Birinci Dünya Savaşı'nda Kafkas İslam Ordusu'nun Azerbaycan ve Dağıstan harekatı
Başlık çevirisi mevcut değil.
- Tez No: 41108
- Danışmanlar: Y.DOÇ.DR. AHMET ENDER GÖKDEMİR
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 1995
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gazi Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 237
Özet
ÖZET Rusya'da 1917 yılında meydana gelen Bolşevik İhtilâli orduda, dolayısıyla Rus cephelerinde genel bir çözülmeye neden olmuştur. Bu yüzden Rusya, 3 Mart 1918'de imzaladığı Brest-Litovsk Anlaşması ile I. Dünya Savaşı'ndan çekildi. Rusya bu anlaşma ile Doğu Anadolu ve Elviye-i Selâse'yi, Osmanlı Devleti'ne bırakmayı kabul etti. Ancak dağılan Rus lordusunun mirasına konan Ermeni çeteleri, Doğu Anadolu'da Elviye-i Selâse'de ve Azerbaycan'da zulüm ve katliamlar yapıyorlardı. Bu katliamlar, Ermeni çetelerin bir dizi muharebelerden sonra Doğu Anadolu ve Elviye-i Selâse'den atilmalanyla önlenmişti. Ancak bu katliamlar Azerbaycan'da bütün şiddetiyle devam ediyordu. Azerbaycan'da Türklerin Ermeni katliamına maruz kalmasını“Maverâyi Kafkas Hükümeti”kayıtsız bir şekilde izliyordu. Enver Paşa'nın en büyük ideallerinden birisi: Rusya'nın boyunduruğunda yaşayan Türkleri bağımsızlıklarına kavuşturmaktı. Bu proje için Rusya'nın içinde bulunduğu karışık ortam son derece müsaitti. Enver Paşa, ilk aşamada Kafkas Türklerinin bağımsızlığını temin etmeyi düşünmüştü. Böylece Kafkas Türkleri uzun bir aradan sonra hem kendi devletlerine sahip olacaklar hem de Rusya ile Türkiye arasında tampon bir İslâm Devleti kurulmuş olacaktı. Kafkas Türklerinin karşı karşıya bulundukları Ermeni ve Bolşevik tehdidi biran önce harekete geçilmesini gerektiriyordu. Bu sebeple Enver Paşa, Şubat 1918'de Kafkas Türklerinden milis birlikleri teşkîf etmek için bir subay heyetinin hazırlanmasını, Musul'da bulunan 6. Ordu Komutan'ı Halil Paşa'dan istemîşTîr“Bünîüîs bfflîklerden meydana gelecek orduya ”Kafkas İsİâm Ör3üsu“ adının verilmesi kararlaştırılmıştır. ”Kafkas İslâm Ordusu“ Komutanlığı görevi yarbaylıktan Ferikliğe (Tümgeneral) yükseltilen Nuri Paşa'ya verilmişti. Doğu Cephesi'nde bulunan 3. ve 9. Ordu ile Irak Cephesi'nde bulunan 6. Ordu bir komuta altında birleştirilmiş ve ”Şark Orduları Grubu“ teşkil edilmiştir. Enver Paşa, ”Şark Ordular Grubu“ Komutanlığı'na, amcası Halil Paşa'yı getirmiştir. ”Kafkas İslâm Ordusu“nun Azerbaycan harekâtı önünde bir engel olarak görülen ”Maverâyi Kafkas Hükümeti“ Türk heyetinin Batum Konferansında ki siyâsî baskılan yüzünden dağılmıştı. Osmanlı Devleti'nin müttefiki Almanya bu hareketi tasvip etmediği gibi, Osmanlı birliklerinin Azerbaycan'a girmesini de istemiyordu. Buna rağmen ”Kafkas İslâm Ordusu“nu kurmak için 25 Mayıs I1918'de Gence'ye gelen Nuri paşa, Azerbaycan'ın durumunun bilindiğinden daha kötü olduğunu gördü ve Azerbaycan'ı kurtarmanın milis güçlerle mümkün olmayacağına kanaat getirdi. Uzun yıllar sistemli bir şekilde askerlikten uzak tutulan Azerbaycan Türklerinin meydana getirdiği milis kuvveti bir askeri değer ifade etmekten çok uzaktı. Bu durumda Azerbaycan ve Dağıstan Harekâtını düzenli Osmanlı birliklerinin gerçekleştirmeleri gerekiyordu. Baku Sovyeti'nin başında bulunan Ermeni Komünist Şef Şaumyan tarafından Azerbaycan'ın tamamını işgal etmek amacıyla harekete geçirilen Bolşevik Rus ve Ermeni birlikleri Gence'nin hemen doğusunda bulunan Gökçay'a kadar ilerlemişlerdi. Bolşevik Rus ve Ermeni kuvvetleri, cepheye ulaşan 5. Kafkas Tümeni tarafından durdurulmuştur. 5 Ağustos 1918'e kadar devam eden muharebeler sonunda Bolşevik kuvvetler mağlûp edilerek tekrar Bakû'ye sürülmüşlerdir. 5. Kafkas Tümeni'nin başlattığı I. Baku Taarruzu cephanenin tükenmesi yüzünden başarıya ulaşamamıştır. 15. Piyade Tümeni ile takviye edilen ”Kafkas İslâm Ordusu“ 14 Eylül 1918'de ü. Baku Taarruzunu başlatarak, 15 EylüFde şehri zapt etmiştir. Baku'nun zapt edilmesinden sonra Albay Cemil Cahit Bey, emrine 9. ve 106. Alaylar verilerek Karabağ Harekâtına memur edilmiştir. Bir ay süren harekât neticesinde Karabağ'ın başta Susa olmak üzere önemli stratejik noktalan ele geçirilmiş ve Karabağ'da yaşayan Türkler mutlak bir Ermeni katliamından kurtarılmışlardır. ”Kafkas İslâm Ordusu"mın Kafkasya'da son faaliyeti: Dağıstan Harekâtıdır. Yarbay Süleyman İzzet Bey, 15. Piyade Tümeni ile Ekim ayı başlarında Dağıstan Harekâtına başlamış, Bolşeviklerin ve Çarlık yanlısı Albay Biçerakov'un istilâsı altında bulunan Dağıstan, 8 Kasım da Petrovsk'un (İncikale-Mahaçkale) kurtanhnasıyla işgalcilerden temizlenmiştir. 30 Ekim 1918'de imzalanan Mondros Mütarekesi'nin 15. maddesi gereği Türk birlikleri Kafkasya'yı tahliye etmek zorunda kalmışlardır.
Özet (Çeviri)
ABSTRACT Bolshevik Revolution of 1917 in Russia caused an overall disengagement in the army and also in the Russian Fronts by the same reason. Russia, hence, withdrew from the First World War in accordance with the terms of“Brest-Litovsk”agreement she signed on March 31, 1918. Russia agreed to leave to Eastern Anatolia and Elviye-i Selâse (the three subdivisions of this province) to Ottoman State by this agreement. However, being inherited the dispersed Russian Army, Armenian brigands were applying appression and committing genocides in Elviye-i Selâse of the Eastern Anatolia and Azerbaijan. Some of the genocides were prevented by throwing the Armenian brigands from the Eastern Anatolia and Elviye-i Selâse as a result of a series of war. However, in Azerbaijan, these events were continuing harshly.“Transcaucasia State”was following the Turks being exposed to the genocides by Armenian in Azerbaijan in an indifferent way. Salvation of Turks under the yoke of Russia was one of the greatest ideals of Enver, the Pasha. Russia's state which was in disorder at that time was very appropriate for this ideal. As an initial phase, Enver, the Pasha had thought to help“Caucasian Turks”for their independence. So, Caucasian Turks would have had their own state after along while, and, further more, a buffer Islamic State would have been founded between Russia and Turkey. The threat from Armenians and Bolsheviks to which the Caucasian Turks were exposed were necessitating an immediate action. Enver, the Pasha, for this reason, had asked Halil, the Pasha, the commander of the 6 Th. Army in Musul, to constitute a team of officers to create“Territorial Forces”from Caucasian Turks in February 1918. It was determined to name this territorial forces as“Caucasian Islamic Army”. Nuri, the Pasha, who was promoted to Major Generalship from Lieutenant colonelship was assigned as the commander of“Caucasian Islamic Army”. The 3 rd and 9 Th. armies in the East Front were combined with the 6 Th. army in the Irak Front under one commandership to constitute the“Group of Eastern Armies.”Enver, the Pasha assigned his uncle Halil, the Pasha as the commander of the“Group of Eastern Armies”.“Transcaucasian State”which had been considered as an obstacle on the way of the Azerbaijan Operation of“Caucasian Islamic Army”was dispensed due to the political restraints. Germany, ally of Ottoman State, did not want her enter to Azerbaijan. Despite this, Nuri, the Pasha who came to Gence to found“Islamic Army”on May 25, 1918, observed that the situation of Azerbaijan was worse then had been known. Under those circumstances, he concluded that it was impossible to save Azerbaijan with territorial forces. The territorial forces being constituted from Azerbaijan Turks who had been kept away from the army on purpose had no value from the militarist perspective. mTherefore, regular Ottoman Units were needed to realize the Azerbaijan and Dagestan Operations. Bolshevik Russian and Armenian Units which had been triggered by Armenian Communist leader Şaumyan who was the head of Soviet Baku had advanced up to Gökçay which was just in the East of Gence. Bolshevik Russian and Armenian forces were stopped by the 5 Th. Caucasian Division which had arrived the front. As a result of the wars lasting until August 15, 1918, Bolshevik forces were defeated and forced to back Baku. Having lack of ammunition, 1 St. Baku Assault initiated by 5 Th. Caucasian Division could have succeeded.“Caucasian Islamic Army”supported by 15 Th. infantry division, started the 2 ND Baku Assault on April 14, 1918 and conquered the city on April 15, 1918. After conquering Baku, putting the 9 Th. and 106 Th. regiments under Colonel Cemil Bey, he was appointed for the Karabagh Operation. As a result of a month of operation, first Shuska in Karabagh and then other important strategic regions were conquered, consequently, Turks living in Karabagh were saved from a certain Armenian genocide. The last action of“Caucasian Islamic Army”in Caucasia was Dagestan Operation in the beginning of October, and cleaned Dagestan which was under the invasion under Bolsheviks and Colonel Biçerakov who supports the Czardom by vanquishing the invaders in Petrovsk (İncikale-Mohaçkaİe) on October 18. Turkish units had to leave Caucasia in accordance with the 15 Th. article of Mondros Artmistice signed on October 30, 1918. rv
Benzer Tezler
- Kafkas müslümanlarının bağımsızlık mücadelesinde Kafkas İslam ordusunun rolü
The role of the Caucasian Islamic army in the struggle for independence of Caucasian muslims
MUHARREM YUNUS ÇELİK
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Uluslararası İlişkilerKarabük ÜniversitesiUluslararası Ekonomi Politikası Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MARZİYE MEMMEDLİ
- Советско-турецкие отношения на кавказе в 1918-1923 гг.
Kafkasya'da 1918-1923 yıllarında Sovyet-Türk münasebetleri
MUSTAFA ÖZTÜRK
Doktora
Rusça
2010
Uluslararası İlişkilerSaint-Petersburg State University (Sankt-Peterburgskij Gosudarstvennyj Universitet)Tarih Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ANDREY YURİEVİÇ PAVLOV
- Kafkas İslam Ordusu'nun Azerbaycan'daki faaliyetleri ve Aras Türk Cumhuriyeti
The activities of The Caucasus Islamic Army in Azerbaijan and the Aras Turkic Republic
SANAN KAZIMOV
- SSCB'nin yıkılmasından sonra Kafkasya'nın yükselen önemi ve Türkiye-Ermenistan İlişkileri
Başlık çevirisi yok
DENİZ ERCAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2005
Türk İnkılap TarihiGazi ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET AKİF TURAL
- Askeri, siyasi ve silah sanayicisi kişiliği ile Nuri Paşa ( Killigil )
Nuri Pasha ( Killigil ), with his military, political personality and as a weapon industrialist has been looked into
NEJDET KARAKÖSE
Doktora
Türkçe
2010
TarihDokuz Eylül ÜniversitesiAtatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. KENAN KIRKPINAR