Karışık dilli Kitâb-ı Ata - Dede adlı eser üzerinde bir dil incelemesi
A linguistic research on mixed - languaged Ki̇tâb-i Ata - Dede
- Tez No: 391231
- Danışmanlar: PROF. DR. MUSTAFA ARGUNŞAH
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Dilbilim, Linguistics
- Anahtar Kelimeler: Kitâb-ı Ata-Dede, Eski Anadolu Türkçesi, Karışık Dilli Eserler, Türk Dili, Kitâb-ı Ata-Dede, Old Anatolia Turkish, Mixed-Languaged Works, Turkish Language
- Yıl: 2015
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Erciyes Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türk Dili Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 635
Özet
Kitâb-ı Ata-Dede, ilk sayfalarında karışık dil özellikleri görülmesine rağmen genel olarak Eski Anadolu Türkçesi dil özelliklerini taşıyan dinî didaktik bir eserdir. Şimdiye kadar kaynaklarda geçmeyen eserin bilinen tek nüshası Türk Dil Kurumu, Yazma Eserler Kütüphanesinde bulunmaktadır.“Karışık Dilli Kitâb-ı Ata-Dede Adlı Eser Üzerinde Bir Dil İncelemesi”adlı bu çalışmada Kitâb-ı Ata-Dede adlı yazma eserin imla, ses ve şekil özellikleri incelenmiş, söz varlığı ortaya konmuştur. Çalışma,“Giriş”,“Yazılış (İmla) Özellikleri”,“Ses Bilgisi”,“Şekil Bilgisi”“Metin”ve“Sözlük”olmak üzere altı bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünde Türklük bilimi çalışmalarında en çok tartışılan konulardan biri olan karışık dilli eserlerle ilgili genel bir değerlendirmede bulunulmuş, Kitâb-ı Ata-Dede'nin nüsha özellikleri tanıtılmıştır. Dil incelemesi bölümü, yazılış (imla) özellikleri, ses bilgisi ve şekil bilgisinden oluşmaktadır. Yazılış (imla) özelliklerinde yazma eserdeki ünlü ve ünsüzlerin yazılış özellikleri ayrıntılı olarak ele alınmış ve örnekler verilmiştir. Ses bilgisi başlığı altında eserdeki ünlü ve ünsüzlerle ilgili ses olayları incelenmiş ve metinden örneklere yer verilmiştir. Şekil bilgisi bölümünde ise yazmada tespit edilen ekler, eklerin işlevleri ve metindeki cümlelerin özelliklerine değinilmiş ve bunlar metinden seçilen örneklerle gösterilmiştir. Çalışmanın metin bölümünde 157 yapraktan oluşan eserin, Eski Anadolu Türkçesi özelliklerinin görüldüğü ve tez çalışmamıza konu olan bölümünün çeviri yazısı yapılmıştır. Sözlük bölümünde metinde geçen bütün kelimeler alfabetik olarak sıralanmış, kökenleri ve metindeki anlamları verilmiştir. Kelimelerin metinde geçtiği yerlere göre kazandığı farklı anlamları gösterilmiş, metindeki yerleri belirtilmiştir. Madde başı olarak alınan kelimeyle ilgili birleşik fiiller, deyimler, kelime grupları varsa, bunlar da aynı kelimenin altında verilmiştir. Bu çalışma ile genel olarak Eski Anadolu Türkçesi özelliklerini taşıyan, tek nüshası bulunan ve aşırı yıpranmadan dolayı neredeyse yok olma tehlikesiyle karşı karşıya kalan Kitâb-ı Ata-Dede'yi inceleyerek Türklük bilimine kazandırmak ve Türk dili araştırmaları çalışmalarına bir katkıda bulunmak amaçlanmıştır.
Özet (Çeviri)
Kitâb-ı Ata-Dede, though featuring complex linguistic specialities on its first pages, is a religio-didactical work showing generally the linguistic features of Old Anatolian Turkish. The only copy of the work, which has not taken place in the resources yet, is in the Library of Manuscripts, affiliated to the Turkish Language Institution. In this study, whose title is“A Linguistic Research on Mixed-Languaged Kitâb-ı Ata-Dede, the spelling, phonetic and morphological features of the manuscript have been examined and its vocabulary has been presented. The study consists of four chapters including ”Introduction“, Linguistic Review”,“Text”and“Glossary”.In the Inroduction, a general evaluation has been made over Hybrid-Languaged Works, which are among the most-discussed topics within Turkic studies, as well as introducing the manuscript features of Kitâb-ı Ata-Dede. The chapter of“Linguistic Review”consists of spelling features, phonetic guide and morphology. Within the spelling features, inscription features of the consonants and vowels in the manuscript have been examined in detail and sampled. Under the title of Phonetics, phonetic factors about the consonants and vowels in the manuscript have been examined in detail and samples from the text have been included. Within the chapter of morphology, the affixes detected in the manuscript, their functions and the properties of the sentences in the text have been studied and these have been shown through the samples chosen from the text. Within the chapter of“Text”, transcription of the manuscript, which is comprised of 157 leaves, has been included. In the“Glossary”chapter, all the vocabulary of the text has been ordered alphabetically and their meanings and origins have been given. Different meanings of the words acquired as regards with their positions in the text have been highlighted and their locations in the text have been shown. If there are compound words, idioms and phrases related to the main entry, they have been included under it. It is aimed in this study to introduce Kitâb-ı Ata-Dede, which carries the Old Anatolian Turkish features, has got a single copy and is almost in danger of uselessness due to over-corrosion, to the scientific community with a research and also to contribute to the Turkish Language Studies.
Benzer Tezler
- Eski Anadolu Türkçesinde çatı
The voice of verb in Old Anatolian Turkish
EBRU ALAGÖZ BOYRAZ
Doktora
Türkçe
2019
Türk Dili ve EdebiyatıAnkara Yıldırım Beyazıt ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FUNDA TOPRAK
- Karışık lehçeli eserlerde isim çekim ekleri
Name supplements in mixed language works
ASİYE KADIOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Türk Dili ve EdebiyatıDicle ÜniversitesiTürkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. BURHAN BARAN
- Tarih-i Burhaneddin-i Belhi (Lady Sheil'in anıları)
History of Burhaneddin-i Belhi (Memories of Lady Sheil)
NİHAL ÇANKAYA
Yüksek Lisans
Türkçe
1999
Doğu Dilleri ve Edebiyatıİstanbul ÜniversitesiFars Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET KANAR
- Uzun Sürmüş Bir Günün Akşamı'nda olay örgüsü
The plot of Uzun Sürmüş Bir Günün Akşamı
MÜNEVVER KIRŞALLIOBA
Yüksek Lisans
Türkçe
2004
Türk Dili ve Edebiyatıİhsan Doğramacı Bilkent ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ENGİN SEZER
- Azerbaycan Millî İlimler Akademisi Muhammed Fuzuli El Yazmaları Enstitüsünde bulunan Kitab-ı Köroğlu (vr.1a-32b) (İnceleme, metin, dizin)
Kitab-i Köroğlu (vr.1a-32b) at the Institute of National Sciences of Azerbaijan Mohammad Fuzuli Manuscripts (vr.1a-32b) (Review, text, index)
MARAL OLUK
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DilbilimMarmara ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MESUT ŞEN