İç Anadolu Bölgesi geleneksel kadın başlıkları ve çeşitli özellikleri -2 cilt-
Başlık çevirisi mevcut değil.
- Tez No: 41171
- Danışmanlar: DOÇ.DR. MEDİHA GÜLER
- Tez Türü: Doktora
- Konular: El Sanatları, Crafts
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 1995
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gazi Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 591
Özet
ÖZET Araştırmaya konu olan Geleneksel Kadın Baş Süslemeleri, fes, terlik, tepelik, takı ve örtü olmak üzere birçok parçanın bir araya gelerek estetik, sanatsal ve aynı zamanda kişinin sosyal statüsünü, fiziksel ve ruhsal durumunu ifade eden ve başı koruyarak giysiyide, tamamlayıcı özellikte bir baş giysisi (aksesuar) dır. Tarihsel gelişim süreci içerisinde ilk çağlardan günümüze kadar yaşayarak gelmiş olan ve halen birçok yörede azda olsa sürdürülen kadın baş süslemelerinde başlıklar fes, terlik, tepelik, takke, tagga, hotoz gibi isimler almıştır. Araştırmanın materyalini, Hunlar'dan günümüze kadar bilgi edinilebilen yayınlar, minyatürler, gravürler, paralar, çiniler, mezartaşları ile İç Anadolu bölgesinde halen, kullanılmakta ve halkın elinde bulunan başlıklar bunların yanında il müzelerinde tesbit edilebilen toplam 89 adet baş süsleme örneği oluşturmuştur. Araştırmada yazılı kaynaklardan, yörelerden ve müzelerden yararlanılarak elde edilen veriler uygun başlıklar altında sunulmuştur. Başlıkların tarihi gelişimi araştırma bulguları ve tartışma bölümünde her dönemin gelişimi içerisinde ayrı ayrı incelenerek belirgin baş süsleme çizimleri dönemlerin sonunda sunulmuştur.Elde edilen örneklerin her birinin fotoğrafları çekilerek bu ürünler gözlem formlarında analiz edildikten sonra çizimleri yapılmıştır. Bu ürünler gözlem formlarındaki verilere dayalı olarak tablolar haline getirilerek değerlendirilmiş ve yorumlanmıştır. Başlıklar genellikle kalıplanmış keçeden veya sert bir zeminden (karton gibi) hazırlanan alt yapı üzerine kumaş kaplanarak işlenmiştir. Fesin tepe kısmına yerleştirilerek tutturulan tepelikler; altın, gümüş veya çeşitli madenlerden kabartma, telkari, taş kakma, kenarları zincirli ve penezli şekillerde bulunmaktadır. Fes üzerine takılan alınlık, yanak döğen veya çene altından fesin iki yanından tutturulan dulukçalık gibi takılar; altın gümüş, penezler, zincirler, boncuklar ve çeşitli taşlar ile yapılmıştır. Başlık üzerinde kullanılan örtüler iğne oyalı, boncuk oyalı, tığ oyalı, mekik veya firkete oyalı beyaz tülbentler, yazmalar ve üzeri işlemeli yerel dokumalardır. Genellikle kare şeklindedir. Örtüler fesin üzerine örtülerek veya sarılarak kullanılmaktadır. Günümüze kadar gelebilen kadın baş süsleme örnekleri ekonomik ve sosyal nedenlerden, moda akımının etkilerinden dolayı artık kaybolmak üzeredir. Yörelerde yaşlıların alışkanlıktan dolayı kullanmakta oldukları başlıklar çok sadedir. Gelin başlıkları günlük kullanılanlara göre çok süslü ve gösterişlidir. Müzelerde tesbit edilen ürünler arasında fes ve örtüden IIçok tepelik ve takılar bulunmaktadır. Bunlar genellikle gümüş olup üzerleri stilize çiçek veya geometrik desenler ile bezenmiştir ve oldukça görkemlidir. Bu araştırma; ülkemizde tarihi kültür hazinelerimizden biri olan Kadın Baş süslemelerinin tarihsel gelişim içerisinde Hunlar'dan günümüze kadar incelenmesi, araştırma kapsamı içerisinde tesbit edilebilen örneklerin malzeme, teknik ve sanatsal özelliklerinin açıklanması buna dayalı olarak yeni girişimler ve organizasyonlar ile özgün tasarımlar, uygulamalar yapılmasına katkıda bulunmak üzere planlanmış ve yürütülmüştür. Araştırma yöresi olarak tç Anadolu Bölgesi sınırları içerisinde kalan 13 ilden 8 il araştırma kapsamına alınarak bu illerin ikişer köyü seçilmiştir. Araştırmanın amacını; tarihsel gelişim süreci içerisinde orta Asya tarihi incelenerek Hunlar'dan günümüze kadar kadın baş süslemelerinin geçirdiği aşamaların belirtilmesi, süsleme şekilleri; günümüzde bulunabilen örneklerin model, teknik, renk ve yöresel özelliklerinin belgelenmesi; bu sanatın sahip olduğu geleneksel değerlerin korunması ve gelecek kuşaklara tanıtılması; günümüz ihtiyaçları doğrultusunda farklı tekniklerle bütünleştirilerek turistik değeri olan. yurt içinde ve dışında kullanılabilir nitelikte kaliteli ve sanatsal ürünler elde etme olanaklarının sağlanması oluşturmuştur. Günümüze kadar gelebilen ürün örneklerinden yararlanılarak yeni ve günün şartlarına uygun çeşitli IIIfantazi baş süslemeleri ve gelin başı örnekleri geliştirilmiş ve özgün tasarım uygulamaları bölümünde sunulmuştur. IV
Özet (Çeviri)
SUMMARY The traditional headdresses for women examined by this study consist of several part known as“FES”(fez),“terlik”(skullcap),“tepelik”(ornamental knob), and“örtü”(kerchief). They are headgear of artistic and esthetic nature, reflecting the social status and physical and sychological state of their wearers. They are meant to protect the head as well as complement the dress worn. Women's headdresses, dating back to ancient times and still used, even if rarely, in many areas, have been referred to as“FES”,“TERLİK”,“TEPELİK”,“TAKKE”,“TAQQA”, and“HOTOZ”. The material consisted of the following, publications, miniatures, gravures, coins tiles and tombstones dating from the Hunns as well as headdresses still used in Central Anatolia and a total of 89 samples found in the museums in provincial capitals. The data obtained from published materials, and those obbtained from the museums and the regions involved were presented under suitable headings. The historical development of headdresses was discussed in the“FINDINGS”, and“DISCUSSION”sections of the study, and drawings of headdresses representing each period followed their discussion. A drawing was made of each sample after they were first photographed and then analyzed in observation forms. Next, the data in the observation forms were converted into tables and evaluated. The headdresses studied consisted of a substructure prepared from either molded felt or a hard substance such Vas cardboard. The substructure was covered with cloth, which was then ornamented. The ornamental knobs attached to the top of the fez may be in the form of filigree, stone inalys, embassed gold or silver or any other metal or metals. The edges may contain gold or silver chain or penez. Ornamental attachments to the fez called“ALINLIK”(intended to ornament the forehead),“YANAK DÖVEN”(Cheek beater) or“DOLUKÇALIK”(those attached to both sides of the fez under the chin) are usually made of gold or silver chains or penez, beads or various kinds of stone. The kerchiefs worn over headdresses may consist of embroidered white muslin,“YAZMA”(hand printed kerchiefs) or embroidered local cloth. They are usually square in shape. Kerchiefs are usd by wrapping them around the fez or by coverring it. Although they have managed to survive to our day, the samples of women's headdresses are slowly disappearing due to social annd economic reasous as well as due to the impact of fashion movements. The headdresses habitually worn by elderly ladies in some rural areas are extremely plain. Bridal headdresses are more ornamented than those* worn daily. Among the samples found in the museums, there were more ornamental knobs and ornemental attachments (accessories) than fezzes and kerchicefs. As they were generally made of silver annd adorned with stylized flowers or geometrical designs, they had a fantastic lpote. This study was designed and carried out in order to examine the historical development of women's headdresses, one of the historical cultural treasuren of our country, from the days of the Huns, on order to examine the material, technical and artistic aspects o the headdress samples unduded in the study, and on this VIbasis to contrucbute to efforts at original designs and applications through new organizations and enterprises. This study was conducted in sixteen villages located un eight provinces in Central Anatolin. It aimed to find out the stages which women's headdresses had undergone from the days of the Huns until today in the process of their historical development by studying the history of Central Asia; This document the models and the technical, color annd reginal characteristics of the samples that could reach today; to preseme the traditiional values possessed by this art, and introduce them to present and future generations; to explere the possibility of designing high-quality artistic products that would appeal to foreing tourists by integrating the old techniques with new ones as may be required. Protoypes of a variety of new and more up to date founcy headdresses and bridal head ornameuts have been developed on the basis of the fundings of this work. They have been presented in the section called“Origin Design Applications”. VII
Benzer Tezler
- İç Anadolu Bölgesi Nevşehir İl Müzesinde bulunan el sanatları örnekleri üzerine bir araştırma
A research on samples of handicrafts available in Nevşehir Provincial Museum in the Central Anatolia Region
DERYA ATİLA
Yüksek Lisans
Türkçe
2009
El SanatlarıGazi ÜniversitesiGeleneksel Türk El Sanatları Bölümü
YRD. DOÇ. DR. TOMRİS YALÇINKAYA
- İç Anadolu Bölgesi Kayseri ili Güpgüpoğlu Konağı Etnografya Müzesi'nde bulunan el sanatları örnekleri üzerine bir araştırma
A study on the handicrafts samples in Kayseri Gupgupoglu Mansion (Güpgüpoğlu Konağı) as an Etnography Museum in the Central Anatolia Region
ASUMAN DOĞAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2009
El SanatlarıGazi ÜniversitesiGeleneksel Türk El Sanatları Bölümü
YRD. DOÇ. DR. TOMRİS YALÇINKAYA
- İç Anadolu bölgesi geleneksel kadın şalvarlarının biçimsel ve fonksiyonel özelliklerinin incelenmesi
The figural and functional specifications of Central Anatolia shalvar
HANDAN FİDAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2012
Giyim EndüstrisiGazi ÜniversitesiGiyim Endüstrisi ve Giyim Sanatları Bilim Dalı
DOÇ. DR. EMİNE KOCA
- Şanlıurfa geleneksel dövme motiflerinin dijital baskılı yaygı tasarımlarında kullanımı
The usage of Şanlıurfa traditional tattoo motifs in digital printed floormat designs
ESRA KOCAMAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Güzel SanatlarMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiHalı Kilim ve Geleneksel Kumaş Desenleri Ana Sanat Dalı
DOÇ. NAİME DİDEM ÖZ
- Buldan tarihi çevre dokusu araştırması
The research of historical environment in Buldan
NEZİHAT KÖŞKLÜK
- İç Anadolu bölgesi geleneksel konutları arasında Çankırı geleneksel konutlarının yeri
The place of Çankırı traditional houses between traditional houses in the Central Anatolia region
UĞUR DEMİRBAĞ