Sözleşme sorumluluğunun sınırlandırılması
Limitation of contractual responsibility
- Tez No: 348151
- Danışmanlar: PROF. DR. MUSTAFA FADIL YILDIRIM
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Hukuk, Law
- Anahtar Kelimeler: Sözleşme Sorumluluğu, Kanunen Sınırlandırma, Sorumsuzluk Sözleşmesiyle Sınırlandırma, Genel İşlem Koşullarıyla Sınırlandırma, Contractual responsibility, Limitation by law, Limitation by irresponsibility contracts, Limitation by general terms and conditions
- Yıl: 2013
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gazi Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Özel Hukuk Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Medeni Hukuk Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 250
Özet
Sözleşmeden doğan borcunu hiç ya da gereği gibi ifa etmeyen borçlu hakkında TBK. m. 112 vd. hükümlerine başvurulabilir. Anılan hükümler incelendiğinde, borçlunun sorumluluğunun oldukça geniş tutulduğu anlaşılmaktadır. Zira borçlu, kendi davranışlarının yanı sıra ifa yardımcılarının davranışlarından da sorumlu tutulmuştur. Ayrıca borçlunun kendi kusursuzluğunu ispat etmekle yükümlü olması, onun hukukî durumunu daha da ağırlaştırmıştır. Bundan dolayı kanun koyucu, borçlunun sözleşme sorumluluğunu sınırlandırma yoluna gitmiştir. Kanun koyucu, bunu yaparken şu ölçütlerden yararlanmıştır: Kusurluluk, ivazlılık, uygun illiyet bağı, hukuka aykırılık bağı, miktar, malvarlığı değerleri ve zaman. Kanunen sınırlandırma olarak kabul edilen bu ölçütlerin ortak özelliği, tarafların bu konuda herhangi bir sözleşme yapmış olmalarına gerek kalmadan borçlunun sorumluluğunun sınırlanacak olmasıdır. Yani, bu ölçütlerden birinin mevcut olduğu tespit edildiğinde, borçlu, kısmen ya da tamamen tazminat ödeme yükümlülüğünden kurtulur. Böylece menfaat dengesindeki bozukluk da giderilmiş olur. Türk Borçlar Kanununda öngörülen hükümlerin büyük bir çoğunluğu emredici nitelikte olmadığından, taraflarca bunların aksi kararlaştırılabilir. Böylece borçlu, alacaklısıyla bireysel sözleşme yaparak kanunî sınırlandırmaya göre kendi sorumluluk alanını iyice daraltabilir. Ancak kanun koyucu, tarafların karşılıklı müzakereleri sonucu yürürlüğe giren sorumsuzluk sözleşmelerini her durumda geçerli kabul etmemiş; hakkaniyet düşüncesinden hareketle, gerektiğinde bu sözleşmeleri geçersiz saymıştır. Uygulamada sözleşme sorumluluğunun, bireysel sözleşmelerden daha ziyade genel işlem koşulları içerisindeki sorumsuzluk kayıtları ile sınırlandırıldığı görülmektedir. Bireysel sözleşmelerin ürünü olan sorumsuzluk sözleşmelerine sınırlı bir geçerlilik alanı tanındığına göre, hiç kuşkusuz bu tür kayıtların geçerlilik alanı da sınırlandırılmalıdır. Zira alacaklının, bu kayıtlar üzerinde değişiklik yapması mümkün değildir. Üstelik bir adım daha ileri giderek söylenebilir ki, hukuken geçerli olan sorumsuzluk sözleşmeleri, genel işlem koşulları içerisinde düzenlendiğinde geçersiz sayılmalıdır. Ancak bunun için alacaklının ölçüsüz bir mağduriyetinin de doğmuş olması gerekir. Nitekim bazı sözleşme tiplerinde sorumsuzluk kayıtlarının akıbetiyle ilgili öngörülen hükümler (örneğin TBK. m. 301), varılan bu yargıyı destekler niteliktedir.
Özet (Çeviri)
Turkish Code of Obligations, Article 112 and the subsequent provisions can be applied to the debtor, who doesn?t perform his contractual obligations. When the aforementioned provisions are analyzed, it can be seen that the responsibility of debtor is kept wide. This is because the debtor is held responsible for not only his behavior, but also the behavior of the persons, who help the performance of obligations. In addition, since the debtor has to prove that he has no fault; his legal situation becomes more difficult. As a result, the responsibility of the debtor has been limited by the law maker. The criteria for this limitation are as follows: Culpability, bilaterality, appropriate causal connection, unlawfulness, amount, assets, and duration. The common characteristic of these criteria that are accepted by laws is, to limit the responsibility of the debtor; there is no need to a contract made by the parties. In other words, when it is found out that one of these criteria exists, the debtor gets rid of his obligation for compensation. In this way the balance between the interests of parties can be restored. Since most of the provisions provided by the TCO are not statutory, the parties can provide otherwise. Thanks to this, the debtor, by concluding a contract with his creditor, can lessen his responsibility. However, the law maker does not accept all these contracts valid. When the equity is taken into consideration, these contracts are required to be made void in some situations. In practice, it can be observed that the contractual responsibility is generally limited by using the irresponsibility clauses, which take place in the general terms and conditions. If the field of application of the irresponsibility clauses in individual contracts is restricted, there can be no doubt that the same restrictions shall be applied to the general terms and conditions. This is because the creditor has no right to change these clauses. Moreover, by going a step further, it can be said that the responsibility clauses, which are legally binding, shall be accepted as invalid, when they are included in general terms and conditions. However, to make this invalidation possible, the legal situation of the creditor should be substantially worsened. This interpretation is also supported by some provisions of the TCO, which are provided on the validity of these irresponsibility clauses (e.g. TCO Art. 301).
Benzer Tezler
- Navlun sözleşmelerinde taşıyanın sorumluluğu ve sorumluluğunun sınırlandırılması
Carrier's liability and limitation of liability in freight contracts
MUSTAFA EZEL KAYA
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
HukukBaşkent ÜniversitesiÖzel Hukuk Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ AHMET CEMİL ÜNAL
- Taşıyanın yüke özen yükümlülüğünün ihlalinden doğan sorumluluğunun sınırlandırılması
Restriction of carrier's liability on account of infringement of obligation of freight maintenance thereof
SEDA BİLAT
- Donatanın petrol kirliliğinden doğan sorumluluğu ve sınırlandırılması
Shipowner's civil liability for oil pollution and limitation of liability
GÜLFER MERİÇ
- Türk ve Azerbaycan Hukukunda ticarî satımlarda satıcının ayıba karşı tekeffül borcu
In Turkish and Azerbaijani Law in commercial sales warranty debt of seller
HAKIM AZIZOV
- Uluslararası konvansiyonlara göre taşıyıcının eşya taşımalarında gecikmeden doğan sorumluluğu
The liability of carrier for the daley of carriage of goods under conventions
MUHARREM GENÇTÜRK