Geri Dön

Türkçe sözdiziminde yan cümle ve kullanımları

Subordinate clause and usage in turkish syntax

  1. Tez No: 415759
  2. Yazar: ÖZLEM ERDOĞAN
  3. Danışmanlar: PROF. DR. İBRAHİM DELİCE
  4. Tez Türü: Doktora
  5. Konular: Dilbilim, Linguistics
  6. Anahtar Kelimeler: yan cümle, yönetici, cümle ögeleri, cümle, sözdizimi, subordinate clauses, governer, elements of sentence, sentence, syntax
  7. Yıl: 2015
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Cumhuriyet Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Türk Dili Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 255

Özet

Türkçede yan cümleler, bir fiilimsi veya fiilimsi öbeğine indirgenerek bir başka cümlenin bünyesinde yer alan cümleyi temsil eden yapılardır. Yan cümlelerle ilgili ilk olarak bu yapıların kısmen de olsa bir cümle değerine sahip oldukları belirtilmelidir. Yan cümlelerde kurucu ögeyi temsil eden fiilimsilerin -çekimsiz olmasına rağmen- yüklem gibi görev yapıp özne, nesne, tümleç gibi çeşitli cümle ögelerini etrafında toplayabiliyor olması, bunu göstermektedir. İkinci olarak, her yan cümle bir başka sözdizimi içinde çeşitli görevler üstlenir ve bu sözdizimine ait bir unsur olarak kullanılır. Böylece, yan cümleler sayesinde kendi içinde yüklemden, özneden, nesne veya tümleçten oluşan bir sözdizimsel yapının bir başka sözdizimi içinde yüklem, özne, nesne veya tümleç olarak kullanıldığı örneklerle karşılaşırız. Üçüncü olarak, yan cümle ile yan cümlenin içinde yer aldığı sözdizimi arasında çeşitli yapısal ve anlamsal bağlantılar kurulmaktadır. Bu bağlantılar, bir taraftan yan cümlenin yapısal sınırları içinde her zaman bulunmayan zaman unsuru ile özne, nesne veya tümleç gibi ögelerin neler olduğunu bildirmekte bir taraftan da yan cümlenin içinde yer aldığı cümleyle nasıl kaynaştığını gösteren oldukça ilginç oluşumların örneklerini sunmaktadır. Bu üç hususun ayrı ayrı verdiği fikirler, neticede birbirini tamamlayarak yan cümlelerin temel özellik ve kullanımlarıyla ilgili önemli bilgiler vermektedir. Bu çalışmada, yan cümleler bu üç husus doğrultusunda ele alınarak incelenmiştir.

Özet (Çeviri)

Subordinate clauses in Turkish are structures symbolizing a sentence which takes part in another sentence as reducing to phrases. It should be noted about subordinate clause firstly that these structures have value of a sentence partially. Seeing that -although it is nominalization- the verb which is governer in subordinate clauses can govern diffirent elements of sentence like object, subject or complement such as predicate. Secondly, each subordinate clause have different functions in another syntax and they are used as an element of this syntax. Thus, thanks to subordinate clauses we meet examples which a syntactic structure consist of predicate, object, subject and complement is used as predicate, object, subject or complement in another syntactic structure. Thirdly, various structural and semantic connections are established between subordinate clause and the syntax which includes subordinate clause. These connections report tense and elements like object, subject and complement which don't always take part in the the structural borders of subordinate clause and offer so interesting examples which elicit how subordinate clause join with sentence including it. The ideas which these three issues give separately complement each other eventually and give important information about basic features and using of subordinate clause. In this work, subordinate clause has been examined in line with these three issues.

Benzer Tezler

  1. Orhan Kemal'in Ekmek Kavgası adlı öykü kitabında kelime grupları

    Word groups in Orhan Kemal's story book named Ekmek Kavgası

    SERCAN TOPCİ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2020

    Türk Dili ve Edebiyatıİstanbul Arel Üniversitesi

    Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ ALİ TAŞTEKİN

  2. Semantic, prosodic and syntactic marking of information structural units in Turkish

    Türkçe bilgi yapısı öğelerinin anlamsal, bürünsel ve sözdizimsel işaretlenmesi

    ASLI GÜRER

    Doktora

    İngilizce

    İngilizce

    2015

    DilbilimBoğaziçi Üniversitesi

    Dilbilim Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. AYŞE HAMİDE ASLI GÖKSEL

  3. Otizm spektrum bozukluğu olan ve normal gelişen çocuklarda sözdiziminin ve sözcük dağarcığının zihin kuramı ile ilişkisinin incelenmesi

    The relationship between syntax, vocabulary and theory of mind in children with autism spectrum disorders and in typically developing children

    BAHAR KEÇELİ KAYSILI

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2012

    DilbilimAnkara Üniversitesi

    Özel Eğitim Ana Bilim Dalı

    PROF. FUNDA ACARLAR

  4. Leibniz'den yapay zekâya: Biçimsel diller üzerine mantıksal ve epistemolojik bir inceleme

    From Leibniz to artificial intelligence: A logical and epistemological study on formal languages

    ZUHAL HAZAR

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2022

    FelsefeAkdeniz Üniversitesi

    Felsefe Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. MEHMET FATİH DOĞRUCAN