Paul Feyerabend'in bilişsel göreciliğine eleştirel bir yaklaşım
A critical approach to Paul Feyerabend's epistemic relativism
- Tez No: 345697
- Danışmanlar: PROF. DR. AYSEL DOĞAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Felsefe, Philosophy
- Anahtar Kelimeler: Feyerabend, görecilik, epistemoloji, empirisizm, eksikbelirlenme, doğrulama bağlamı, Feyerabend, relativism, epistemology, empiricism, underdetermination, context of justification
- Yıl: 2013
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Kocaeli Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Felsefe Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Felsefe Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 120
Özet
Bu çalışmanın ana tezi, Paul Feyerabend'in bilim felsefesinin, bilişsel göreciliğin bir türü olduğu ve bu bilişsel göreciliğin, bilim ve toplum açısından ?güçlü olan haklıdır? ilkesine varabilecek olası sonuçları içerdiğidir. Bu çalışmada Feyerabend'in bilim felsefesi bilişsel görecilik bağlamında ele alınmaktadır. Feyerabend'in, kuramların doğrulanmasında empirik kanıtı belirleyici bulmuyor oluşu eleştirilmektedir. Kuramların doğrulanması, yanlışlanması, karşılaştırılması ve en iyi kuramın seçilmesi sürecinde empirik kanıtın ve öndeyi, açıklama, kapsam ve tutarlılık gibi epistemik ölçütlerin bir kenara itilmesi ve bunların yerine propaganda gibi bilimsel olmayan yolların işe koşulması, sorunlu bir tutumdur. Kanıta başvuru, sistemli deney ve gözlem, doğanın hakemliği ve epistemik ölçütler gibi bilimsel yönteme özgü yollar göz ardı edildiği vakit, Feyerabend'in ?ne olsa uyar? düşüncesine varması olağan görünmektedir. Bilimsel yöntemi bilimsel kılan nitelikler göz ardı edildiğinde, bilim ve bilimdışı ayrımı da ortadan kalkmakta, böylelikle bilimdışı irrasyonel anlatılar, bilime alternatif oldukları iddiasıyla ortaya atılabilmektedir. Bu nedenle, Feyerabend'in, kuramların değerlendirilmesinde olgular ve epistemik ölçütler yerine propagandanın öneminden söz etmesi anlaşılır bir hal almaktadır. Her ne kadar, Feyerabend, keşif ve doğrulama bağlamları arasındaki ayrımı reddetse de, söz konusu reddiye makul gerekçelere dayanmamaktadır. Doğrulama bağlamının nesnelliği nedeniyle, rakip bilimsel kuramların karşılaştırılması ve daha iyi olanın seçilmesi olanaklı olduğu için, Feyerabend'in, kuram seçiminde propagandaya abartılı bir rol biçtiği ortaya çıkmaktadır. Çalışmada, kuramların olgularla ilişkisi ile ilgili bir sorun olan eksik-belirlenme de ele alınmakta, bu bağlamda Feyerabend'in eksik-belirlenme sorununa ilişkin iddialarının, bilimsel yöntemi bir kenara bırakmayı gerektirmediği savunulmaktadır. Feyerabend'in bilişsel göreciliği, bilimsel kuramların, hatta daha genel olarak tüm argümanların rasyonel bir biçimde karşılaştırılmasının olanağını ortadan kaldırmakta, böylece, ?güçlü olan haklıdır? düşüncesinin egemen olabileceği bir bilimsel ve toplumsal yapıyı işaret etmektedir.
Özet (Çeviri)
The main thesis of this work is that Paul Feyerabend?s philosophy of science is a kind of epistemic relativism and that this epistemic relativism includes implications, which may arrive at the ?those powerful are right? principle in terms of science and society. In this work, Feyerabend?s philosophy of science is dealt with in the context of epistemic relativism. Feyerabend?s idea that empirical evidence is not decisive in confirming theories is criticized. In the process of confirming, falsifying, comparing of theories and choosing the best one, putting aside empirical evidence and epistemic criteria such as prediction, explanation, scope and coherence, and bringing forward non-scientific ways such as propaganda instead, is a problematic attitude. If scientific ways such as appeal to evidence, systematic experimenting and observation, arbitration of nature and epistemic criteria are put aside, it seems natural that Feyerabend arrives at ?anything goes?. When the qualities that make science scientific are neglected, the difference between science and non-science is removed, hence non-scientific irrational narratives are claimed to be the alternatives of science. Thus, Feyerabend?s words that propaganda, instead of facts and epistemic criteria, is important in evaluation of theories become comprehensible. Although Feyerabend denies the difference between context of discovery and context of justification, this denial does not lean on rational reasons. Since it is possible to compare rival theories and choose the better one because of the objectivity of the context of justification, it becomes obvious that the role Feyerabend gives to the propaganda is an exaggerated one. In this work, underdetermination, as a problem concerned about the relation of theories with facts is also dealt with and in this context, it is maintained that Feyerabend?s claims in terms of underdetermination do not necessitate giving up the scientific method. Feyerabend?s epistemic relativism removes the possibility of rationally comparing scientific theories, and even all arguments in general, thus implies a scientific and social structure in which ?those powerful are right? may be the dominant thought.
Benzer Tezler
- Thomas Kuhn ve Paul Feyerabend'in görüşleri çerçevesinde bilimsel görecilik anlayışı ve bu anlayışa yönelik eleştiriler
The understanding of scientific relativism within the scope of Thomas Kuhn and Paul Feyerabend's perspectives and criticism towards this understanding
OKAN OKUTAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
FelsefeRecep Tayyip Erdoğan ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HASAN AYIK
- Karl Popper ve Paul Feyerabend'in bilimsel yöntem anlayışlarında akıl ve özne sorunu
The problem of reason and subject in Karl Popper and Paul Feyerabend's understanding of scientific method
ÖZGE GÜVEN
- Post pozitivist süreçte Paul Feyerabend'in yeri
Paul Feyerabend's place during post pozitivist period
BAHAR OK
- Paul feyerabend felsefesi'nde bilim-devlet-özgürlük ilişkisi
The relationship between science-state-free in paul feyerabend's philosophy
GÜL TEMİZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
FelsefeBursa Uludağ ÜniversitesiFelsefe Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUHSİN YILMAZ
- Paul K. Feyerabend'in bilim anlayışlarına eleştirileri
Paul K. Feyerabend's criticisms of understandings of science
ÖZNUR SELEN KEMALOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
FelsefeAnkara Yıldırım Beyazıt ÜniversitesiFelsefe Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MUHAMMET ENES KALA