Adana halk hekimliğinde ocak kültü
Ocak cult i̇n Adana public medicine
- Tez No: 405722
- Danışmanlar: PROF. DR. PAKİZE PERVİN AYTAÇ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Halk Bilimi (Folklor), Türk Dili ve Edebiyatı, Folklore, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2015
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gazi Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türk Halk Edebiyatı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 328
Özet
Birçok toplumun kültüründe önemli bir yer edinen ateş ve ateşin yandığı yer olan ocak, Türk kültüründe de büyük bir önem arz etmektedir. Bu önem zamanla toplum içerisinde belli inanç ve pratiklerin geliştirilmesine yardım etmiş; belli zamandan sonra da hastalıkların sağaltılmasında başvurulan merkez haline gelmiştir. Ateş ve ocak Türkler için kutsaldır. Bu kutsallık ocak ve ocaklı dediğimiz kişilere yansımış ve bu kişiler birer şaman, kam görevi görmüşlerdir. Türk kültüründe ateş ve ocak kültü üzerine yapılan çalışmalara bakıldığında bunların hem sayıca az hem de uygulama pratiklerinden yoksun olduğu, sadece malzeme vermeye yönelik oldukları görülecektir. Adana'da yaptığımız bu çalışma hem saha açısından hem de Türkiye'de“ocak kültü”şeklinde olmasından dolayı yapılan ilk çalışmalardan olacaktır. Tezin amacı, Adana halk kültüründe alternatif tıp olarak değerlendirdiğimiz halk hekimliğine bağlı“ocaklar”ı incelemektir. Adana'da ocak kültünün atalar kültü ile bağlantısı, kamlık geleneğindeki ocak ve ateşin yanında, halk hekimliğinde yer alan ocak ve inançlar gibi birçok konuya farklı açılardan bakmaktır. Dolayısıyla çalışma Adana'da yer alan ocakların tespiti, halk arasında gelişen inanç, halk hekimliği ve alternatif tıp konularına ayrıca uygulama eksenli kültür araştırmalarına önemli bir katkı sağlayacaktır. Bu tez çalışmasında verilerin önemli bir kısmı kütüphane ve arşivlerde yer alan yazılı kaynaklardan oluşmaktadır. Bu kaynaklara ek olarak mitoloji, tarih, dini- tasavvufi kitaplar, Adana'da yapılmış Türk halk kültürü inanış ve uygulamaları ile ilgili lisans ve yüksek lisans tezleri, ateş ve ocak ile ilgili doktora tezleri, atasözü-deyim, dua-beddua, efsane, masal, halk hikâyesi vb. ile ilgili kitaplar temin edilmiştir. Temin edilen bu kitaplar taranmış ve fişleme yapılmıştır. Saha araştırması esnasında sahada elde edilen veriler de teze dâhil edilmiştir. Alan araştırması ise Adana sınırları içerisinde yapılmıştır. Derleme çalışması dışında Çukurova Üniversitesi lisans, yüksek lisans ve doktora öğrencilerinin yapmış oldukları derlemeler de taranıp tez ile ilgili olan kısımları incelenmiş ve bilgi aktarımı yapılmıştır. Bu aktarımlarda alınan bilgilerdeki kaynak şahıslar tezin sonundaki kaynak şahıs listesinde aynen verilmiştir. Sahaya çıkmadan önce alan ve kaynak şahısların tespiti için bir ön çalışma yapılmıştır. Ocak ya da ocaklı dediğimiz kişilerin tespiti, yatır ve türbe ziyaretleri için gidilmesi gereken yerler günler önceden belirlenmiştir. Derleme esnasında“gözlem yöntemi”,“karşılıklı görüşme yöntemi”ve“anket”yöntemleri uygulanmıştır. Karşılıklı görüşme ve anket yöntemi yapılırken önceden belirlenmiş sorular kaynak kişilere sorulmuştur. Gözlem yöntemi hem doğal hem de yapay ortamlarda yapılmıştır. Gidilen birçok ocakta bu gözlemler fotoğraflarla desteklenmiştir. Anket ve karşılıklı görüşme yönteminde kaynak kişilerin söylediği sözler onların söylediği şekliyle yazıya geçirilmemiştir. Sadece tedavi esnasında söylenen kalıp ifadeler ve dualar aynen yazılmıştır. Kaynak şahıslardan alınan bilgiler metin içerisinde belirtilmiş, tezin sonunda kaynak şahıs listesi kısmında bilgiler alfabetik sıraya göre verilmiştir. Sonuç olarak tezde, Adana halk kültüründe ateş, ocak ve ocak kültü ile ilgili hastalıklar, inançlar, uygulama ve pratikler ortaya konulmaya çalışılmıştır.
Özet (Çeviri)
Fire which plays an important role in many societies' culture and ocak where the fire is made are very important issues in the Turkish culture. In time, this importance had helped some practics and believes develop in society. Hence, it became an application center where cures had been treated. Ocak was sacred for Turkish people. This sanctity reflected to the people who were called“ocak”or“ocaklı”and these people performed as a shaman and sorcerer. Considering the field resarch on cult of fire and ocak in the Turkish culture, it is easy to see that these studies are both very few in number and lack of practices in aplication. They are just to give the material. This study we have made in Adana will be one of the first studies in terms of both the region it is related and it is about ocak cult in Turkey. The aim of this study is to research about ocaks which is considered as alternative medicine and which are connected to Public Medical Service in Adana culture. The link between ocak cult and ancestor cult in Adana is that they both look at many different subjects like ocak and believes in public medicine service besides the subjects like fire and ocak in sorcerer tradition from different perspectives. Hence, the study is to make a great contribution to identify the ocaks in Adana, to the subjects like the developing belief among people, public medicine and alternative medicine and application based cultural studies. An important part of the data in this thesis study is composed of written documents in the libraries and archives. In addition to these references, mythology, history, religous books, some undergraduate and master thesis about believes and practises in Turkish folk culture written studied in Adana, dissertation thesis which are about fire and ocaks, proverb-idiom, pray-curse, legend, fable, folk tale etc. are provided. These provided books were scanned and the card index were made. The data which were gained in the course of field research was included in the thesis. Field resarch was performed within Adana borders. Apart from compilation of work, the compilations which had been applied by the students who are undergraduate, post graduate and doctorate degree in Çukurova University were scanned and the related parts were reviewed and information was transferred. In these transfers, the people who are the source of these information are writen excatly in the list of source people at the end of the study. Before going to the field of study, a study had been made to determine the field and people of source. The people called sorcerer or ocak and the places where were needed to be gone for tomb visiting were determined days ago. Observational method, interview method and survey method were used in the compilation period. The questions which had already been prepared were asked to the source people while applying interview method and survey method. Observational method has been applied both in natural and artificial environment. These observations are supported by the pictures. The statements of the source people were not literally transformed into the written documents just as they said in the survey and interview methods. Only the cliche sayings ans prays which are used during treatments are written. The information gained from source people are remarked in the study, the list of source people are given in the alphabetic order at the end of the thesis. Consequently, in the thesis, fire, ocak and the diseases related to ocak cult, believes, applications and practices are tried to be revealed.
Benzer Tezler
- Kırıkkale halk hekimliğinde ocaklar ve türbeler
Hearths and tombs in Kırıkkale folk medicine
FATİH TEKEL
Doktora
Türkçe
2021
Halk Bilimi (Folklor)Atatürk ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. DİLAVER DÜZGÜN
- Geleneğin yeniden keşfi bağlamında halk hekimliği (Ankara kent örneği)
Sample of folk medicine in the context of the tradition in the city of Ankara
HİLAL TAVUKCU
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
Halk Bilimi (Folklor)Hacettepe ÜniversitesiTürk Halk Bilimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NEBİ ÖZDEMİR
- Balıkesir'de sağaltıcı ocaklar ve halk hekimliği uygulamaları
Folk medicine and the hearth cure in Balikesir and surrounding area
HALİMENUR KOÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Halk Bilimi (Folklor)Balıkesir ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİ DUYMAZ
- Aile hekimlerinin insülin başlama engelleri, bir nitel çalışma
Barriers to ınsulin treatment ınitiation of family physicians, a qualitative study
AYDAN GÜZEL
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2023
Aile HekimliğiKaradeniz Teknik ÜniversitesiAile Hekimliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ELİF ATEŞ
- Adana (Merkez) halk hekimliği araştırması
Adana (Centrum) profession of doctor exploration work
ZÜBEYDE NUR ÖZGEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2007
Halk Bilimi (Folklor)Çukurova ÜniversitesiTürk Edebiyatı Bölümü
PROF. DR. ERMAN ARTUN