Kaside ile gazel arasında divan şiirinde müzeyyel gazel
The appendaged gazel (lyric poem) between kasi̇de (qasida) and gazel (lyric poem) in divan poetry
- Tez No: 375581
- Danışmanlar: YRD. DOÇ. DR. NESLİHAN İLKNUR KESKİN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Divan şiiri, Nazım şekilleri, Gazel, Kaside, Müzeyyel gazel, Divan poetry, Forms of verse, Gazel (Lyric poem), Kaside (Qasida), Appendaged gazel
- Yıl: 2014
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gazi Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 278
Özet
Bu çalışma 15-19.yüzyıllar arasında yaşamış 80 divan şairinin divanlarında yer alan 30.402 gazelde, mahlas beytinden sonra zeyl beyit/beyitler tespit edilen 830 müzeyyel gazelin değerlendirilmesiyle giriş ve üç ana bölümden oluşmuştur. Müzeyyel gazel; kaside nazım şekliyle kafiye örgüsü, başlığının olması ve medhiye, fahriye ve dua muhtevalı zeyl beyit/beyitlerinin bulunması açısından benzerlik göstermektedir. Divan şairleri tarafından çok kullanılan bu gazel çeşitinde, genellikle gazelin mahlas beytinden sonra bir beyit eklenerek çeşitli konuların işlendiği görülmüştür. Müzeyyel gazellerin çoğu divan tertibinde gazellerin içerisinde yer almıştır fakat kasideler içerisinde yer alan müzeyyel gazeller de bulunmaktadır. İncelenen divanlarda tespit edilen müzeyyel gazeller zeyl beyit/beyitlerde işlenen konularına göre,“Osmanlı Padişahları ve Devlet Adamları”,“Edebî-Tarihî Şahsiyetler”,“”Maşûk“ ve ”Aşk, Âşık, Rakip“”,“Poetika”,“Hasbihâl”ve“Diğer”olmak üzere 6 alt başlıkta gruplandırılmıştır. En çok müzeyyel gazel örnekleri ilk iki başlıkta tespit edilmiştir. Padişah ve devlet adamlarının övüldüğü müzeyyel gazellerde, memduhun Şehnâme'de adı geçen şahlarla mukayese edildiği, kalıplaşmış bazı ifadelerle övüldüğü ve şairlerin müzeyyel gazel vesilesiyle memduhtan isteklerini dile getirdikleri görülmektedir. Benzer şekilde, Divan şairleri müzeyyel gazellerin zeyl beyitlerinde hem kendi şiirlerini hem de birbirlerinin şairlik kabiliyetlerini de övmüşlerdir. Mevlânâ ve Mevlevîliğe duyulan sevgi ve saygı yine zeyl beyitlerde Divan şairleri tarafından sıkça dile getirilmiştir. Zeyl beyitlerde Divan şiirinin aşk anlayışı, maşûk, âşık ve rakibin özellikleri ile hasbihâl tarzı söyleyişlere de yer verilmiştir. Bu konulara ek olarak Diğer başlığı altında değerlendirenler ise herhangi bir başlığa dâhil edilemeyen ve birbirinden farklı konuları zeyl beyitlerinde ihtiva eden müzeyyel gazellerden oluşmaktadır.
Özet (Çeviri)
This study was composed of the evaluation of the introductory and three main sections of 830 appendaged gazels (lyric poems) determined in the supplementary couplet/couplets after the pseudonym couplet in 30,402 gazels included in the divans of 80 divan poets who lived between the fifteenth and nineteenth centuries. The appendaged gazel displays a resemblance to the kaside (qasida) from the aspect of the rhyme system with the versification form, the fact that it has a title and that it has supplementary couplet/couplets that contain eulogies, self-glorifications and prayers. It was observed that this gazel genre, which was used extensively by the divan poets, was generally treating various subjects by adding a couplet after the pseudonym couplet of the gazel. A majority of the appendaged gazels was included within the gazels in the divan arrangement, but there are also appendaged gazels included within the kasîdes (qasidas). The appendaged gazels determined in the divans examined were grouped under the following 6 sub-headings according to the subjects treated in the supplementary couplet/couplets:“Ottoman Sultans and Statesmen”,“Literary-Historical Individuals”,“Beloved”and“Love, Lover, Rival”,“Poetics”,“Friendly Chat”and“Other”. The most appendaged gazel examples were determined under the first two headings. When the appendaged gazels that praised the sultan and statesmen are compared with the shahs who were mentioned in the praised Şehnâme (Book of Kings), it is observed that they were praised with some stereotyped expressions and that the poets expressed what they wanted from the praise through the appendaged gazels. Similarly, the Divan poets both praised their own poems and the poetic capabilities of each other in the supplementary couplets of the appendaged gazels. The Divan poets also frequently expressed the love and respect felt for Mevlânâ and the Mevlevi teachings in the supplementary couplets. Place was also given in the supplementary couplets to the perception of love in the Divan poetry, the characteristics of the beloved, lover and rival, and way of saying things in the friendly chat style. In addition to these subjects, those that were evaluated under the“Other”heading were composed of appendaged gazels not included under any heading and those that included supplementary couplets on subjects different from each other.
Benzer Tezler
- Divan şiirinde münacat
Münacat in divan?s poems
ABDULHEKİM KOÇİN
Doktora
Türkçe
1998
Türk Dili ve EdebiyatıGazi ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA İSEN
- Fehîm-i Kadîm Dîvânı'nda beyân ve bedî sanatları
On the Divân of Fehîm-i Kadîm beyân ve bedî arts
İSMET KARAGÖL
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
Türk Dili ve EdebiyatıFatih Sultan Mehmet Vakıf ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. TÜRKAN ALVAN
- Divan edebiyatında İstanbul: 15. yüzyıl
İstanbul in Ottoman Literature: 15th century
GÜLAY YILMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Türk Dili ve EdebiyatıHacettepe ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. OSMAN HORATA
- Askerî divanı (metin-inceleme)
The divan of Askeri (text-analysis)
TUBA BAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Doğu Dilleri ve Edebiyatıİstanbul ÜniversitesiDoğu Dilleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ GÜLLER NUHOĞLU
- Zati Divanı'ndan yetmiş beş gazelin şerhi
The Axplanation of seventy five gazels from zatidivan
FERİT SİPAHİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2002
Türk Dili ve EdebiyatıNiğde ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ZİYA AVŞAR