Geri Dön

Erken döneme ilişkin gelişimsel etmenler ile psikolojik iyilik hali arasındaki ilişkide erken dönem uyumsuz şemaların aracı rolünün incelenmesi

Early developmental factors and psychological well-being: The mediating role of early maladaptive schemas

PDF İndir

  1. Tez No: 368993
  2. Yazar: GİZEM SAYGILI
  3. Danışmanlar: DOÇ. DR. SAİT ULUÇ
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Psikoloji, Psychology
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2014
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Psikoloji Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Klinik Psikoloji Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 134

Özet

Bu çalışmada, erken döneme ilişkin gelişimsel etmenlerle psikolojik iyilik hali arasındaki ilişkide uyumsuz şemaların aracı rolü incelenmektedir. Bu doğrultuda temel duygusal ihtiyaçlar, erken dönem yaşantılar ve duygusal mizaç diğer bir ifadeyle erken dönem uyumsuz şemaların kuramsal olarak öngörülen gelişimsel belirleyicileri bir model içinde ele alınmaktadır. Hacettepe Üniversitesi ve Orta Doğu Teknik Üniversitesinde lisans düzeyinde öğrenim gören 223 kadın (%55,2) 181 erkek (%44,8), toplamda 404 kişi araştırmanın örneklemini oluşturmaktadır. Aktarılan değişkenlerin ölçülmesi amacıyla katılımcılara Young Şema Ölçeği (YŞÖ), Yakın İlişkilerde Yaşantılar Envanteri-II (YİYE-II), Psikolojik Kontrol Ölçeği, Çocukluk Örselenme Yaşantıları Ölçeği (ÇÖYÖ), Beş Faktör Envanteri (BFI), Belirti Tarama Listesi (SCL-90-R) ve demografik bilgi formu uygulanmıştır. Araştırmada, tüm yordayıcı değişkenlerin (temel duygusal ihtiyaçlar, erken dönem yaşantılar, duygusal mizaç ve erken dönem uyumsuz şemalar) birbirleriyle ve bağımlı değişkenle (psikolojik iyilik hali) olan ilişkisini değerlendirmek için korelasyon analizi yapılmıştır. Katılımcıların cinsiyet ve sosyoekonomik düzeye göre araştırmada yer alan değişkenler için farklılık gösterip göstermediğini değerlendirmek amacıyla yapılan MANOVA (Multivariate Analysis of Variance) analizi sonucunda cinsiyet etkisinin anlamlı olduğu tespit edilmiştir. Araştırma kapsamında test edilen kuramsal modelle ilgili analizler Yapısal Eşitlik Modeli (YEM) kullanılarak yapılmıştır. Yapılan MANOVA analizleri sonucunda, araştırmada yer alan değişkenlerin cinsiyet denek değişkenine göre farklılık gösterdiği tespit edildiğinden kuramsal modele ilişkin analizlerde kadın ve erkek ayrı ayrı değerlendirilmiştir. YEM analizleri sonuçları, erken döneme ilişkin gelişimsel etmenler ve psikolojik iyilik hali arasındaki ilişkinin erken dönem uyumsuz şemalar aracılığıyla açıklanabileceğini göstermiştir. Kuramsal açıdan beklenmedik bir bulgu olarak, bu ilişkide duygusal mizaçın uyumsuz şemalar aracılığıyla iyilik halini yordamadığı gözlemlenmiştir. Çalışılan modelde, kadınlar ve erkekler için erken dönem gelişimsel etmenlerin daha çok kopukluk ve zedelenmiş otonomi şemaları aracılığıyla psikolojik iyilik halini etkilediği gözlenmektedir. Temel duygusal ihtiyaçlarla ilgili teorik model değerlendirildiğinde, kadınlarda kaçınma boyutu ve anne-baba psikolojik kontrol; erkeklerde kaygı boyutu, kaçınma boyutu ve anne-baba psikolojik kontrol, kopukluk ve zedelenmiş otonomi şemaları aracılığıyla psikolojik iyilik halini etkilediği gözlenmiştir. Erken dönem yaşantılarla ilgili teorik model değerlendirildiğinde, kadınlar ve erkeklerde belirgin olarak fiziksel istismar ve duygusal istismarın kopukluk ve zedelenmiş otonomi şemaları aracılığıyla psikolojik iyilik halini etkilediği gözlenmiştir. Sonuç olarak, araştırma bulguları erken döneme ilişkin gelişimsel etmenlerin psikolojik iyilik hali ile olan ilişkisinin uyumsuz şemalar aracılığıyla olabileceğini göstermiştir. Kuram ve uygulamaları destekleyen bu bulgular alanyazın çerçevesinde tartışılmıştır Anahtar Sözcükler Erken dönem uyum bozucu şemalar, bağlanma, psikolojik kontrol, erken dönem yaşantılar, duygusal mizaç, psikolojik iyilik hali.

Özet (Çeviri)

The main purpose of this study was to explore whether the early maladaptive schemas can explain the relation between core emotional needs, early life experiences, emotional temperament (early developmental factors), and psychological well-being. For this purpose, 404 college students (223 women, 181 men) from Hacettepe University and Middle East Technical University participated in a survey research. The Young Schema Questionnaire (YSQ), Experiences in Close Relationships-Revised (ECR-R), The Psychological Control Scale, Childhood Trauma Questionnaire, The Big Five Inventory (BFI), The Symptom Checklist 90-R (SCL-90), and a demographic data form was applied to collect data. In research, correlational analyses were conducted to examine the relationships between variables. Gender and socioeconomic status differences were examined by using Multivariate Analysis of Variance (MANOVA), and it was found that there was a significant main effect of gender. In order to test theoretical model, Structural Equation Model (SEM) was performed. Because MANOVA results pointed to significant gender differences, theoretical model was evaluated separately for men and women. Using a Structural Equation Model (SEM), it was concluded that early developmental factors and psychological well-being were mediated by early maladaptive schemas. Unexpectedly, no relation between emotional temperament and psychological well-being via early maladaptive schemas was found. Results indicated that the association between developmental factors and psychological well-being was mediated by cognitions regarding disconnection and impaired autonomy. When core emotional needs was considered, avoidant attachment and parental psychological control in women; anxious attachment, avoidant attachment and parental psychological control in men were associated with psychological well-being, mediating by disconnection and impaired autonomy schema domains. When early life experiences was considered, physical and emotional abuse in both women and men were associated with later psychological well-being and were mediated by schemas of disconnection and impaired autonomy. Overall, the findings pointed out the predictive power of core emotional needs and early life experiences on psychological well-being. Moreover, the mediator role of early maladaptive schemas was observed in this relation. The results were discussed in the light of literature. Keywords Early maladaptive schemas, attachment, psychological control, early life experiences, emotional temperament, psychological well-being.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    193198

    Üniversite öğrencilerinin ayrılma bireyleşme özellikleri ve etkileyen etmenler

    Properties of separation-individuation process and related factors in university students

    EBRU GÜRLEK YÜKSEL

    Tıpta Uzmanlık

    Türkçe

    Türkçe

    2006

    PsikiyatriCelal Bayar Üniversitesi

    Psikiyatri Ana Bilim Dalı

    PROF.DR. EROL ÖZMEN

  2. Tez No

    316832

    Hastaneye yatırılarak tedavi alan 0-5 yaş arası çocukların gelişimsel durumlarının genişletilmiş-gelişimi izleme ve destekleme rehberi (G-GİDR) ile değerlendirilmesi

    Evaluation of developmental status of 0-5 years old hospitalized children by expanded guide for monitoring child development (E-GMCD)

    YUNUS EMRE KUM

    Tıpta Uzmanlık

    Türkçe

    Türkçe

    2012

    Çocuk Sağlığı ve Hastalıklarıİnönü Üniversitesi

    Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. DERYA DOĞAN

  3. Tez No

    115207

    Prematüre çocuklarda gelişimsel, davranışsal, coşkusal özellikler ile bunlara etki eden etmenler

    Behavioral, emotional and neurodevelopmental outcome and factors related to the development of prematurely born children

    AYLİN ÖZBEK

    Tıpta Uzmanlık

    Türkçe

    Türkçe

    2002

    Çocuk Sağlığı ve HastalıklarıDokuz Eylül Üniversitesi

    Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı

    PROF.DR. SÜHA MİRAL

  4. Tez No

    310240

    Ergen-ebeveyn ilişkisinin doğası, depresyon ve psikososyal işlevsellik üzerindeki etkisi

    The nature of adolescent-parent relationship, effect on depression and pyschosocial adjustment

    FIRAT HAMİDİ

    Tıpta Uzmanlık

    Türkçe

    Türkçe

    2012

    PsikiyatriEge Üniversitesi

    Çocuk Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. TEZAN BİLDİK

  5. Tez No

    347951

    Çok düşük doğum ağırlıklı bebeklerin uzun dönem nörogelişimsel sorunları

    lONG TERM neurodevelopmental prognosis very low birth weight infants

    SEÇİL OKTAY EDİZSOY

    Tıpta Uzmanlık

    Türkçe

    Türkçe

    2013

    Çocuk Sağlığı ve HastalıklarıAdnan Menderes Üniversitesi

    Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. AYŞE FAHRİYE TOSUN

Geri Dön