atatürk, the regime and reforms, and also individual writers and even ministers who published controversial articles in newspapers and magazines. With every incident against Atatürk and the reforms, youth and social organisations raised their voices with protests and rallies and the publication of manifestos. However, after the laws introduced by the government, these organisations took on a much more passive role.
Benzer Tezler
- Türk basınında Osmanlı algısı (1950-1954)
Ottoman perception in the Turkish press (1950-1954)
MUSTAFA ZENGİNBAŞ
- Demokrat Parti dönemi liselerde tarih eğitimi üzerine bir araştırma
A research on history education in high schools in the Democrat Party period
BÜLENT KORKMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2005
TarihSelçuk ÜniversitesiOrtaöğretim Sosyal Alanlar Eğitimi Ana Bilim Dalı
Y.DOÇ.DR. MEHMET KANDIR
- Demokrat Parti Dönemi din eğitimi 1950-1960
Reli̇gi̇ous educati̇on i̇n the Peri̇od of Democrati̇c Party 1950-1960
AYDAN AYDEMİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
DinÇanakkale Onsekiz Mart ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ABDULLAH AKIN
- Demokrat Parti dönemi'nde Kayseri (1950-1960)
Kayseri in the period of the Democrat Party (1950-1960)
MURAT AKGÜMÜŞ
- Eğitim politikası ve Demokrat Parti Dönemi
Education policy and the term of Democratic Party
YILMAZ TOZAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
Eğitim ve ÖğretimBeykent Üniversitesiİşletme Yönetimi Ana Bilim Dalı
DR. KUBİLAY ÇİMEN