Cumhuriyet Döneminde halkevlerinin eğitim ve tarih çalışmaları 1932-1951: Akdeniz bölgesi örneği
Historical and educational studies of public houses during 1932-1951 Republic age of Turkey: The Mediterrenean region sample
- Tez No: 330182
- Danışmanlar: PROF. DR. BÜLENT ÇUKUROVA
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Education and Training
- Anahtar Kelimeler: Halkevleri, Adana, Burdur, Mersin, Antalya, Isparta, Hatay, Kahramanmaraş, Halk Eğitimi, Tarih, Eğitim, public houses, Adana, Burdur, Mersin, Antalya, ısparta, Hatay, Kahramanmaraş, public education, History, Education
- Yıl: 2012
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Çukurova Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İlköğretim Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 327
Özet
Halk Eğitimi ihtiyacı bütün toplumlarda ilkçağdan itibaren sezilmiş ve bu ihtiyacın çeşitli etkinliklerle giderildiği tarih sayfalarına yansımıştır.Türk siyasi ve kültür yaşamında ise Halk Eğitimi ihtiyacı geleneksel yapısı içerisinde devam ederken, devletin oluşturduğu kurumlar aracılığıyla planlı ve kontrollü bir şekilde karşılanmaya da çalışılmıştır. Bu bağlamda özellikle Anadolu Selçuklu ve Osmanlılarda Ahilik, Loncalar, Terbiye ocakları ve Medreseler bu devlet kurumlarına örnek verilebilir. Yakın tarihimizde ise; Türkiye Cumhuriyeti Devleti'nin kurulduğu 1923 yılından itibaren Mustafa Kemal Atatürk her fırsatta belirttiği gibi eğitime önem vermiş, ülkenin gelişmesinin ve çağdaşlaşmasının tek yolunun eğitimden geçtiğini belirterek, eğitim alanında önemli adımlar atmıştır. Özellikle de bu alanda Halk Eğitimine ayrı bir önem vermiştir.Örgün eğitim kurumlarında verilen eğitimin belli bir yaş grubuna hitap etmesi ve okul dışında eğitim amaçlı kullanılacak iletişim araçlarının az olması ve benzeri gibi nedenler, halk eğitimi için özel bir yapılanmaya gidilmesini zorunlu kılmıştır.Ülkenin okur-yazarlığı bir seferberlik haline getirmeyi ve %100'lük bir okur-yazarlık seviyesine ulaşmayı amaçlaması da halk eğitiminin yaygınlaştırılması çabalarının başkaca nedenleri olarak sıralanabilir. Bu amaçla, 1928'de yeni harflerin kabulünden sonra Atatürk'ün önderliği ile Millet Mektepleri açılmıştır. Bu halk eğitimi hareketinde bütün öğretmenlerle birlikte birçok aydın da seferber olmuştur. Seferberlik ruhunun verdiği heyecanla ve yeni harflerin sağladığı kolaylıkla kısa bir zamanda, az bir masrafla milyonlarca vatandaşa okuma-yazma öğretilmiştir. Bunun yansıra halk eğitimi kapsamında sayılabilecek birtakım bilgiler de halka verilmiştir.Halkevleri halk eğitimi yapmak, halkı ortak kalkınma çabalarına yöneltmek amacıyla Atatürk tarafından kurulmuş olan kurumlardır. Atatürk ilkelerinin halka anlatılması, halkın imtiyazsız, sınıfsız bir kitle halinde kaynaştırılması, halkevlerine bir görev olarak verilmiştir. Halkevleri, sınıf, yaş ve seviye farkı gözetmeksizin, kadın erkek tüm yurttaşların serbestçe girip yararlanabileceği birer kültür ve eğitim merkezleri halinde gelişmiştir. Ulusu bilinçli, birbirini anlayan, birbirini seven, ulusal ülküye bağlı bir topluluk haline getirmek için teşkilatlanan halkevlerinin Atatürk devrimi değerlerinin halk tarafından korunmasına, yayılmasına, benimsenmesine çalışması amaçları arasındadır.Devrimleri yaymak, kökleştirmek, halkı kültürel açıdan geliştirmek amacıyla 1932'de Halkevleri kurulmuştur. Akdeniz bölgesinde açılan halkevleri de bölgedeki halkın toplumsal ve kültürel açıdan gelişmesini sağlamıştır.Kısa zamanda ülke çapındaki okuma yazma oranında artış ve halkta görülen büyük değişime ve gelişme Halkevlerinin başlatmış olduğu halk eğitimi faaliyetlerinin başarısını ortaya koymuştur. Toplumun gelişmesini sağlayan bu kadar önemli bir kurumun geçmişi üzerine derinliğine, tarafsız bir araştırma ve çalışmanın günümüz eğitimi ve gelecekte yapılacak eğitim çalışmaları için de faydalı olabileceği düşünülmüştür. Şimdiye kadar Halkevleri ve Adana Halkevi konularında çalışmalar yapılmasına rağmen; Akdeniz Bölgesi'ndeki Halkevlerinin Eğitim ve Tarih faaliyetlerini kapsayan bir çalışmaya rastlanmamıştır.Bu çalışmada Halkevlerinin 1932-1951 yılları arasında Eğitim ve Tarih Çalışmaları ile Akdeniz Bölgesi'ndeki Halkevinin Eğitim ve Tarih çalışmaları ele alınmıştır. Ayrıca 1932-1951 yılları arası Halkevlerinin Halk Eğitim Çalışmaları derinlemesine incelenmiş, Türk halkına olan katkıları üzerinde durulmuştur.Önce 14 ilde açılan Halkevleri, 1939 yılında sayı olarak 373'e ulaşmıştır. Halkevi açılmayan küçük yerleşim birimlerinde de halk odaları açılmıştır. 1950'de yurt çapında 63 ilde ve kimi ilçelerde çoğunun binası kendisinin olan 478 Halkevi ve 4.332 halk odası vardı.1945 yılında Halkevleri'nin irili ufaklı 35 yayın organı vardı. Aylık veya on beş günlük yayınlanan bu dergiler Türkiye'nin en önemli imzalarını sayfalarında toplamışlardır. Ankara Halkevi tarafından yayınlanan Ülkü, İstanbul Eminönü Halkevi'nin yayınladığı Yeni Türk, İzmir Halkevi'nce yayınlanan Fikirler Türkiye çapında okuyucuya sahipti. Küçük taşra illerinde ise Halkevi dergileri şehrin tek kültür organıydı.Akdeniz bölgesinde açılan halkevlerinden Antalya Halkevi 24 Haziran 1932 tarihinde, Adana, Mersin ve Isparta Halkevleri 24 Şubat 1933 tarihinde, Maraş Halkevi 20 Şubat 1934 tarihinde, Burdur Halkevi 22 Şubat 1935' de, Hatay Halkevi 25 Temmuz 1939 tarihinde açılmıştır.Akdeniz bölgesinde toplam 48 halkevi 435 halkodası açılmış bu kurumlar önemli çalışmalar gerçekleştirmişlerdir. İl ve ilçe merkezlerinde halkevleri açılmış, köy ve beldelerde halkodaları açılmıştır.İlk kurulan halkevleri arasında yer alan Akdeniz Bölgesi'ndeki halkevleri bölge için kalıcı etkisi olan çalışmalar yürütmüşlerdir.Bu çalışmada 1932-1951 yılları arasındaki Halkevleri'nin halk eğitim çalışmaları incelenmiş olup toplumsal aydınlanmaya ve bilinçlenmeye olan katkıları genel olarak eğitim ve tarih çalışmaları açısından değerlendirilmiştir. Akdeniz Bölgesi Halkevlerinin eğitim ve tarih çalışmaları ise daha ayrıntılı olarak incelenerek raporlaştırılmıştır.Bu nedenle Halkevleri'nin bu kapsamlı etkinlikleri içinde çalışma alanımız ?Halkevlerinin Tarih ve Eğitim Çalışmaları-Akdeniz Bölgesi Örneği? (Adana, Mersin; Antalya, Isparta, Burdur, Hatay, Kahramanmaraş illeri) ile sınırlıdır.Yakın Türk tarihindeki halk eğitim kurumlarını ve bu kurumların çalışmalarının ortaya konulması, tarihin geleceğe ışık tutan özelliğinden dolayı önemli bulunmuştur. Bir tarihi sürecin hangi koşullarda, ne şekilde başlayıp hangi aşamalardan geçerek günümüze ulaştığının bilinmesi, bugünkü ve gelecekte yapılacak çalışmalara rehberlik edecektir. Ayrıca geçmişteki halk eğitimi çalışmalarının bilinmesi, bugünkü Halkevi ve Halk Eğitimi faaliyetlerinin düzenlenmesine yardımcı olacağı düşünülmüştür.
Özet (Çeviri)
In all societies; public education need was perceived from first era and this need met by various activities reflect in the pages of history.While public education need continues with its traditional way in Turk politic and cultural life, institutions created by state was planned and also studied in a controlled way. In this context, especially the Anatolian Seljuks, and Ottomans, Akhi, guilds, and Madrasah Education centers are examples of these state institutions. In recent history, Since the foundation of Turkey Republic state in 1923, Mustafa Kemal Atatürk gave importance to education by pointing out at every opportunity that the only way to modernization of the country and the development of education depend on education and he took important steps about this. Especially he took into consideration public education in this area.Addressing of formal education provided in educational institutions to specific age group and inadequacy of communication tools used for training out of the school, and similar reasons necessitated the need for a special structure.Country?s bringing into literacy to a campaign and aiming to reach %100 literacy levels can be listed as the other reasons to promote public education efforts. With this purpose, after the adaption of new letters in 1928, state schools opened with the leadership of Atatürk. All teachers and many intellectuals mobilized in this public education movement. With the enthusiasm of mobilization spirit and convenience of provided by new letters, millions of citizens have been taught to read and write in a short time and with an inexpensive way. Additionally, some information considered within the scope of public education is given to the public.Public houses founded by Atatürk are institutions which are aimed to realize public education, to direct people common development efforts. Duties of public houses are explaining the Atatürk principles to the public, and integration of people without any privilege and class difference. Public houses were developed as culture and education centers which were available and free to all citizens disregard to class, age, level and gender. Public houses were organized to bring the conscious, understanding and loving each other, and on the national ideals citizens together and were aimed protection, enlargement, adoption of Atatürk?s revolution values. Public houses was founded to spread, ingrain revolution and to develop society culturally in 1932. Public houses have been useful cultural and educational institutions. Public houses opened in the Mediterranean region have provided development of citizens socially and culturally.Increase in the rate of literate citizens, change and development throughout the country reveal the success of public education activities initiated by public houses. Researching this important institution?s history deeply and neutrally will be fruitful for the future?s public houses and today?s public education. Although there are studies about public houses and Adana public house to date, the studies including public houses? education and history studies; and the Mediterranean region public houses? education and history activities has not been found.At this study, public houses? education and history studies in 1932-1951; and Mediterranean region public houses? education and history studies are discussed. Additionally, the studies about education and history between 1932-1951 periods are examined deeply and focused their contributions on Turk people.Firstly, public houses which are 14 rose to 373 in 1939. Also, in small settlements, public rooms were opened instead of public houses. In 1950 there were 478 public house and 4332 public room in 63 provinces and some distinct throughout the country.There were 35 large and small broadcasting centers in 1945. These magazines published monthly or fifteen-day collected most important signatures on their pages. Ülkü published by Ankara public house, Yeni Türk published by İstanbul Eminönü, and Fikirler published by İzmir public house had readers throughout the Turkey. In small provincial town, Public house magazines were single culture tool.The public houses in the Mediterranean region, Antalya public house 24 June 1932, Adana, Mersin and Isparta public houses 24 February 1933, Maraş public house 20 February 1934, Burdur public house 22 February 1935, and Hatay Public house 25 July 1939 were opened.Totally, in Mediterranean region, 48 public houses and 435 public rooms were opened and these institutions realized significant studies. Public houses were opened in cities and the countries and public rooms were opened in villages and towns.The Mediterranean region public houses are among the first public houses and they executed lasting effect studies.In this study in 1932- 1951 public houses? public education studies are examined and contributions to social enlightenment and consciousness with aspects of history and education are evaluated in general. Public houses in the Mediterranean region studies about history and education are reported in detail.So, our study area ın these comprehensive activities of public houses is limited as ?public houses history and education studies- the Mediterranean region sample? (Adana, Mersin, Antalya, Isparta, Burdur, Hatay, Kahramanmaraş cities).Putting forth of public houses in the close Turk history and their studies are found important for the feature of shedding light on the future. Knowing this historical process? conditions, beginning, and stages coming now will guide to today?s and future?s studies. Additionally, knowing public education studies in the past will help to organization of today?s public houses and public education activities.
Benzer Tezler
- Türkiye'de tarih bilinci oluşmasında halkevlerinin rolü
The Role of the public hose in the development of Turkey's historical consciousness
SERAP TAŞDEMİR
- Ege bölgesi halkevi dergilerindeki edebi ve kültürel muhteva üzerine bir inceleme
A Research on literary and cultural contend in Aegean region public houses journals
MUSTAFA ÖZSARI
Doktora
Türkçe
2002
Türk Dili ve EdebiyatıEge ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. Ö. FARUK HUYUGÜZEL
- Erken Cumhuriyet döneminde köycülük ve halkevlerinin köycülük faaliyetleri (1932-1951)
Peasalism and peasant activities of public houses in the early Republican period (1932-1951)
ŞEYDA ARI
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
TarihTokat Gaziosmanpaşa ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ HAKAN YAŞAR
- Halkevlerinde inkılâp temsilleri (1932-1951)
Representations of the reform at people's houses (1932-1951)
HAMDİYE ALGAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
TarihAnkara ÜniversitesiAtatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. OĞUZ AYTEPE