Geri Dön

Eski Anadolu Türkçesinden Türkiye Türkçesine birleşik cümlelerde iç cümledeki özne konumunun durum özelliklerine tarihsel bir bakış

A historical overview of case features of subject situation in complement clauses in compound clauses from Old Anatolian Turkish to Modern Turkish

  1. Tez No: 391442
  2. Yazar: AHMET NAİM ÇİÇEKLER
  3. Danışmanlar: PROF. DR. HAYATİ DEVELİ
  4. Tez Türü: Doktora
  5. Konular: Dilbilim, Linguistics
  6. Anahtar Kelimeler: Durum yükleme, Uyum, Minimalist Program, Kural Dışı Durum Belirleme, Eski Anadolu Türkçesi, Osmanlı Türkçesi, Tarihsel Dilbilim, Case licensing, Agreement, Minimalist Program, Exceptional Case Marking, Old Anatolian Turkish, Ottoman Turkish, Historical Linguistics
  7. Yıl: 2015
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: İstanbul Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Yeni Türk Dili Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 211

Özet

Bu çalışmada, Batı Türkçesinin ilk evresi olan Eski Anadolu Türkçesinden Türkiye Türkçesine kadar olan dönemde iç cümlenin öznesinin aldığı durum ekleri Minimalist Program çerçevesinde, derlem tabanlı bir yaklaşımla incelenmiştir. Çalışmanın örneklemini 13-20. yüzyıl eserleri oluşturmaktadır. İnceleme sonucunda Türkçenin tarihî dönemlerinde de, tıpkı Türkiye Türkçesinde olduğu gibi iç cümlenin öznesinin nominatif, genitif ve akuzatif durum olmak üzere üç durum ekiyle yetkilendirildiği gözlemlenmiştir. Yapılan incelemede Türkçedeki adcıl uyum yapılarında durum yetkilendirmenin genitif durumla birlikte nominatif durumla da gerçekleştiği görülmüştür. Eski Anadolu Türkçesinde adcıl uyum yapılarında iç cümlenin öznesi yüksek bir oranda nominatif durumla yetkilendirilirken genitif durumla yetkilendirmenin de sıklığı az olmakla birlikte bulunduğu görülmüştür. İncelenen örnekler sonucu Eski Anadolu Türkçesinde iç cümlenin öznesinin genitif- nominatif durumu seçimlik olarak yüklendiği belirlenmiştir. Bu seçimlik durum, 17. yüzyıldan itibaren Türkiye Türkçesinde olduğu gibi genitif lehine zorunlu olmaya başlamış ve 20. yüzyılda adcıl uyum yapılarında iç cümlede genitif durum özelliğinin daha fazla bulunduğu görülmüştür. Akuzatif durumun yetkilendirilmesinde ise Türkçenin eski dönemlerinde de Türkiye Türkçesine paralel bir durum gözlemlenmiştir. Diğer bir deyişle, özneyle yüklem arasında açık bir uyum olduğu durumlarda öznenin durum özelliğini iç cümle içerisinde alarak nominatif durum ile yetkilendirildiği ancak uyum bulunmayan cümlelerde ise iç cümlenin öznesinin ana cümlenin yüklemi tarafından Kural Dışı durum belirleme ile akuzatif durumla yetkilendirildiği görülmektedir.

Özet (Çeviri)

In this study, case suffixes added to the subject of inner clause during the period between Old Anatolian Turkish, which is the oldest stage of Western Turkish and Turkey Turkish within the frame of Minimalist Program and with a corpus-based approach. Works written between 13th and 20th centuries constitute paradigm of the study. At the end of the study, it was observed that Turkish was impowered with three case suffixes such as nominative, genitive and accusative cases of subject of the inner clause during the history of Turkish just as in Turkey Turkish. It was also found out that case empowering in the nominal agreement structures in Turkish realizes both in the genitive case and nominative case. Besides, it was discovered that in the agreement structures of noun of the old Anatolian Turkish, while the subject of the inner clasue is higly empowered with nominative case, empowering in the genetive case was also present, though less frequently. As a result of the sample analysis, it was deteremined that genitive-nominative case of the subject of the inner clause is licensed optionally in the Old Anatolian Turkish. It was seen that from 17th century on, this optional attribution began to be compulsory for the genitive case as in Turkish and in the 20th century, genetive case became more common in the agreement stutures of noun. As for the accusative case empowering, it has been seen that it was the same in the old periods of Turkish as in Turkey Turkish. In other words, it was seen that in cases where there is a clear agreement between subject and predicate, subject is empowered with nominative case taking case feature within the inner clause, but in sentences without agreement, subject of the inner clause is empowered with accusative case by the predicate of main clause by means of Exceptional Case Marking.

Benzer Tezler

  1. Ferman Kerimzade'nin Çaldıran Döyüşü adlı eserinde ki'li birleşik cümleler

    Compound sentences with ki in the Çaldiran Doyusu written by Ferman Kerimzade

    TUĞBA SARIAL

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2011

    DilbilimKahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi

    Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. MUSTAFA TANÇ

  2. Anadolu ağızlarında sıfat-filler

    Başlık çevirisi yok

    AHAT ÜSTÜNER

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    1993

    Türk Dili ve EdebiyatıErciyes Üniversitesi

    PROF.DR. TUNCER GÜLENSOY

  3. Orta Türkçede fiilimsiler

    Verbalia suffixes in Middle Turkic

    NESRİN BAYRAKTAR

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2000

    Türk Dili ve EdebiyatıHacettepe Üniversitesi

    Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. ÜLKÜ ÇELİK ŞAVK

  4. Eski Anadolu Türkçesinde edat ve zarf fiillerin fonksiyonları

    Başlık çevirisi yok

    KAMİL TİKEN

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    1993

    Dilbilimİstanbul Üniversitesi

    Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. A. MERTOL TULUM

  5. Zamirlerin tarihsel gelişimi

    The Historical development of pronouns

    MUHAMMET KARAATMACA

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2002

    Türk Dili ve EdebiyatıKahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi

    Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı

    Y.DOÇ.DR. MEVLÜT ERDEM