Türkiye Türkçesinde soru sözcükleri
Interrogatives in Turkish
- Tez No: 327744
- Danışmanlar: PROF. DR. MEHMET ÖZMEN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Dilbilim, Türk Dili ve Edebiyatı, Linguistics, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2012
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Çukurova Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Yeni Türk Dili Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 366
Özet
Bu çalışmada, Türkiye Türkçesinde kullanılan soru sözcükleri incelenmiştir. Hangi, kaç, kaçıncı, kim, nasıl, ne, neden, nere, nerede, nereden, nereye, nice, niçin ve niye, Türkiye Türkçesinde kullanılan soru sözcükleridir. Yapısal ve anlamsal boyutlarıyla değerlendirilen soru sözcüklerinin malzemesini, Türkiye Türkçesini temsil eden, farklı yazarlara ait 27 eser oluşturmuştur.Çalışma, beş bölümden oluşmuştur. İlk bölümde yer alan Giriş'in ardından, soru sözcükleri, ikinci bölümde sözcük türü, üçüncü bölümde sözdizimi, dördüncü bölümde anlam bakımından değerlendirilmiştir. Çalışmanın son kısmını ise Sonuç oluşturmuştur.Birinci bölümde, çalışmanın tanıtımı yapılarak konu, kapsam, yöntem ile amaçlar ortaya konmuş; soru kavramı değerlendirilmiş, tümcenin işlevsel sınıflandırmasında sorunun yeri ile sorunun bir bildirmeden ayrıldığı ölçütler üzerinde durulmuştur. Bugüne kadar soru türlerine olan yaklaşımlar sıralandıktan sonra, Türkçedeki soru türleri incelenmiştir. Bu bölümde ayrıca, geçmişten günümüze soru sözcüklerinin anlamları ve yaşadığı anlam değişimlerini gösteren örnekler verilmiştir.İkinci bölümde, soru sözcükleri, sözcük türü bakımından değerlendirilerek, zamir, sıfat ve zarf işlevinde kullanılışlarına göre sınıflandırılmıştır.Sözdizimsel bakımdan değerlendirilen soru sözcükleri, çalışmanın üçüncü bölümünde yer alır. Bu bölümde soru sözcükleri, fiilimsi grubunda yer alıp almamaları bakımından iki temel gruba ayrılarak incelenmiştir. Soru sözcüğü içeren fiilimsi grubu ayrıca, yükleme ya da fiilimsi grubuna bağlanmaları bakımından iki alt grupta ele alınmıştır.Soru sözcüklerinin anlam özelliklerinin değerlendirildiği dördüncü bölümde, önce, soru sözcüğü içeren tümcelerin bağlamla, dil dışı unsurlarla ve anlamla olan ilişkisi sorgulanmış, ardından soru sözcüklerinin anlamsal işlevleri ele alınmıştır. Bu bölümde soru sözcüklü tümceler, doğrudan ya da dolaylı soru olmaları bakımından iki ana gruba ayrılmıştır. Soru sözcüklü tümceler gerçek ya da sözde oluşlarına göre önce iki grupta, ardından olumlu ve olumsuz anlamları bakımından dört grupta değerlendirilmiştir. Tümcelerin içerdiği anlamlar, bu sınıflandırmanın ardından belirlenmiştir. Soru sözcüklerinin soru anlamı taşımadan çeşitli yapılar ve kalıp ifadeler içinde kullanıldığı görülmüştür. Bu bölümde soru sözcüğü olup da soru anlamı taşımayan kullanımlara da yer verilmiş, şartlı tümcelerdeki soru sözcükleri ile soru sözcüklerindeki sözlükselleşmeler ve deyimselleşmeler değerlendirilmiştir.Çalışmanın beşinci ve son bölümünü oluşturan Sonuç'ta, her bölümde yapılan sınıflandırmalar sonucunda elde edilen sayısal verilerin dökümü yapılmış, soru sözcüklerinin kullanım sıklığı ortaya konmuştur.
Özet (Çeviri)
In this study, interrogatives have been investigated in Turkish. Hangi, kaç, kaçıncı, kim, nasıl, ne, neden, nere, nerede, nereden, nereye, nice, niçin, niye are used in Turkish as interrogatives. Provisions of interrogatives have been selected among 27 works of different authors and evaluated by grammatical and semantic dimension.This study contains five parts. First part contains Introduction. Interrogatives have been evaluated by word class in second part, by syntax in third part, by semantics in fourth part. Last part of the study is Conclusion.In the first part, this study has been descriped by exhibiting subject, content, method and aims. Also concept of question has been evaluated. Placement of question in functional classification of sentence and characteristics to differantiate question from statement have been emphasized. After the approaches to the types of questions have been arranged, types of questions have been examined in Turkish. Also meanings of interrogatives and changes of those meanings, including their examples, from the beginning till today have been examined in this part.In the second part, interrogatives have been evaluated by word class. Interrogatives have been classified by usage as pronoun, adjective and adverb.In the third part of study contains interrogatives by syntax. Interrogatives have been examined in two basic groups; finite clause and non-finite clause. Non-finite clause which includes interrogative has been examined in two ways as well by how it related with predicate and non-finite clause.In the fourth part of the study, semantic characteristics have been evaluated. First, sentences which include interrogatives have been questioned their relations by context, by non-linguistic elements and meanings, then follows by semantic functions of interrogatives. Sentences with interrogatives are divided in two main groups as direct or indirect questions in this part. Sentences have been evaluated in two groups as literal or rhetoric, then it has been evaluated in four groups as affirmative and non-affirmative. Meanings of the sentences have been detected after this classification. Interrogatives have been seen in different usages without having question meanings. This part includes examples of interrogatives which do not have question meanings, interrogatives in conditional clauses, lexicalizations and idiomaticalizations of interrogatives.The fifth and the last part of the study, Conclusion, contains the quantitative results from all the classifications in all parts and exhibits the frequency of using the interrogatives.
Benzer Tezler
- Türkiye Türkçesinde soru sözcüklerinin çekim morfolojisi
Inflectional morphology of question words in Turkish
AİYM KUZENBAYEVA
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Türk Dili ve EdebiyatıAnkara ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. PAŞA YAVUZARSLAN
- Irak Türkmen Türkçesinde soru
Question in Irak Turkmen Turkish
NOOR YALMAZ NOORALDEEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DilbilimÇukurova ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ NİGAR OTURAKÇI ORBAY
- Türkiye Türkçesinde ad, sıfat ve zarflar arasındaki dizimsel ilişki
Syntagtical relationship between nouns, adjectives and adverbs in modern Turkish
MEHMET YILMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Türk Dili ve EdebiyatıMersin ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HÜRRİYET GÖKDAYI
- Türkiye Türkçesi ile Özbek Türkçesinde onay ve ret ifadeleri
The expressions of approval and rejection in Turkey and Uzbek languages
ULUKBERDİ PARDAEV
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
DilbilimOndokuz Mayıs ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MEDİHA MANGIR
- Türkiye Türkçesinde yüklem
Verb in Turkish of Turkey
ZAFER SEYHANLI
Yüksek Lisans
Türkçe
2009
DilbilimAfyon Kocatepe ÜniversitesiTürk Edebiyatı Bölümü
PROF. DR. ERDOĞAN BOZ