Ondokuzuncu yüzyılın ikinci yarısında dünya fuarları ve Osmanlı Devleti'nin mimari temsili
Word's fairs in the second half of the nineteenth century and architectural representation of the Ottoman Empire
- Tez No: 406305
- Danışmanlar: PROF. DR. NURAN PILEHVARIAN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Mimarlık, Tarih, Architecture, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2015
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Yıldız Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Mimarlık Tarihi ve Kuramı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 147
Özet
Bugün yaşadığımız dünyanın küresel olduğu nesnel bir gerçeklik olsa da; küreselin nesnel bir tanımının yapılması güçtür. Dünya küreselleştikçe daha karmaşık hale gelirken; mekân, tarih ve coğrafyadan bağımsız kurgulanmakta; dünya kentlerinde mimari ürünler giderek birbirine benzemektedir. Bu üretimi ortaya koyan, dünyanın en eski mesleklerden biri olan mimarlığın tasarım aşamasına ilişkin bilgi demonstratif değildir. Bu sebeple mimarlık, meşruiyetini farklı disiplinler üzerinden arayagelmiştir. Küresel söyleminin başladığı ondokuzuncu yüzyılda bilim türleri belirlendiğinde, mimarlık, teknik yönüyle fen bilimlerinin, biçimlendiği koşullar ve muğlak olan tasarım yönüyle sosyal bilimlerin içinde yer almıştır. Fransız (1789-99) Devrimi, İngiliz Sanayi Devrimi (1765-1850) ve Yeni Dünya Amerika'da yaşananların ardından, ondokuzuncu yüzyılda, kökleri Rönesans ve Reform'a dayanan değişimler kitlesel nitelik kazanmıştır. Dünya tarihinde evrensel sergiler dönemi olarak bilinen ondokuzuncu yüzyılın ikinci yarısında, Batı, kapitalizmle öne sürdüğü“genişletilmiş tek dünya”yı mimari aracılığıyla mikrokozmosda temsil etmiş; fuarlarda çok sayıda katılımcı, sinai gelişimlerini“geçici”ve“büyük boyutlu”alanlarda sergilemiştir. Mimaride“üslup”un“icat edilen”e dönüşmeye başladığı bu dönemde fuarlar, büyük kentsel altyapı yatırımlarının yanısıra yeni malzemelerin tasarımlarda cesurca denenmesine öncülük etmişlerdir. Osmanlı Devleti gibi merkezi yönetimin mevcut olduğu ülkelerde Sanayi Devrimi sonrası süreç Batı'dan farklı aşamalardan geçmişse de; geleneksel tarih yazımı Batı ağırlıklı olduğundan farklılıkları ortaya koyan araştırmalara rastlanamamaktadır. Mimarlık tarihi araştırmaları, Batı'nın, egemen söylemini görünür kılmak için Batı-dışı'nı“İslam”üstbaşlığı altında homojen şekilde kurguladığını göstermektedir. Osmanlı Mimarisi de bu statik modelin bir parçası olarak sunulmuştur. Tezin çıkış noktasını oluşturan temel problem alanı, bu statik modelin gerçekte varolmamış olmasıdır. Söz konusu coğrafyanın sınırları ve tarihi birikimine dayanarak tezde, küresel dünyaya ilişkin her tür mimari temsilin -ne kadar nesnel görünse de- sosyal ve tarihi arkaplan ile ilişkili determinist bir yapıya sahip olduğu sorunu incelenmektedir. Bu sorunun incelenmesinin karşılaştırmalar içeren bir araştırmayla mümkün olabileceği düşünülmüştür. Mevcut tarih yazımında bu sorun ortaya koyulmamıştır. Bu eksikliği doldurmak üzere, tezde, dünya fuarlarındaki mimari temsilin disiplinlerarası bir bütün olarak anlaşılmasına dönük bir araştırma yöntemi denenmiştir. İncelemenin temel veri alanını İstanbul Fuar Merkezi, İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesi, Victoria Albert Müzesi ve Library of Congress arşiv belgeleri ile ulusal ve uluslararası dönem yayınları oluşturmaktadır. 1851'de Londra'da ilki gerçekleştirilen dünya fuarları, yüzyıl sonundan itibaren yerini ihtisaslaşmış ticaret fuarlarına bıraktığından yüzyıl dönümünden sonraki fuarlar tezin kapsamı dışında tutulmuştur. Tezde, 1850-1900 arasında gerçekleştirilen dünya fuarlarından, Osmanlı Devleti'nin Abdülmecid (1839-61), Abdülaziz (1861-76) ve II. Abdülhamid (1876-1909) saltanatları dönemine rastgelen 1851 Londra, 1867, 1878, 1889 ve 1900 Paris, 1873 Viyana ile 1893 Chicago Dünya Fuarları incelenmektedir. Giriş ve sonuç bölümleri dışında dört ana bölümden oluşan tezin ilk bölümü, ondokuzuncu yüzyıl arka planını Sanayi Devrimi sonrası Avrupa'da pazaryerinden liberal ekonomiye geçiş süreci ve geçerli güç ilişkileri üzerinden değerlendirmektedir. Değerlendirme, Avrupa'da ondokuzuncu yüzyılda mimarlık alanına yansıyan somut değişimlere dayandırılarak yapılmaktadır. İkinci Bölüm, Batı'nın ileri sürdüğü“Küresel Modernlik”düşüncesinin mimarlıktaki yansımasını ve günümüzde de süren Batı-dışı'nın Küresel Modern karşısındaki“Yerel Temsil Sorunu”nu kuramsal açıdan incelemektedir. Üçüncü Bölüm, ondokuzuncu yüzyılda Osmanlı Devleti'nin arka planını, ilk bölümle karşılaştırmak maksadıyla incelemektedir. Bu bölümde, Osmanlı Mimarisi'nin kimliğini belirleyen özgül nitelikler, dünya fuarlarının gerçekleştirildiği ondokuzuncu yüzyıldaki batılılaşma hareketleri ve bu hareketlerin mimariye etkileri açıklanmaktadır. Dördüncü Bölüm, ondokuzuncu yüzyılın ikinci yarısında düzenlenen dünya fuarlarını, üst ölçekte fuar ana yapıları ve sergilenen ürünler; alt ölçekte Osmanlı Devleti'nin dünya fuarlarındaki kültürel imaj arayışı, pavyonlarının mimari nitelikleri ve temsil ürünleri üzerinden tahlil etmektedir. Sonuç bölümünde ise tezin ana bölümlerinde incelenen konular günümüze taşınarak değerlendirilmektedir.
Özet (Çeviri)
It is a rational fact that we live in a global world today. It is difficult to define what“global”rationally is. Although the world has become more complex with globalisation, the architecture in world cities has become much more similar from nineteenth century onwards. Changes based primarily on Renaissance and Reform; developed further via French Revolution (1789-99), British Industrial Revolution (1765-1850) and transformations in America and turned into mass movements in the nineteenth century. Being a discipline of natural sciences with its technical and rational content, a discipline of social sciences with the contextes in which it emerges and a discipline of human sciences with its most unpredictable part design, architecture makes it possible to have synchronic evaluations as a display of the nineteenth century. Second half of the nineteenth century is known as the period of universal expositions in the western world. Starting with London in 1851, World's Fairs have been the universal platforms where the“modern global world”represented by the West lead the economic transition of the marketplace to liberalism. Being the welcoming part of the organisation, the West celebrated informally its technological and industrial advances in these expositions by showing them as major ongoing events of history to visitors from all over the world. Homogenized under the big title“Islam”as the counter-part of the West, non-Western world was represented as the new market for raw material and manpower in the beginning of the international trade era. Many participants from all over the world pioneered huge amounts of infrastructural and logistic investments in search of big sized and“temporary”display spaces for their technological and industrial advances to be shown in the World's Fairs. Following the revolutions,“style”in architecture has become“invention”going even one step forward with the universal expositions where new construction materials were freely tried and experienced worlwide. Participant countries in the World's Fairs either constructed their own pavilions or -as in most cases- respresented their local products in the pavilions constructed for them by the Western welcoming countries. The thesis examines the display of global capitalism and liberal economy focusing mainly on the World's Fairs. Main target beyond is to examine the local representation of the homogenized counter world taking late Ottoman Empire as the case study and to investigate alternative methodologies for architecture history with a sceptial view on“style”in a globalized world from nineteenth century onwards. The World's Fairs taken as case studies of this thesis are 1851 London, 1867-1878- 1889-1900 Paris, 1873 Vienna and 1893 Chicago Expositions. Since World's Fairs starting with 1851 London Exposition turned into specialized trade fairs by the end of the century, those that took place after are not part of this research. Apart from introduction and results, the thesis is mainly in four parts. The first part evaluates the historical and economic background, focusing on the architectural display of the transition from marketplace to liberal economy and the impacts of new technologies on architecture and construction. Second part examines the“Global Modern”and the“Local Representation”of the non-Western world which was homogenized under“Islam”title. Third part evaluates the historical and economic background of the late Ottoman Empire, enabling a comparative analysis with nineteenth century Europe given in the first part and examines the development process of the uniqueness of the Ottoman Architecture. Fourth part evaluates the World's Fairs main buildings and national pavilions in major scale and specifically the representation of the Ottoman Empire in minor scale as a cultural identification element, using architecture and exposed products. The thesis ends with the conclusion part where the discussed topics and results of the research are brought to today.
Benzer Tezler
- Meta bolluğunun fantazmagorik teşhiri: Dünya fuarlarının emsali niteliğindeki İzmir Enternasyonal Fuarı'nda tüketim kültürü ve gösterinin tezahürleri
The phantasmagorical display of commodity abundance: The consumer culture's and the spectacle's manifestations in the Izmir International Fair
EMRE HAÇAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
SosyolojiGalatasaray ÜniversitesiRadyo Televizyon ve Sinema Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ GÜLSÜN GÜVENLİ
- Kültürel globalleşmenin 20. yüzyıl modasını yönlendiren merkezlere etkisi
The impact of cultural globalisation on fashion centres in the 20 th century
ÇİĞDEM ASUMAN ÇİNİ ŞENTÜRK
Sanatta Yeterlik
Türkçe
2001
Giyim EndüstrisiMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiTekstil Ana Sanat Dalı
DOÇ. BETÜL ATLI
- Ondokuzuncu yüzyılın ikinci yarısında Osmanlı İmparatorluğu'nda iktisadi ve sosyal dönüşüm
Economic and social transformation in the Ottoman Empire during the second half of the nineteenth century
MEHMET MURAT BASKICI
- The Efforts of the United States to become world power during the interwar period and the effects of its near eastern policy upon Turkey
İki Dünya Savaşı arasındaki dönemde A.B.D.'nin dünya devleti olma çabaları ve yakındoğu politikasının Türkiye'ye etkileri
ÖMER LÜTFİ MEŞİNCİ
