Kent makroformlarının mekanı kullanma verimliliklerinin fraktal boyut ile incelenmesi
Examining spatial efficiency of cities using fractal dimension
- Tez No: 410525
- Danışmanlar: DOÇ. DR. KEMAL MERT ÇUBUKÇU
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Coğrafya, Şehircilik ve Bölge Planlama, Geography, Urban and Regional Planning
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2015
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Dokuz Eylül Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Şehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 144
Özet
Kentsel mekân, kullanıcı ve fiziksel çevrenin birbirini etkilemesi ile vücut bulur. Kentsel mekândaki bu değişimler, farklı yerleşmelerin kendilerine özgü dokular geliştirmesine neden olmaktadır. Mekândaki korunan öğeler ihtiyaçlar doğrultusunda varlıklarını sürdürürler. Değişimlerin dinamik yapısı ve bu sürece etki eden parametrelerin tanımlanması, mekânı algılama, şekillendirme ve tanımlamayı kolaylaştırmaktadır. Bu çalışmanın amacı, sürdürülebilirlik ilkesi temelinde kentsel büyüme olgusu ve bu olgunun mekânsal yansıması olarak biçimlenen kentsel makroformlarının göstergeler eşliğinde fraktal boyut ve regresyon analizleri yoluyla tartışılması ve mekânsal verimlilik açısından yorumlanmasıdır. Çalışma, bağlamda ulaşabilmek için belirlenen kabuller ve kısıtlılıklar çerçevesinde mekânsal verimlilik analizine yönelik yöntem önerisi geliştirilmesi hedeflemektedir. Bu kapsamda, Dünyada en yoğun nüfuslu ilk 500 kent arasından rastgele seçilmiş farklı dinamiklere sahip 29 kent örneklem olarak belirlenmiş, seçilen kentlerin uydu fotoğrafları üzerinden kentleşme lekeleri üzerinden belirlenmiş fraktal boyutları ölçülmüştür. Örneklem kentler için kentsel makroformların mekânsal verimliliğine etki edebileceği öngörülen karşılaştırılabilir sosyo-ekonomik göstergeler seti oluşturulmuş ve mekânsal verimliliğin ölçütü kabul edilen fraktal boyut değeri ile bu göstergeler arasında anlamlı ilişki olup olmadığı çoklu doğrusal regresyon analizi ile ölçümlenmiştir. Bu çerçevede, kentsel makroformların mekânsal verimliliği etkilediği varsayılan 70 bağımsız değişken arasından; kentlerin denizden yüksekliği/rakım, ülkelerin kişi başına düşen gayrı safi milli hâsılaları, kentlerin kuruluş kökeni/yaşı, ülkelerin toplam alanı, ülkelerde her 1000 kişiye düşen araç sayısı, kentlerdeki arazi m² birim fiyatları çoklu doğrusal regresyon yöntemi ile açıklanmaya çalışılmıştır. 18 kent için elde edilen çoklu doğrusal regresyon modelinde bağımlı değişkenin varyansının yüzde 92,0'ı açıklanabilmiştir. Ülke alanı, kentin yaşı, araç sahipliliği, arazi değerinin artışı mekânsal verimliliği azaltmakta, kentin saçaklı gelişimini tetikleyen değişkenler olarak tespit edilmiş, kentin denizden yüksekliği ve gayrı safi milli hâsıla ile mekânsal verimlilik doğru orantılı bulunmuştur. Araç sahipliliği hariç, değişkenlerin tümü 0,05 düzeyinde istatistiksel açıdan anlamlı bulunmuştur. Araç sahipliliği ise 0,06 düzeyinde anlamlıdır. Çalışmanın, sürdürülebilirlik ilkesi temelinde kentsel büyüme olgusu ve bu olgunun mekânsal yansıması olarak biçimlenen kentsel makroformların göstergeler eşliğinde kentsel mekânın oranizasyonu ve gelişimini yönlendirmesi üzerinde katkıları bulunacağı düşünülmektedir. Aynı zamanda, fraktal parametrelerin gelişmekte olan ülkelerin kentsel teorileri ve planlamaları açısından yardımcı olacağı, ortaya konulacak mekânsal verimlilik temelli yeni bir yöntem yaklaşımının gelecekte kentsel sistemlerin yönetimi ve kent planlama açısından da yol gösterici olacağı düşünülmektedir.
Özet (Çeviri)
The urban space comes into being with mutual interaction of the user and the physical environment. These changes in the urban space cause different settlements develop unique patterns. The protected units in the space subsist in line with the requirements. The dynamic structure of the changes and the specification of the parameters affecting this process facilitate the perception, designing and description of the space. The aim of this study is to discuss the urban growth phenomenon based on sustainability principle and the urban macroforms, shaped as the spatial reflection of this phenomenon, accompanied by the indicators with methods of fractal dimension and regression analysis and to interpret through spatial sustainability. The study aims at developing a method suggestion for urban space analysis under the frame of the determined acceptances and limitations to be able to attain these purposes. In this sense, 29 randomly chosen cities with different dynamics out of 500 most populated cities of the world are defined as samples, the urbanization stains of the chosen cities are specified over satellite pictures and their fractal sizes are measured. The comparable parameters group, which are considered to affect the space-filling efficiency of the urban macroforms for sample areas, is formed and whether there is a reasonable relation between fractal dimension value, which is admitted to be the criterion of space-filling efficiency, and those parameters is measured through multiple direct regression analysis. In this framework, with the aim of explaining the space-filling efficiency of urban macroforms; the altitude of the cities, per capita income of the countries, establishment origin / age of the cities, the total survey of the countries, the number of the car for every 1000 people in countries, the m² unit price of the terrains in the cities out of 70 variotations are tried to be explained through multiple direct regression method. In the multiple regression model obtained for 18 cities, 92,0 per cent of response variable variance could be explained. The total survey of a country, the age of the city, vehicle ownership are found inversely proportional. The altitude of a city and the gross national product -per capita income- are found directly proportional with space-filling efficiency. Except vehicle ownership, all the variations are found meaningful statistically at the level of 0,05. The study is considered to contribute, accompanied by urban macroform parameters which is shaped as urban growth phenomenon and spatial reflection of that phenomenon, over the organization of the space and leading the development. Futhermore fractal parameter will be helpful for urban theories and urban planning and it is also considered that a new method approach based on the space-filling efficiency presented will have a leading role in the future for administration of urban systems and for urban planning.
Benzer Tezler
- Kentsel toplu taşıma kapsamında metrobüs sisteminin yaya erişilebilirliğinin değerlendirilmesi: İstanbul örneği
An investigation on pedestrian accessibility of the bus rapid transit system in context of urban mass transportation: Istanbul
MERVE AKI
Yüksek Lisans
Türkçe
2012
Şehircilik ve Bölge Planlamaİstanbul Teknik ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AZİME TEZER
- Dünyada ve Türkiye'de işçi sendikalarının çevre politikaları
Environmental policies of trade unions in the world and in Turkey
ORHAN BÜLENT BİLGİHAN
Yüksek Lisans
Türkçe
1999
Kamu YönetimiAnkara ÜniversitesiKamu Yönetimi ve Siyaset Bilimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AYŞEGÜL MENGİ
- Çevre etiği
Environmental ethic
MELİHA İNCE KARALİ
Yüksek Lisans
Türkçe
1999
Kamu YönetimiAnkara ÜniversitesiKamu Yönetimi ve Siyaset Bilimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. CEVAT GERAY
- Toplu konut alanı üretiminde ekolojik planlama 'Bir denetim modeli konut kredisi sistemi'
Ecological planning in mass housing production 'A model of inspection: Housing credit system'
ESİN AYDIN
Yüksek Lisans
Türkçe
1999
Kamu YönetimiAnkara ÜniversitesiKamu Yönetimi ve Siyaset Bilimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. CAN HAMAMCI
- Yerel yönetimlerin seçimle gelen organlarının organlık niteliğini kazanmasının ve kaybetmesinin hukuki ve siyasi boyutlarıyla incelenmesi
A Study on how elected organs of local governments gain and lose their legal status
MUSTAFA KARABULUT
Yüksek Lisans
Türkçe
1999
Kamu YönetimiAnkara ÜniversitesiKamu Yönetimi ve Siyaset Bilimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. RUŞEN KELEŞ